Łukasza 1
1 Dostojny Teofilu! Wielu już starało się uporządkować wydarzenia z życia Chrystusa,
Many have taken on the work of putting together an account of the things that have been fulfilled among us,
2 zgodnie z tym, co przekazali naoczni świadkowie i pierwsi głosiciele słowa.
just as they were passed down to us by those who from the first were eyewitnesses and servants of the word.
3 Ja również uznałem za słuszne przestudiować je, od pierwszego do ostatniego, i dokładnie opisać wszystko po kolei,
So it seemed good to me also, because I have accurately investigated everything from the beginning, to write an orderly account for you, most excellent Theophilus,
4 abyś był pewien tego, czego się nauczyłeś.
so that you might know the certainty of the things you have been taught.
5 Zacznę od historii o pewnym kapłanie, Zachariaszu, który żył w Judei za panowania króla Heroda. Należał on do kapłańskiej grupy Abiasza. Z kapłańskiego rodu Aarona pochodziła również jego żona, Elżbieta.
In the days of Herod, king of Judea, there was a certain priest named Zechariah, from the division of Abijah. His wife was from the daughters of Aaron, and her name was Elizabeth.
6 Byli to ludzie prawi w oczach Boga, żyjący w zgodzie zarówno z duchem, jak i z literą całego Bożego Prawa.
They were both righteous before God, obeying all the commandments and ordinances of the Lord.
7 Oboje dożyli sędziwego wieku, ale nie mieli dzieci, gdyż Elżbieta była bezpłodna.
But they had no child, because Elizabeth was barren, and they were both very old by this time.
8 Pewnego dnia, grupa Zachariasza pełniła służbę w świątyni, jemu zaś w drodze losowania
Now it came about that Zechariah was in God's presence, carrying out the priestly duties in the order of his division.
9 przypadł zaszczyt wejścia do miejsca świętego i złożenia Panu ofiary z kadzidła.
According to the customary way of choosing which priest would serve, he had been chosen by lot to enter into the temple of the Lord to burn incense.
10 W tym czasie na dziedzińcu znajdowało się wielu modlących się ludzi.
The whole crowd of people was praying outside at the hour when the incense was burned.
11 Będąc w świątyni, Zachariasz ujrzał nagle anioła Bożego stojącego po prawej stronie ołtarza kadzenia.
Now an angel of the Lord appeared to him and stood at the right side of the incense altar.
12 Ogarnęły go zdumienie i strach.
When Zechariah saw him, he was terrified and fear fell on him.
13 Lecz anioł powiedział: —Nie bój się, Zachariaszu! Przyszedłem ci oznajmić, że Bóg wysłuchał twojej modlitwy: Elżbieta, twoja żona, urodzi syna. Daj mu na imię Jan.
But the angel said to him, “Do not be afraid, Zechariah, because your prayer has been heard. Your wife Elizabeth will bear you a son. You will call his name John.
14 Stanie się on przyczyną radości nie tylko dla was, ale także dla wielu innych ludzi.
You will have joy and gladness, and many will rejoice at his birth.
15 Będzie wielki w oczach Pana. Nie będzie pił wina ani innych tego rodzaju napojów i już w łonie matki zostanie napełniony Duchem Świętym.
For he will be great in the sight of the Lord. He must never drink wine or strong drink, and he will be filled with the Holy Spirit from his mother's womb.
16 Przekona on wielu potomków Izraela, aby powrócili do Pana, swojego Boga.
Many of the people of Israel will be turned to the Lord their God.
17 Będzie się odznaczał nieugiętym duchem i mocą proroka Eliasza. To on poprzedzi nadejście Mesjasza i przygotuje ludzi dla Pana, nauczając ich prawości. Pogodzi również rodziców z dziećmi.
He will go before the face of the Lord in the spirit and power of Elijah, to turn the hearts of the fathers to the children and the disobedient to the wisdom of the righteous—to make ready for the Lord a people prepared for him.”
18 —To chyba niemożliwe?—odpowiedział Zachariasz aniołowi. —Jestem już przecież stary, a moja żona również jest w podeszłym wieku.
