I Koryntian 15
1 A oznajmuję wam, bracia! Ewangieliję, którąm wam opowiedział, którąście też przyjęli i w której stoicie.
Next, friends, I would like to remind you of the good news which I told you, and which you received – the good news on which you have taken your stand,
2 Przez którą też zbawienia dostępujecie, jeźli pamiętacie, jakim sposobem opowiedziałem wam, chyba jeźliście próżno uwierzyli.
and by means of which you are being saved. I would like to remind you of the words that I used in telling it to you, since you are still holding fast to it, and since it was not in vain that you became believers in Christ.
3 Albowiem naprzód podałem wam, com też wziął, iż Chrystus umarł za grzechy nasze według Pism;
For at the very beginning of my teaching I gave you the account which I had myself received – that Christ died for our sins (as the scriptures had foretold),
4 A iż był pogrzebiony, a iż zmartwychwstał dnia trzeciego według Pism.
that he was buried, that on the third day he was raised (as the scriptures had foretold),
5 A iż widziany jest od Kiefasa, potem od onych dwunastu.
and that he appeared to Cephas, and then to the Twelve.
6 Potem widziany jest więcej niż od pięciuset braci na raz, z których wiele ich zostaje aż dotąd, a niektórzy też zasnęli.
After that, he appeared to more than five hundred of his followers at one time, most of whom are still alive, though some have gone to their rest.
7 Potem jest widziany od Jakóba, potem od wszystkich Apostołów.
After that, he appeared to James, and then to all the apostles.
8 A na ostatek po wszystkich ukazał się i mnie, jako poronionemu płodowi.
Last of all, he appeared even to me, who am, as it were, a miscarried baby – born untimely.
9 Bom ja jest najmniejszy z Apostołów, którym nie jest godzien, abym był zwany Apostołem, przeto żem prześladował zbór Boży.
For I am the least of the apostles, I who am unworthy of the name of “apostle,” because I persecuted the church of God.
10 Lecz łaską Bożą jestem tem, czemem jest, a łaska jego przeciwko mnie daremna nie była; alem obficiej niż oni wszyscy pracował, wszakże nie ja, ale łaska Boża, która jest ze mną.
But it is through the love of God that I am what I am, and the love that he showed me has not been wasted. No, I have toiled harder than any of them, and yet it was not I, but the love of God working with me.
11 Przetoż i ja, i oni tak każemy, i takeście uwierzyli.
Whether, then, it was I or whether it was they, this we proclaim, and this you believed.
12 A ponieważ się o Chrystusie każe, iż z martwych wzbudzony jest, jakoż mówią niektórzy między wami, iż zmartwychwstania nie masz?
Now, if it is proclaimed of Christ that he has been raised from the dead, how is it that some of you say that there is no such thing as a resurrection of the dead?
13 Bo jeźlić zmartwychwstania nie masz, tedyć i Chrystus nie jest wzbudzony.
But, if there is no such thing as a resurrection of the dead, then even Christ has not been raised;
14 A jeźlić Chrystus nie jest wzbudzony, tedyć daremne kazanie nasze, daremna też wiara wasza.
and, if Christ has not been raised, then our proclamation is without meaning, and our faith without meaning also!
15 I bylibyśmy też znalezieni fałszywymi świadkami Bożymi, iżeśmy świadczyli o Bogu, że Chrystusa wzbudził, którego nie wzbudził, jeźliże umarli nie bywają wzbudzeni.
Yes, and we are being proved to have borne false testimony about God; for we testified of God that he raised the Christ, whom he did not raise, if, indeed, the dead do not rise!
16 Albowiem jeźliż umarli nie bywają wzbudzeni, i Chrystus nie jest wzbudzony.
For, if the dead do not rise, then even Christ himself has not been raised,
17 A jeźli Chrystus nie jest wzbudzony, daremna jest wiara wasza i jeszczeście w grzechach waszych;
and, if Christ has not been raised, your faith is folly – your sins are on you still!
18 Zatem i ci poginęli, którzy zasnęli w Chrystusie.
Yes, and they, who have passed to their rest in union with Christ, perished!
19 Bo jeźli tylko w tym żywocie w Chrystusie nadzieję mamy, nad wszystkich ludzi jesteśmy najnędzniejszymi.
If all that we have done has been to place our hope in Christ for this life, then we of all people are the most to be pitied.
