Łukasza 1
1 Dostojny Teofilu! Wielu już starało się uporządkować wydarzenia z życia Chrystusa,
Forasmuch as many have taken in hand to set forth in order a declaration of those things which are most surely believed among us,
2 zgodnie z tym, co przekazali naoczni świadkowie i pierwsi głosiciele słowa.
Even as they delivered them unto us, which from the beginning were eyewitnesses, and ministers of the word;
3 Ja również uznałem za słuszne przestudiować je, od pierwszego do ostatniego, i dokładnie opisać wszystko po kolei,
It seemed good to me also, having had perfect understanding of all things from the very first, to write unto thee in order, most excellent Theophilus,
4 abyś był pewien tego, czego się nauczyłeś.
That thou mightest know the certainty of those things, wherein thou hast been instructed.
5 Zacznę od historii o pewnym kapłanie, Zachariaszu, który żył w Judei za panowania króla Heroda. Należał on do kapłańskiej grupy Abiasza. Z kapłańskiego rodu Aarona pochodziła również jego żona, Elżbieta.
There was in the days of Herod, the king of Judæa, a certain priest named Zacharias, of the course of Abia: and his wife was of the daughters of Aaron, and her name was Elisabeth.
6 Byli to ludzie prawi w oczach Boga, żyjący w zgodzie zarówno z duchem, jak i z literą całego Bożego Prawa.
And they were both righteous before God, walking in all the commandments and ordinances of the Lord blameless.
7 Oboje dożyli sędziwego wieku, ale nie mieli dzieci, gdyż Elżbieta była bezpłodna.
And they had no child, because that Elisabeth was barren, and they both were now well stricken in years.
8 Pewnego dnia, grupa Zachariasza pełniła służbę w świątyni, jemu zaś w drodze losowania
And it came to pass, that while he executed the priest’s office before God in the order of his course,
9 przypadł zaszczyt wejścia do miejsca świętego i złożenia Panu ofiary z kadzidła.
According to the custom of the priest’s office, his lot was to burn incense when he went into the temple of the Lord.
10 W tym czasie na dziedzińcu znajdowało się wielu modlących się ludzi.
And the whole multitude of the people were praying without at the time of incense.
11 Będąc w świątyni, Zachariasz ujrzał nagle anioła Bożego stojącego po prawej stronie ołtarza kadzenia.
And there appeared unto him an angel of the Lord standing on the right side of the altar of incense.
12 Ogarnęły go zdumienie i strach.
And when Zacharias saw him, he was troubled, and fear fell upon him.
13 Lecz anioł powiedział: —Nie bój się, Zachariaszu! Przyszedłem ci oznajmić, że Bóg wysłuchał twojej modlitwy: Elżbieta, twoja żona, urodzi syna. Daj mu na imię Jan.
But the angel said unto him, Fear not, Zacharias: for thy prayer is heard; and thy wife Elisabeth shall bear thee a son, and thou shalt call his name John.
14 Stanie się on przyczyną radości nie tylko dla was, ale także dla wielu innych ludzi.
And thou shalt have joy and gladness; and many shall rejoice at his birth.
15 Będzie wielki w oczach Pana. Nie będzie pił wina ani innych tego rodzaju napojów i już w łonie matki zostanie napełniony Duchem Świętym.
For he shall be great in the sight of the Lord, and shall drink neither wine nor strong drink; and he shall be filled with the Holy Ghost, even from his mother’s womb.
16 Przekona on wielu potomków Izraela, aby powrócili do Pana, swojego Boga.
And many of the children of Israel shall he turn to the Lord their God.
17 Będzie się odznaczał nieugiętym duchem i mocą proroka Eliasza. To on poprzedzi nadejście Mesjasza i przygotuje ludzi dla Pana, nauczając ich prawości. Pogodzi również rodziców z dziećmi.
And he shall go before him in the spirit and power of Elijah, to turn the hearts of the fathers to the children, and the disobedient to the wisdom of the just; to make ready a people prepared for the Lord.
18 —To chyba niemożliwe?—odpowiedział Zachariasz aniołowi. —Jestem już przecież stary, a moja żona również jest w podeszłym wieku.