Zechariah said to the angel, “How can I know this? For I am an old man and my wife is very old.”
19 —Ja jestem Gabriel—rzekł wtedy anioł. —Przebywam w najbliższym otoczeniu Boga. To On posłał mnie do ciebie z tą dobrą nowiną.
The angel answered and said to him, “I am Gabriel, who stands in the presence of God. I was sent to speak to you, to bring you this good news.
20 Ponieważ mi jednak nie uwierzyłeś, staniesz się niemy aż do czasu spełnienia się wszystkiego, co zapowiedziałem.
Behold! You will be silent, unable to speak, until the day these things take place. This is because you did not believe my words, which will be fulfilled at the right time.”
21 Tymczasem ludzie na dziedzińcu czekali na Zachariasza i dziwili się, dlaczego jeszcze nie wychodzi.
Now the people were waiting for Zechariah. They were surprised that he was spending so much time in the temple.
22 Gdy się wreszcie ukazał, nie był w stanie wypowiedzieć ani słowa. Po jego gestach zebrani zorientowali się, że właśnie widział anioła.
But when he came out, he could not speak to them. They realized that he had seen a vision while he was in the temple. He kept on making signs to them and remained silent.
23 Zachariasz pozostał w świątyni jeszcze kilka dni i dopiero po zakończeniu swojej kapłańskiej służby powrócił do domu.
It came about that when the days of his service were over, he went to his house.
24 Wkrótce jego żona zaszła w ciążę i przez pięć następnych miesięcy żyła w odosobnieniu.
After these days, his wife Elizabeth conceived and for five months she kept herself hidden. She said,
25 —Jakże dobry jest Pan!—cieszyła się. —Zdjął ze mnie hańbę bezdzietności.
“This is what the Lord has done for me when he looked at me with favor in order to take away my shame before people.”
26 Gdy Elżbieta była w szóstym miesiącu ciąży, Bóg posłał anioła Gabriela do galilejskiego miasteczka Nazaret,
In the sixth month, the angel Gabriel was sent from God to a city in Galilee named Nazareth,
27 do pewnej panny o imieniu Maria, która była narzeczoną Józefa, potomka króla Dawida.
to a virgin engaged to a man whose name was Joseph. He belonged to the house of David, and the virgin's name was Mary.
28 Gabriel, stanąwszy przed nią, powiedział: —Witaj! Pan jest z tobą i obdarzył cię szczególną łaską!
He came to her and said, “Greetings, you who are highly favored! The Lord is with you.”
29 Oszołomiona Maria zastanawiała się, co miałoby oznaczać takie powitanie.
But she was very confused by his words and she wondered what kind of greeting this could be.
30 —Nie bój się, Mario!—rzekł wtedy anioł. —Bóg zechciał ci okazać wyjątkową łaskę!
The angel said to her, “Do not be afraid, Mary, for you have found favor with God.
31 Wkrótce poczniesz i urodzisz syna, któremu dasz na imię Jezus.
See, you will conceive in your womb and bear a son. You will call his name 'Jesus.'
32 Będzie On wielki i nazwą Go Synem Najwyższego. Bóg da Mu tron Jego przodka, króla Dawida.
He will be great and will be called the Son of the Most High. The Lord God will give him the throne of his ancestor David.
He will reign over the house of Jacob forever, and there will be no end to his kingdom.” (aiōn g165)
34 —Ale jak to się stanie?—zapytała Maria. —Jestem jeszcze dziewicą!
Mary said to the angel, “How will this happen, since I have not slept with any man?”
35 —Zstąpi na ciebie Duch Święty i osłoni cię moc Boga. Dlatego dziecko, które urodzisz, będzie świętym Synem Boga.
The angel answered and said to her, “The Holy Spirit will come upon you, and the power of the Most High will come over you. So the holy one to be born will be called the Son of God.
36 Sześć miesięcy temu twoja krewna Elżbieta, uważana za bezpłodną, również zaszła w ciążę, mimo podeszłego wieku.
See, your relative Elizabeth has also conceived a son in her old age. This is the sixth month for her, she who was called barren.