20 Lecz teraz Chrystus z martwych wzbudzony jest i stał się pierwiastkiem tych, którzy zasnęli.
But, in truth, Christ has been raised from the dead, the first-fruits of those who are at rest.
21 Bo ponieważ przez człowieka śmierć, przez człowieka też powstanie umarłych.
For, since through a man there is death, so, too, through a man there is a resurrection of the dead.
22 Albowiem jako w Adamie wszyscy umierają, tak i w Chrystusie wszyscy ożywieni będą.
For, as through union with Adam all die, so through union with the Christ will all be made to live.
23 Ale każdy w swoim rzędzie, Chrystus jako pierwiastek, a potem ci, co są Chrystusowi w przyjście jego.
But each in their proper order – Christ the first-fruits; afterwards, at his coming, those who belong to the Christ.
24 A potem będzie koniec, gdy odda królestwo Bogu i Ojcu, gdy zniszczy wszelkie przełożeństwo i wszelką zwierzchność, i moc.
Then will come the end – when he surrenders the kingdom to his God and Father, having overthrown all other rule and all other authority and power.
25 Bo on musi królować, póki by nie położył wszystkich nieprzyjaciół pod nogi jego.
For he must reign until God “has put all his enemies under his feet.”
26 A ostatni nieprzyjaciel, który będzie zniszczony, jest śmierć.
The last enemy to be overthrown is death;
27 Bo wszystkie rzeczy poddał pod nogi jego. A gdy mówi, że mu wszystkie rzeczy poddane są, jawna jest, iż oprócz tego, który mu poddał wszystkie rzeczy.
for God has placed all things under Christ’s feet. (But, when it is said that all things have been placed under Christ, it is plain that God is excepted who placed everything under him.)
28 A gdy mu wszystkie rzeczy poddane będą, tedyć też i sam Syn będzie poddany temu, który mu poddał wszystkie rzeczy, aby był Bóg wszystkim we wszystkim.
And, when everything has been placed under him, the Son will place himself under God who placed everything under him, so that God may be all in all!
29 Bo inaczej cóż uczynią ci, którzy się chrzczą nad umarłymi, jeźliż zgoła umarli nie bywają wzbudzeni? przeczże się chrzczą nad umarłymi?
Again, what good will they be doing who are baptized on behalf of the dead? If it is true that the dead do not rise, why are people baptized on their behalf?
30 Przecz i my niebezpieczeństwa podejmujemy każdej godziny?
Why, too, do we risk our lives every hour?
31 Na każdy dzień umieram przez chwałę naszę, którą mam w Chrystusie Jezusie, Panu naszym.
Daily I face death – I swear it, friends, by the pride in you that I feel through my union with Christ Jesus, our Lord.
32 Jeźliżem się obyczajem ludzkim z bestyjami w Efezie potykał, cóż mam za pożytek, jeźli umarli nie bywają wzbudzeni? Jedzmy i pijmy; boć jutro pomrzemy.
If with only human hopes I had fought in the arena at Ephesus, what should I have gained by it? If the dead do not rise, then let us eat and drink, for tomorrow we will die!
33 Nie błądźcież; złe rozmowy psują dobre obyczaje.
Do not be deceived. “Good character is marred by evil company.”
34 Ocućcież się ku sprawiedliwości, a nie grzeszcie; albowiem niektórzy nie mają znajomości Bożej; ku zawstydzeniu waszemu mówię.
Wake up to a righteous life, and cease to sin. There are some who have no true knowledge of God. I speak in this way to shame you.
35 Ale rzecze kto: Jakoż wzbudzeni bywają umarli i w jakim ciele wychodzą?
Someone, however, may ask “How do the dead rise? And in what body will they come?”
36 O głupi! To, co ty siejesz, nie bywać ożywione, jeźliby nie umarło.
You foolish person! The seed you yourself sow does not come to life, unless it dies!
37 I co siejesz, nie siejesz ciała, które ma potem wyrość, ale gołe ziarno, jako się trafi, albo pszeniczne, albo jakiekolwiek inne.
And when you sow, you sow not the body that will be, but a mere grain – perhaps of wheat, or something else.
38 Ale Bóg daje mu ciało jako chce, a każdemu nasieniu jego własne ciało.
God gives it the body that he pleases – to each seed its special body.
39 Nie każde ciało jest jednakiem ciałem; ale inszeć jest ciało ludzkie, a insze ciało bydlęce, insze rybie, a insze ptasze.
All forms of life are not the same; there is one for people, another for beasts, another for birds, and another for fish.