And Zacharias said unto the angel, Whereby shall I know this? for I am an old man, and my wife well stricken in years.
19 —Ja jestem Gabriel—rzekł wtedy anioł. —Przebywam w najbliższym otoczeniu Boga. To On posłał mnie do ciebie z tą dobrą nowiną.
And the angel answering said unto him, I am Gabriel, that stand in the presence of God; and am sent to speak unto thee, and to shew thee these glad tidings.
20 Ponieważ mi jednak nie uwierzyłeś, staniesz się niemy aż do czasu spełnienia się wszystkiego, co zapowiedziałem.
And, behold, thou shalt be dumb, and not able to speak, until the day that these things shall be performed, because thou believest not my words, which shall be fulfilled in their season.
21 Tymczasem ludzie na dziedzińcu czekali na Zachariasza i dziwili się, dlaczego jeszcze nie wychodzi.
And the people waited for Zacharias, and marvelled that he tarried so long in the temple.
22 Gdy się wreszcie ukazał, nie był w stanie wypowiedzieć ani słowa. Po jego gestach zebrani zorientowali się, że właśnie widział anioła.
And when he came out, he could not speak unto them: and they perceived that he had seen a vision in the temple: for he beckoned unto them, and remained speechless.
23 Zachariasz pozostał w świątyni jeszcze kilka dni i dopiero po zakończeniu swojej kapłańskiej służby powrócił do domu.
And it came to pass, that, as soon as the days of his ministration were accomplished, he departed to his own house.
24 Wkrótce jego żona zaszła w ciążę i przez pięć następnych miesięcy żyła w odosobnieniu.
And after those days his wife Elisabeth conceived, and hid herself five months, saying,
25 —Jakże dobry jest Pan!—cieszyła się. —Zdjął ze mnie hańbę bezdzietności.
Thus hath the Lord dealt with me in the days wherein he looked on me, to take away my reproach among men.
26 Gdy Elżbieta była w szóstym miesiącu ciąży, Bóg posłał anioła Gabriela do galilejskiego miasteczka Nazaret,
And in the sixth month the angel Gabriel was sent from God unto a city of Galilee, named Nazareth,
27 do pewnej panny o imieniu Maria, która była narzeczoną Józefa, potomka króla Dawida.
To a virgin espoused to a man whose name was Joseph, of the house of David; and the virgin’s name was Mary.
28 Gabriel, stanąwszy przed nią, powiedział: —Witaj! Pan jest z tobą i obdarzył cię szczególną łaską!
And the angel came in unto her, and said, Hail, thou that art highly favoured, the Lord is with thee: blessed art thou among women.
29 Oszołomiona Maria zastanawiała się, co miałoby oznaczać takie powitanie.
And when she saw him, she was troubled at his saying, and cast in her mind what manner of salutation this should be.
30 —Nie bój się, Mario!—rzekł wtedy anioł. —Bóg zechciał ci okazać wyjątkową łaskę!
And the angel said unto her, Fear not, Mary: for thou hast found favour with God.
31 Wkrótce poczniesz i urodzisz syna, któremu dasz na imię Jezus.
And, behold, thou shalt conceive in thy womb, and bring forth a son, and shalt call his name JESUS.
32 Będzie On wielki i nazwą Go Synem Najwyższego. Bóg da Mu tron Jego przodka, króla Dawida.
He shall be great, and shall be called the Son of the Highest: and the Lord God shall give unto him the throne of his father David:
And he shall reign over the house of Jacob for ever; and of his kingdom there shall be no end. (aiōn g165)
34 —Ale jak to się stanie?—zapytała Maria. —Jestem jeszcze dziewicą!
Then said Mary unto the angel, How shall this be, seeing I know not a man?
35 —Zstąpi na ciebie Duch Święty i osłoni cię moc Boga. Dlatego dziecko, które urodzisz, będzie świętym Synem Boga.
And the angel answered and said unto her, The Holy Ghost shall come upon thee, and the power of the Highest shall overshadow thee: therefore also that holy thing which shall be born of thee shall be called the Son of God.
36 Sześć miesięcy temu twoja krewna Elżbieta, uważana za bezpłodną, również zaszła w ciążę, mimo podeszłego wieku.
And, behold, thy cousin Elisabeth, she hath also conceived a son in her old age: and this is the sixth month with her, who was called barren.