37 Dla Boga bowiem wszystko jest możliwe.
For nothing will be impossible for God.”
38 —Chcę służyć mojemu Panu—rzekła Maria—i jestem gotowa na wszystko, co się Jemu podoba. Niech się stanie tak, jak powiedziałeś. Wtedy anioł odszedł.
Mary said, “See, I am the female servant of the Lord. Let it be for me according to your message.” Then the angel left her.
39 Maria szybko udała się do rodzinnego miasta Zachariasza, położonego w górzystej krainie Judei,
Then Mary arose in those days and quickly went into the hill country, to a city in Judea.
40 aby odwiedzić Elżbietę.
She went into the house of Zechariah and greeted Elizabeth.
41 Gdy tylko wypowiedziała słowa pozdrowienia, na dźwięk jej głosu poruszyło się w łonie Elżbiety dziecko, a ona sama została napełniona Duchem Świętym.
Now it happened that when Elizabeth heard Mary's greeting, the baby in her womb jumped, and Elizabeth was filled with the Holy Spirit.
42 Zawołała z radości i powiedziała do Marii: —Jak bardzo Bóg wyróżnił cię spośród wszystkich kobiet i jak szczęśliwe jest twoje dziecko!
She raised her voice and said loudly, “Blessed are you among women, and blessed is the fruit of your womb.
43 To dla mnie zaszczyt, że odwiedziła mnie matka mojego Pana!
Why has it happened to me that the mother of my Lord should come to me?
44 Gdy tylko usłyszałam twoje pozdrowienie, z radości poruszyło się we mnie dzieciątko!
For see, when the sound of your greeting came to my ears, the baby in my womb jumped for joy.
45 Naprawdę Bóg obdarzył cię wyjątkowym szczęściem, bo uwierzyłaś, że spełnią się Jego słowa. Maria powiedziała wtedy:
Blessed is she who believed that there would be a fulfillment of the things that were told her from the Lord.”
46 —Z całej duszy wielbię Pana,
Mary said, “My soul praises the Lord,
47 mojego Boga i Zbawiciela! Obdarzył mnie bowiem wielką radością
and my spirit has rejoiced in God my savior.
48 i dostrzegł swoją pokorną służebnicę! Dlatego od tej pory wszystkie pokolenia będą mnie nazywać szczęśliwą.
For he has looked at the low condition of his female servant. For see, from now on all generations will call me blessed.
49 Wszechmocny i Święty dokonał bowiem w moim życiu wspaniałych rzeczy.
For he who is mighty has done great things for me, and his name is holy.
50 On w każdym pokoleniu okazuje miłość tym, którzy są Mu posłuszni.
His mercy lasts from generation to generation for those who fear him.
51 Jego moc jest niezwyciężona! Rozproszył ludzi dumnych i wyniosłych.
He has displayed strength with his arm; he has scattered those who were proud about the thoughts of their hearts.
52 Zrzucił z tronu władców, a wywyższył pokornych.
He has thrown down princes from their thrones and he has raised up those of low condition.
53 Nakarmił głodnych, a bogatych odesłał z pustymi rękami.
He has filled the hungry with good things, but the rich he has sent away empty.
54 Pomógł swojemu słudze, Izraelowi i nie zapomniał o miłości,
He has given help to Israel his servant, so as to remember to show mercy
(as he said to our fathers) to Abraham and his descendants forever.” (aiōn g165)
56 Maria przebywała u Elżbiety około trzech miesięcy, po czym wróciła do domu.
Mary stayed with Elizabeth about three months and then returned to her house.
57 Gdy nadszedł czas, Elżbieta urodziła syna.
Now the time had come for Elizabeth to deliver her baby and she gave birth to a son.
58 Wiadomość o łasce, okazanej jej przez Pana, dotarła wkrótce do krewnych i znajomych i wszyscy bardzo się ucieszyli.
Her neighbors and her relatives heard that the Lord had shown his great mercy to her, and they rejoiced with her.