40 I są ciała niebieskie i ciała ziemskie; lecz insza jest chwała ciał niebieskich, a insza ludzkich;
There are heavenly bodies, and earthly bodies; but the beauty of the heavenly bodies is not the beauty of the earthly.
41 Insza chwała słońca, a insza chwała księżyca, i insza chwała gwiazd; albowiem gwiazda od gwiazdy różna jest w jasności.
There is a beauty of the sun, and a beauty of the moon, and a beauty of the stars; for even star differs from star in beauty.
42 Takci będzie i powstanie umarłych. Bywa wsiane ziarno w skazitelności, a będzie wzbudzone w nieskazitelności.
It is the same with the resurrection of the dead. Sown a mortal body, it rises immortal; sown disfigured, it rises beautiful;
43 Bywa wsiane w niesławie, a będzie wzbudzone w sławie; bywa wsiane w słabości, a będzie wzbudzone w mocy; bywa wsiane ciało cielesne, a będzie wzbudzone ciało duchowne.
sown weak, it rises strong; sown a human body, it rises a spiritual body.
44 Jest ciało cielesne, jest też ciało duchowne.
As surely as there is a human body, there is also a spiritual body.
45 Takci też napisane: Stał się pierwszy człowiek Adam w duszę żywą, ale pośledni Adam w ducha ożywiającego.
That is what is meant by the words – “Adam, the first man, became a human being”; the last Adam became a life-giving spirit.
46 Wszakże nie jest pierwsze duchowne, ale cielesne, potem duchowne.
That which comes first is not the spiritual, but the human; afterwards comes the spiritual;
47 Pierwszy człowiek z ziemi ziemski; wtóry człowiek sam Pan z nieba.
the first man was from the dust of the earth; the second man from heaven.
48 Jaki jest ten ziemski, tacy też i ziemscy; a jaki jest niebieski, tacy też będą niebiescy.
Those who are of the dust are like him who came from the dust; and those who are of heaven are like him who came from heaven.
49 A jakośmy nosili wyobrażenie ziemskiego, tak też będziemy nosili wyobrażenie niebieskiego.
And as we have borne the likeness of him who came from the dust, so let us bear the likeness of him who came from heaven.
50 To jednak powiadam, bracia! iż ciało i krew królestwa Bożego odziedziczyć nie mogą; ani skazitelność nie odziedziczy nieskazitelności.
This I say, friends – Flesh and blood can have no share in the kingdom of God, nor can the perishable share the imperishable.
51 Oto ja tajemnicę wam powiadam; nie wszyscyć zaśniemy, ale wszyscy przemienieni będziemy, bardzo prędko w okamgnieniu, na trąbę ostateczną.
Listen, I will tell you God’s hidden purpose! We will not all have passed to our rest, but we will all be transformed – in a moment, in the twinkling of an eye,
52 Albowiem zatrąbi, a umarli wzbudzeni będą nieskazitelni, a my będziemy przemienieni.
at the last trumpet-call; for the trumpet will sound, and the dead will rise immortal, and we, also, will be transformed.
53 Boć musi to, co jest skazitelnego, przyoblec nieskazitelność, i co jest śmiertelnego, przyoblec nieśmiertelność.
For this perishable body of ours must put on an imperishable form, and this dying body a deathless form.
54 A gdy to, co jest skazitelnego, przyoblecze nieskazitelność, i to, co jest śmiertelnego, przyoblecze nieśmiertelność, tedy się wypełni ono słowo, które napisane: Połkniona jest śmierć w zwycięstwie.
And, when this dying body has put on its deathless form, then indeed will the words of scripture come true –
“death has been swallowed up in victory! Where, Death, is your victory? Where, death, is your sting?” (Hadēs g86)
56 Lecz bodziec śmierci jest grzech, a moc grzechu jest zakon.
It is sin that gives death its sting, and it is the Law that gives sin its power.
57 Ale niech będą Bogu dzięki, który nam dał zwycięstwo przez Pana naszego Jezusa Chrystusa.
But thanks be to God, who gives us the victory, through Jesus Christ, our Lord.
58 A tak, bracia moi mili! bądźcie mocni, nieporuszeni, obfitujący w uczynku Pańskim zawsze, wiedząc, iż praca wasza nie jest nadaremna w Panu.
Therefore, my dear friends, stand firm, unshaken, always diligent in the Lord’s work, for you know that, in union with him, your toil is not in vain.
