Kaznodziei 7
1 Lepsze jest imię dobre, niżeli maść wyborna; a dzień śmierci, niż dzień narodzenia.
A good name is better than fine perfume; and the day of death better than the day of one’s birth.
2 Lepiej iść do domu żałoby, niż iść do domu biesiady, przeto, iż tam widzimy koniec każdego człowieka, a żyjący składa to do serca swego.
It is better to go to the house of mourning than to go to the house of feasting; for that is the end of all men, and the living should take this to heart.
3 Lepszy jest smutek, niżeli śmiech; bo przez smutek twarzy naprawia się serce.
Sorrow is better than laughter; for by the sadness of the face the heart is made good.
4 Serce mądrych w domu żałoby; ale serce głupich w domu wesela.
The heart of the wise is in the house of mourning; but the heart of fools is in the house of mirth.
5 Lepiej jest słuchać gromienia mądrego, niżeli słuchać pieśni głupich.
It is better to hear the rebuke of the wise than for a man to hear the song of fools.
6 Bo jaki jest trzask ciernia pod garncem, tak jest śmiech głupiego; i toć jest marność.
For as the crackling of thorns under a pot, so is the laughter of the fool. This also is vanity.
7 Zaiste ucisk przywodzi mądrego do szaleństwa, a dar zaślepia serce.
Surely extortion makes the wise man foolish; and a bribe destroys the understanding.
8 Lepsze jest dokończenie rzeczy, niżeli początek jej; lepszy jest człowiek cierpliwego ducha, niż ducha wyniosłego.
Better is the end of a thing than its beginning. The patient in spirit is better than the proud in spirit.
9 Nie bądź porywczy w duchu twym do gniewu; bo gniew w zanadrzyu głupich odpoczywa.
Don’t be hasty in your spirit to be angry, for anger rests in the bosom of fools.
10 Nie mów: Cóż to jest, że dni pierwsze lepsze były, niż teraźniejsze? Bobyś się o tem nie mądrze pytał.
Don’t say, “Why were the former days better than these?” For you do not ask wisely about this.
11 Dobra jest mądrość przy majętności, i jest pożteczna tym, którzy widzą słońce.
Wisdom is as good as an inheritance. Yes, it is more excellent for those who see the sun.
12 Albowiem pod cieniem mądrości, i pod cieniem srebra odpoczywa człowiek, a wszakże przedniejsza jest umiejętność mądrości; bo przynosi żywot tym, którzy ją mają.
For wisdom is a defence, even as money is a defence; but the excellency of knowledge is that wisdom preserves the life of him who has it.
13 Przypatrz się sprawie Bożej; bo któż może wyprostować, co on skrzywi?
Consider the work of God, for who can make that straight which he has made crooked?
14 W dzień dobry zażywaj dobra, w dzień zły miej się na pieczy: boć ten uczynił Bóg przeciwko owemu, dlatego, aby nie doszedł człowiek tego, co nastanie po nim.
In the day of prosperity be joyful, and in the day of adversity consider; yes, God has made the one side by side with the other, to the end that man should not find out anything after him.
15 Tom wszystko widział za dni marności mojej: Bywa sprawiedliwy, który ginie z sprawiedliwością swoją; także bywa niezbożnik, który długo żyje we złości swojej.
All this I have seen in my days of vanity: there is a righteous man who perishes in his righteousness, and there is a wicked man who lives long in his evildoing.
16 Nie bądź nazbyt sprawiedliwym, ani nazbyt mądrym; przeczżebyś miał do zguby przychodzić?
Don’t be overly righteous, neither make yourself overly wise. Why should you destroy yourself?
17 Nie bądź nader niepobożnym, ani nazbyt głupim; przeczżebyś miał umrzeć przed czasem swoim?
Don’t be too wicked, neither be foolish. Why should you die before your time?
18 Dobra jest, abyś się owego trzymał, a tego się nie puszczał; kto się boi Boga, uchodzi tego wszystkiego.
It is good that you should take hold of this. Yes, also don’t withdraw your hand from that; for he who fears God will come out of them all.
19 Mądrość umacnia mądrego więcej, niżeli dziesięć książąt, którzy są w mieście.
Wisdom is a strength to the wise man more than ten rulers who are in a city.
20 Zaiste niemasz człowieka sprawiedliwego na ziemi, któryby czynił dobrze, a nie grzeszył.
Surely there is not a righteous man on earth who does good and doesn’t sin.
21 Nie do wszystkich też słów, które mówią ludzie przykładaj serca twego; i niech cię to nie obchodzi, choćciby i sługa twój złorzeczył.
Also don’t take heed to all words that are spoken, lest you hear your servant curse you;
22 Boć wie serce twoje, żeś i ty częstokroć drugim złorzeczył.
for often your own heart knows that you yourself have likewise cursed others.
23 Wszystkiegom tego doświadczył mądrością, i rzekłem: Będę mądrym; aleć się mądrość oddaliła odemnie.
All this I have proved in wisdom. I said, “I will be wise;” but it was far from me.
24 A co dalekiego, i co bardzo głębokiego jest, któż to znajdzie?
That which is, is far off and exceedingly deep. Who can find it out?
25 Wszystkom ja przeszedł myślą swoją, abym poznał i wybadał się, i wynalazł mądrość i rozum, a żebym poznał niezbożność, głupstwo, i błąd, i szaleństwo.
I turned around, and my heart sought to know and to search out, and to seek wisdom and the scheme of things, and to know that wickedness is stupidity, and that foolishness is madness.
26 I znalazłem rzecz gorzciejszą nad śmierć, to jest, taką niewiastę, której serce jest jako sieci i sidło, a ręce jej jako pęta. Kto się Bogu podoba, wolny będzie od niej; ale grzesznik będzie od niej pojmany.
I find more bitter than death the woman whose heart is snares and traps, whose hands are chains. Whoever pleases God shall escape from her; but the sinner will be ensnared by her.
27 Otom to znalazł, (mówi kaznodzieja, ) stosując jedno z drugiem, abym doszedł umiejętności.
“Behold, I have found this,” says the Preacher, “to one another, to find an explanation
28 Czego zaś nad to szukała dusza moja, tedym nie znalazł. Męża jednego z tysiąca znalazłem; alem niewiasty między temi wszystkiemi nie znalazł.
which my soul still seeks, but I have not found. I have found one man amongst a thousand, but I have not found a woman amongst all those.
29 To tylko obacz, com znalazł, że stworzył Bóg człowieka dobrego; ale oni udali się za rozmaitemi myślami. Któż może z mądrym porównać? a kto może wyłożyć każdą rzecz?
Behold, I have only found this: that God made mankind upright; but they search for many inventions.”