59 Ósmego dnia po urodzeniu zeszli się na uroczystość obrzezania. Chcieli, aby dziecko otrzymało imię ojca—Zachariasza,
Now it happened on the eighth day that they came to circumcise the child. They would have called him “Zechariah,” after the name of his father.
60 ale Elżbieta sprzeciwiła się temu: —Nie! Damy mu na imię Jan—rzekła.
But his mother answered and said, “No. He will be called John.”
61 —Dlaczego? Przecież w całej twojej rodzinie nie ma ani jednej osoby o takim imieniu!
They said to her, “There is no one among your relatives who is called by this name.”
62 Zwrócili się więc do Zachariasza, ojca dziecka.
They made signs to his father as to how he wanted him to be named.
63 On zaś gestem poprosił, aby mu podano tabliczkę, i ku zdziwieniu obecnych napisał: „Niech się nazywa Jan”.
His father asked for a writing tablet and wrote, “His name is John.” They all were astonished at this.
64 W tej samej chwili odzyskał mowę i zaczął wielbić Boga.
Immediately his mouth was opened and his tongue was freed. He spoke and praised God.
65 Wszystkich zebranych ogarnął lęk i podziw, a wiadomość o tym zdarzeniu szybko rozeszła się po całej okolicy
Fear came on all who lived around them. All these matters were spread throughout all the hill country of Judea.
66 i zastanawiano się: —Kim będzie to dziecko? Widać, że Bóg naprawdę nad nim czuwa.
All who heard them stored them in their hearts, saying, “What then will this child become?” For the hand of the Lord was with him.
67 Wielbiąc Boga, Zachariasz został napełniony Duchem Świętym i zaczął prorokować:
His father Zechariah was filled with the Holy Spirit and prophesied, saying,
68 —Chwała Panu, Bogu Izraela! Przyszedł bowiem, aby uratować swój lud.
“Praised be the Lord, the God of Israel, for he has come to help and he has accomplished redemption for his people.
69 Tak, jak niegdyś obiecał przez swoich świętych proroków, posłał potężnego Zbawiciela z rodu króla Dawida, swojego sługi. (aiōn g165)
He has raised up a horn of salvation for us in the house of his servant David
71 On nas wybawi z rąk naszych wrogów i tych, którzy nas nienawidzą.
salvation from our enemies and from the hand of all who hate us.
72 Bóg zmiłował się nad naszymi przodkami, pamiętając o swoim świętym przymierzu.
He will do this to show mercy to our fathers and to remember his holy covenant,
73 I dotrzymał przysięgi, którą złożył Abrahamowi, naszemu przodkowi,
the oath that he spoke to Abraham our father.
74 że uwolni nas od wrogów i pozwoli, abyśmy bez lęku, w świętości i prawości, mogli służyć Mu aż do końca naszych dni.
He swore to grant to us that we, having been delivered out of the hand of our enemies, would serve him without fear,
in holiness and righteousness before him all our days.
76 A ty, synku, zostaniesz prorokiem Najwyższego. Pójdziesz przed Panem i przygotujesz Mu drogę.
Yes, and you, child, will be called a prophet of the Most High, for you will go before the face of the Lord to prepare his paths, to prepare people for his coming,
77 I pokażesz ludziom Boże zbawienie, dokonujące się przez odpuszczenie grzechów,
to give knowledge of salvation to his people by the forgiveness of their sins.
78 dzięki łasce naszego Boga. Ona to zabłyśnie jak niebiańska światłość,
This will happen because of the tender mercy of our God, because of which the sunrise from on high will come to help us,
79 i oświeci pogrążonych w ciemności i mroku śmierci. Ona też wprowadzi nas na drogę pokoju!
to shine on those who sit in darkness and in the shadow of death. He will do this to guide our feet into the path of peace.”
80 Czas upływał, a chłopiec rozwijał się i wzmacniał duchowo. Gdy dorósł, zamieszkał samotnie na pustyni i przebywał tam aż do chwili rozpoczęcia swojej publicznej działalności w Izraelu.
Now the child grew and became strong in spirit, and he was in the wilderness until the day of his public appearance to Israel.
