Kaznodziei 7
1 Lepsze jest imię dobre, niżeli maść wyborna; a dzień śmierci, niż dzień narodzenia.
A good name is better than good oil; and the day of death than the day of birth.
2 Lepiej iść do domu żałoby, niż iść do domu biesiady, przeto, iż tam widzimy koniec każdego człowieka, a żyjący składa to do serca swego.
[It is] better to go to the house of mourning, than to go to the banquet house: since this is the end of every man; and the living man will apply good [warning] to his heart.
3 Lepszy jest smutek, niżeli śmiech; bo przez smutek twarzy naprawia się serce.
Sorrow is better than laughter: for by the sadness of the countenance the heart will be made better.
4 Serce mądrych w domu żałoby; ale serce głupich w domu wesela.
The heart of the wise is in the house of mourning; but the heart of fools is in the house of mirth.
5 Lepiej jest słuchać gromienia mądrego, niżeli słuchać pieśni głupich.
[It is] better to hear a reproof of a wise man, than for a man to hear the song of fools.
6 Bo jaki jest trzask ciernia pod garncem, tak jest śmiech głupiego; i toć jest marność.
As the sound of thorns under a cauldron, so is the laughter of fools: this is also vanity.
7 Zaiste ucisk przywodzi mądrego do szaleństwa, a dar zaślepia serce.
for oppression makes a wise man mad, and destroys his noble heart.
8 Lepsze jest dokończenie rzeczy, niżeli początek jej; lepszy jest człowiek cierpliwego ducha, niż ducha wyniosłego.
The end of a matter is better than the beginning thereof: the patient is better than the high-minded.
9 Nie bądź porywczy w duchu twym do gniewu; bo gniew w zanadrzyu głupich odpoczywa.
Be not hasty in your spirit to be angry: for anger will rest in the bosom of fools.
10 Nie mów: Cóż to jest, że dni pierwsze lepsze były, niż teraźniejsze? Bobyś się o tem nie mądrze pytał.
Say not, What has happened, that the former days were better than these? for you do not enquire in wisdom concerning this.
11 Dobra jest mądrość przy majętności, i jest pożteczna tym, którzy widzą słońce.
Wisdom is good with an inheritance: and [there is] an advantage [by it] to them that see the sun.
12 Albowiem pod cieniem mądrości, i pod cieniem srebra odpoczywa człowiek, a wszakże przedniejsza jest umiejętność mądrości; bo przynosi żywot tym, którzy ją mają.
For wisdom in its shadow is as the shadow of silver: and the excellence of the knowledge of wisdom will give life to him that has it.
13 Przypatrz się sprawie Bożej; bo któż może wyprostować, co on skrzywi?
Behold the works of God: for who shall be able to straighten him whom God has made crooked?
14 W dzień dobry zażywaj dobra, w dzień zły miej się na pieczy: boć ten uczynił Bóg przeciwko owemu, dlatego, aby nie doszedł człowiek tego, co nastanie po nim.
In the day of prosperity live joyfully, and consider in the day of adversity: consider, [I say], God also has caused the one to agree with the other for [this] reason, that man should find nothing after him.
15 Tom wszystko widział za dni marności mojej: Bywa sprawiedliwy, który ginie z sprawiedliwością swoją; także bywa niezbożnik, który długo żyje we złości swojej.
I have seen all things in the days of my vanity: there is a just man perishing in his justice, and there is an ungodly man remaining in his wickedness.
16 Nie bądź nazbyt sprawiedliwym, ani nazbyt mądrym; przeczżebyś miał do zguby przychodzić?
Be not very just; neither be very wise: lest you be confounded.
17 Nie bądź nader niepobożnym, ani nazbyt głupim; przeczżebyś miał umrzeć przed czasem swoim?
Be not very wicked; and be not stubborn: lest you should die before your time.
18 Dobra jest, abyś się owego trzymał, a tego się nie puszczał; kto się boi Boga, uchodzi tego wszystkiego.
It is well for you to hold fast by this; also by this defile not your hand: for to them that fear God all things shall come forth [well].
19 Mądrość umacnia mądrego więcej, niżeli dziesięć książąt, którzy są w mieście.
Wisdom will help the wise man more than ten mighty men which are in the city.
20 Zaiste niemasz człowieka sprawiedliwego na ziemi, któryby czynił dobrze, a nie grzeszył.
For there is not a righteous man in the earth, who will do good, and not sin
21 Nie do wszystkich też słów, które mówią ludzie przykładaj serca twego; i niech cię to nie obchodzi, choćciby i sługa twój złorzeczył.
Also take no heed to all the words which ungodly men shall speak; lest you hear your servant cursing you.
22 Boć wie serce twoje, żeś i ty częstokroć drugim złorzeczył.
For many times he shall trespass against you, and repeatedly shall he afflict your heart; for thus also have you cursed others.
23 Wszystkiegom tego doświadczył mądrością, i rzekłem: Będę mądrym; aleć się mądrość oddaliła odemnie.
All these things have I proved in wisdom: I said, I will be wise; but it was far from me.
24 A co dalekiego, i co bardzo głębokiego jest, któż to znajdzie?
[That which is] far beyond what was, and a great depth, who shall find it out?
25 Wszystkom ja przeszedł myślą swoją, abym poznał i wybadał się, i wynalazł mądrość i rozum, a żebym poznał niezbożność, głupstwo, i błąd, i szaleństwo.
I and my heart went round about to know, and to examine, and to seek wisdom, and the account [of things], and to know the folly and trouble and madness of the ungodly man.
26 I znalazłem rzecz gorzciejszą nad śmierć, to jest, taką niewiastę, której serce jest jako sieci i sidło, a ręce jej jako pęta. Kto się Bogu podoba, wolny będzie od niej; ale grzesznik będzie od niej pojmany.
And I find her [to be], and I will pronounce [to be] more bitter than death the woman which is a snare, and her heart nets, [who has] a band in her hands: [he that is] good in the sight of God shall be delivered from her; but the sinner shall be caught by her.
27 Otom to znalazł, (mówi kaznodzieja, ) stosując jedno z drugiem, abym doszedł umiejętności.
Behold, this have I found, said the Preacher, [seeking] by one at a time to find out the account,
28 Czego zaś nad to szukała dusza moja, tedym nie znalazł. Męża jednego z tysiąca znalazłem; alem niewiasty między temi wszystkiemi nie znalazł.
which my soul sought after, but I found not: for I have found one man of a thousand; but a woman in all these I have not found.
29 To tylko obacz, com znalazł, że stworzył Bóg człowieka dobrego; ale oni udali się za rozmaitemi myślami. Któż może z mądrym porównać? a kto może wyłożyć każdą rzecz?
But, behold, this have I found, that God made man upright; but they have sought out many devices.
