امثال 23

1 وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی.

Når du sit til bords hjå ein hovding, so agta vel på kven du hev fyre deg,

2 اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار

og set ein kniv på strupen din, um mathugen din er stor.

3 و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد.

Fys ikkje etter hans lostemat, for det er dårande føda.

4 عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن،

Mød deg ei med å verta rik, lat fara den klokskapen din!

5 زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

Lat ei augo fljuga til det som kverv, for det gjer seg vengjer, det er visst, som ein ørn som flyg til himmels.

6 از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش،

Et ikkje brød hjå den som misunner deg, og fys ikkje etter hans lostemat!

7 چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید.

For som han reknar ut i sjæli si, soleis er han. «Et og drikk!» han segjer til deg, men hjarta hans er ikkje med deg.

8 لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت.

For biten din som du hev ete, lyt du spy upp att, og du hev spilt dine fagre ord.

9 آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد.

For øyro på dåren skal du ikkje tala, for han vanvyrder visdommen i dine ord.

10 حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن،

Flyt ikkje gamall merkestein, og kom ei inn på åkrane åt faderlause.

11 زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید.

For deira målsmann er sterk, han skal føra saki deira imot deg.

12 وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده.

Vend hjarta ditt til age og øyro dine til kunnskaps ord!

13 از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت.

Lat ikkje guten vera utan age! Slær du han med riset, skal han ikkje døy.

14 او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

Du slær han med riset, og sjæli hans bergar du frå helheim. (Sheol h7585)

15 پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد

Son min, vert hjarta ditt vist, so gled seg og mitt hjarta,

16 و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد.

og nyro mine fegnast når lipporn’ dine talar det som rett er.

17 به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛

Lat ikkje hjarta ditt misunna syndarar, men stræva stødt etter gudlegdom.

18 زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت.

For då er du viss på ei framtid, og di von skal ei verta til inkjes.

19 ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار

Høyr du, son min, og vert vis, og lat hjarta ditt ganga beint fram på vegen.

20 و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن،

Ver ikkje med millom vindrikkarar, millom deim som foret seg på kjøt.

21 زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد.

For drikkar og storetar fatig vert, og svevn gjev fillor for klæde.

22 نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار.

Høyr på far din som avla deg, og vanvyrd ei mor di når ho vert gamall!

23 در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده.

Kjøp sanning og sel henne ikkje, visdom og age og vit.

24 فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Storleg fegnast far til den rettferdige, og den som fær ein vis son, skal få gleda av han.

25

Lat far din og mor di gleda seg, og ho som fødde deg, fegnast.

26 ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر.

Son min, gjev meg hjarta ditt, og lat dine augo lika vegarne mine.

27 بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

For skjøkja er som djupe gravi og den framande kona som tronge brunnen,

28 او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند.

ja, ho ligg på lur som ein ransmann, og ho aukar talet på utrue folk.

29 مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

Kven hev sorg? Kven hev sut? Kven hev dragsmål? Kven hev klagemål? Kven hev sjølvvalde sår? Kven hev dimsynte augo?

30 کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

Dei som drygjer lenge hjå vinen, dei som kjem og smakar på mjøden.

31 پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛

Sjå ikkje på vinen kor han raudnar, kor vænt han smiler i staupet! lett renn han ned.

32 زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید.

Men sidan han sting som ein slange og høgg som ein orm.

33 چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد.

Då skal augo dine sjå rare syner, og hjarta ditt talar tull og tøv.

34 مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد.

Du vert som låg du i havsens djup, eller låg i toppen av mastri.

35 خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟»

«Dei slo meg, men det gjorde’kje vondt, dei banka meg, men eg kjende det ikkje. Når skal eg vakna? Eg vil få tak i endå meir.»