37 Dla Boga bowiem wszystko jest możliwe.
For no word spoken by God shall be void of power.
38 —Chcę służyć mojemu Panu—rzekła Maria—i jestem gotowa na wszystko, co się Jemu podoba. Niech się stanie tak, jak powiedziałeś. Wtedy anioł odszedł.
And Mary said, Behold the handmaid of the Lord; be it unto me according to thy word. And the angel departed from her.
39 Maria szybko udała się do rodzinnego miasta Zachariasza, położonego w górzystej krainie Judei,
And Mary arose in those days, and went into the hill country with haste, into a city of Judah;
40 aby odwiedzić Elżbietę.
And entered into the house of Zacharias, and saluted Elisabeth.
41 Gdy tylko wypowiedziała słowa pozdrowienia, na dźwięk jej głosu poruszyło się w łonie Elżbiety dziecko, a ona sama została napełniona Duchem Świętym.
And it came to pass, that, when Elisabeth heard the salutation of Mary, the babe leaped in her womb; and Elisabeth was filled with the Holy Ghost:
42 Zawołała z radości i powiedziała do Marii: —Jak bardzo Bóg wyróżnił cię spośród wszystkich kobiet i jak szczęśliwe jest twoje dziecko!
And she spake out with a loud voice, and said, Blessed art thou among women, and blessed is the fruit of thy womb.
43 To dla mnie zaszczyt, że odwiedziła mnie matka mojego Pana!
And whence is this to me, that the mother of my Lord should come to me?
44 Gdy tylko usłyszałam twoje pozdrowienie, z radości poruszyło się we mnie dzieciątko!
For, lo, as soon as the voice of thy salutation sounded in mine ears, the babe leaped in my womb for joy.
45 Naprawdę Bóg obdarzył cię wyjątkowym szczęściem, bo uwierzyłaś, że spełnią się Jego słowa. Maria powiedziała wtedy:
And blessed is she that believed: for there shall be a performance of those things which were told her from the Lord.
46 —Z całej duszy wielbię Pana,
And Mary said, My soul doth magnify the Lord,
47 mojego Boga i Zbawiciela! Obdarzył mnie bowiem wielką radością
And my spirit hath rejoiced in God my Saviour.
48 i dostrzegł swoją pokorną służebnicę! Dlatego od tej pory wszystkie pokolenia będą mnie nazywać szczęśliwą.
For he hath regarded the low estate of his handmaiden: for, behold, from henceforth all generations shall call me blessed.
49 Wszechmocny i Święty dokonał bowiem w moim życiu wspaniałych rzeczy.
For he that is mighty hath done to me great things; and holy is his name.
50 On w każdym pokoleniu okazuje miłość tym, którzy są Mu posłuszni.
And his mercy is on them that fear him from generation to generation.
51 Jego moc jest niezwyciężona! Rozproszył ludzi dumnych i wyniosłych.
He hath shewed strength with his arm; he hath scattered the proud in the imagination of their hearts.
52 Zrzucił z tronu władców, a wywyższył pokornych.
He hath put down the mighty from their seats, and exalted them of low degree.
53 Nakarmił głodnych, a bogatych odesłał z pustymi rękami.
He hath filled the hungry with good things; and the rich he hath sent empty away.
54 Pomógł swojemu słudze, Izraelowi i nie zapomniał o miłości,
He hath holpen his servant Israel, in remembrance of his mercy;
As he spake to our fathers, to Abraham, and to his seed for ever. (aiōn g165)
56 Maria przebywała u Elżbiety około trzech miesięcy, po czym wróciła do domu.
And Mary abode with her about three months, and returned to her own house.
57 Gdy nadszedł czas, Elżbieta urodziła syna.
Now Elisabeth’s full time came that she should be delivered; and she brought forth a son.
58 Wiadomość o łasce, okazanej jej przez Pana, dotarła wkrótce do krewnych i znajomych i wszyscy bardzo się ucieszyli.
And her neighbours and her cousins heard how the Lord had shewed great mercy upon her; and they rejoiced with her.
59 Ósmego dnia po urodzeniu zeszli się na uroczystość obrzezania. Chcieli, aby dziecko otrzymało imię ojca—Zachariasza,
And it came to pass, that on the eighth day they came to circumcise the child; and they called him Zacharias, after the name of his father.
60 ale Elżbieta sprzeciwiła się temu: —Nie! Damy mu na imię Jan—rzekła.
And his mother answered and said, Not so; but he shall be called John.
61 —Dlaczego? Przecież w całej twojej rodzinie nie ma ani jednej osoby o takim imieniu!
And they said unto her, There is none of thy kindred that is called by this name.
62 Zwrócili się więc do Zachariasza, ojca dziecka.
And they made signs to his father, how he would have him called.
63 On zaś gestem poprosił, aby mu podano tabliczkę, i ku zdziwieniu obecnych napisał: „Niech się nazywa Jan”.
And he asked for a writing tablet, and wrote, saying, His name is John. And they marvelled all.
64 W tej samej chwili odzyskał mowę i zaczął wielbić Boga.
And his mouth was opened immediately, and his tongue loosed, and he spake, and praised God.
65 Wszystkich zebranych ogarnął lęk i podziw, a wiadomość o tym zdarzeniu szybko rozeszła się po całej okolicy
And fear came on all that dwelt round about them: and all these sayings were noised abroad throughout all the hill country of Judæa.
66 i zastanawiano się: —Kim będzie to dziecko? Widać, że Bóg naprawdę nad nim czuwa.
And all they that heard them laid them up in their hearts, saying, What manner of child shall this be! And the hand of the Lord was with him.
67 Wielbiąc Boga, Zachariasz został napełniony Duchem Świętym i zaczął prorokować:
And his father Zacharias was filled with the Holy Ghost, and prophesied, saying,
68 —Chwała Panu, Bogu Izraela! Przyszedł bowiem, aby uratować swój lud.
Blessed be the Lord God of Israel; for he hath visited and redeemed his people,
69 Tak, jak niegdyś obiecał przez swoich świętych proroków, posłał potężnego Zbawiciela z rodu króla Dawida, swojego sługi. (aiōn g165)
And hath raised up an horn of salvation for us in the house of his servant David;
As he spake by the mouth of his holy prophets, which have been since the world began: (aiōn g165)
71 On nas wybawi z rąk naszych wrogów i tych, którzy nas nienawidzą.
That we should be saved from our enemies, and from the hand of all that hate us;
72 Bóg zmiłował się nad naszymi przodkami, pamiętając o swoim świętym przymierzu.
To perform the mercy promised to our fathers, and to remember his holy covenant;
73 I dotrzymał przysięgi, którą złożył Abrahamowi, naszemu przodkowi,
The oath which he sware to our father Abraham,
74 że uwolni nas od wrogów i pozwoli, abyśmy bez lęku, w świętości i prawości, mogli służyć Mu aż do końca naszych dni.
That he would grant unto us, that we being delivered out of the hand of our enemies might serve him without fear,
In holiness and righteousness before him, all the days of our life.
76 A ty, synku, zostaniesz prorokiem Najwyższego. Pójdziesz przed Panem i przygotujesz Mu drogę.
And thou, child, shalt be called the prophet of the Highest: for thou shalt go before the face of the Lord to prepare his ways;
77 I pokażesz ludziom Boże zbawienie, dokonujące się przez odpuszczenie grzechów,
To give knowledge of salvation unto his people by the remission of their sins,
78 dzięki łasce naszego Boga. Ona to zabłyśnie jak niebiańska światłość,
Through the tender mercy of our God; whereby the dayspring from on high hath visited us,
79 i oświeci pogrążonych w ciemności i mroku śmierci. Ona też wprowadzi nas na drogę pokoju!
To give light to them that sit in darkness and in the shadow of death, to guide our feet into the way of peace.
80 Czas upływał, a chłopiec rozwijał się i wzmacniał duchowo. Gdy dorósł, zamieszkał samotnie na pustyni i przebywał tam aż do chwili rozpoczęcia swojej publicznej działalności w Izraelu.
And the child grew, and waxed strong in spirit, and was in the deserts till the day of his shewing unto Israel.
