امثال 30

۱ 1 کلمات و پیغام آکور بن یاقه. وحی آن مرد به ایتیئیل یعنی به ایتیئیل و اکال.

Tala maloba ya Aguri, mwana mobali ya Yake. Ezali ye nde alobaki yango epai ya Itieli, epai ya Itieli mpe Ukali:

۲ 2 یقین من از هر آدمی وحشی تر هستم، و فهم انسان را ندارم.

Solo, nazali zoba koleka bato nyonso, nazali ata na mayele ya bomoto te;

۳ 3 من حکمت را نیاموخته‌ام و معرفت قدوس را ندانسته‌ام.

nayekolaki bwanya te, mpe nazali na boyebi ya Mosantu te.

۴ 4 کیست که به آسمان صعود نمود و از آنجانزول کرد؟ کیست که باد را در مشت خود جمع نمود؟ و کیست که آب را در جامه بند نمود؟ کیست که تمامی اقصای زمین را استوار ساخت؟ نام او چیست و پسر او چه اسم دارد؟ بگو اگراطلاع داری.

Nani amata na Lola to mpe akita wuta kuna? Nani asangisa mopepe kati na maboko na ye? Nani akanga mayi na kazaka na ye? Nani akata bandelo nyonso ya mabele? Kombo na ye nani? Mpe kombo ya mwana na ye ezali nani? Yebisa ngai soki oyebi!

۵ 5 تمامی کلمات خدا مصفی است. او به جهت متوکلان خود سپر است.

Liloba nyonso ya Nzambe ezalaka na libunga te, ezali nguba mpo na bato oyo bazwaka yango lokola ebombamelo na bango.

۶ 6 به سخنان او چیزی میفزا، مبادا تو را توبیخ نماید و تکذیب شوی.

Kobakisa eloko moko te na maloba na Ye, noki te apamela yo mpe abimisa yo mokosi.

۷ 7 دو چیز از تو درخواست نمودم، آنها را قبل از آنکه بمیرم از من بازمدار:

Oh Yawe, nasengi Yo biloko mibale, kopimela ngai yango te liboso ete nakufa:

۸ 8 بطالت و دروغ را از من دور کن، مرا نه فقر ده و نه دولت. به خوراکی که نصیب من باشد مرابپرور،

longola mosika na ngai makambo ya pamba mpe ya lokuta, kopesa ngai te bobola to bozwi, kasi pesa ngai kaka, mokolo na mokolo, lipa oyo ekoki na ngai,

۹ 9 مبادا سیر شده، تو را انکار نمایم و بگویم که خداوند کیست. و مبادا فقیر شده، دزدی نمایم، واسم خدای خود را به باطل برم.

pamba te soki natondi makasi, nakoki kowangana Yo mpe koloba: « Yawe nde nani? » To soki nazali na bobola, nakoki koyiba mpe koyokisa Kombo ya Nzambe na ngai soni.

۱۰ 10 بنده را نزد آقایش متهم مساز، مبادا تو رالعنت کند و مجرم شوی.

Kotonga mowumbu te liboso ya nkolo na ye, noki te alakela yo mabe, mpe omona pasi.

۱۱ 11 گروهی می‌باشند که پدر خود را لعنت می‌نمایند، و مادر خویش را برکت نمی دهند.

Ezali na bato oyo balakelaka batata na bango mabe mpe bapambolaka te bamama na bango.

۱۲ 12 گروهی می‌باشند که در نظر خود پاک‌اند، اما از نجاست خود غسل نیافته‌اند.

Ezali na bato oyo bamimonaka peto na miso na bango moko, nzokande bamipetoli na mbindo na bango te.

۱۳ 13 گروهی می‌باشند که چشمانشان چه قدربلند است، و مژگانشان چه قدر برافراشته.

Ezali na bato oyo batonda na lolendo mpe bamonaka bato mosusu pamba.

۱۴ 14 گروهی می‌باشند که دندانهایشان شمشیرها است، و دندانهای آسیای ایشان کاردهاتا فقیران را از روی زمین و مسکینان را از میان مردمان بخورند.

Ezali na bato oyo minu na bango ezali lokola mipanga, lokola mbeli mpo na koboma babola kati na mokili mpe bato bakelela kati na bato.

۱۵ 15 زالو را دو دختر است که بده بده می‌گویند. سه چیز است که سیر نمی شود، بلکه چهار چیزکه نمی گوید که کافی است:

Sonzo ezalaka na bana basi mibale, egangaka kaka: « Pesa! Pesa! » Ezali na biloko misato oyo etondaka te, minei oyo elobaka te: « Ekoki! »

۱۶ 16 هاویه و رحم نازاد، و زمینی که از آب سیرنمی شود، و آتش که نمی گوید که کافی است. (Sheol h7585)

Mboka ya bakufi, libumu ya mwasi oyo abotaka te, mabele oyo etondaka mayi te, mpe moto oyo elobaka te: « Ekoki! » (Sheol h7585)

۱۷ 17 چشمی که پدر را استهزا می‌کند و اطاعت مادر را خوار می‌شمارد، غرابهای وادی آن راخواهند کند و بچه های عقاب آن را خواهندخورد.

Liso oyo etiolaka tata mpe ezanga botosi epai ya mama, ekotobolama na bayanganga ya lubwaku, mpe bana ya mpongo ekolia yango.

۱۸ 18 سه چیز است که برای من زیاده عجیب است، بلکه چهار چیز که آنها را نتوانم فهمید:

Ezali na biloko misato oyo nasosolaka te, ata kutu minei oyo nayebaka te:

۱۹ 19 طریق عقاب در هوا و طریق مار بر صخره، و راه کشتی در میان دریا و راه مرد با دخترباکره.

Nzela ya mpongo na likolo, nzela ya nyoka na likolo ya libanga, nzela ya masuwa kati na ebale, mpe nzela ya elenge mobali epai ya elenge mwasi.

۲۰ 20 همچنان است طریق زن زانیه، می‌خورد ودهان خود را پاک می‌کند و می‌گوید گناه نکردم.

Tala ndenge mwasi ya ndumba asalaka: Soki alie, apangusaka monoko; mpe na sima, akoloba: « Nasali na ngai mabe te! »

۲۱ 21 به‌سبب سه چیز زمین متزلزل می‌شود، و به‌سبب چهار که آنها را تحمل نتواند کرد:

Ezali na makambo misato oyo eningisaka mokili, ata kutu minei oyo mokili ekokaka kondima te:

۲۲ 22 به‌سبب غلامی که سلطنت می‌کند، واحمقی که از غذا سیر شده باشد،

Mowumbu oyo akomi mokonzi, zoba oyo atondi na bomengo,

۲۳ 23 به‌سبب زن مکروهه چون منکوحه شود، وکنیز وقتی که وارث خاتون خود گردد.

mwasi oyo balingaka te, kasi abali; mpe mwasi mosali oyo azwi bomengo ya nkolo na ye ya mwasi.

۲۴ 24 چهار چیز است که در زمین بسیار کوچک است، لیکن بسیار حکیم می‌باشد:

Ezali na banyama mike minei na mokili, oyo, nzokande, ezalaka na bwanya mingi:

۲۵ 25 مورچه‌ها طایفه بی‌قوتند، لیکن خوراک خود را در تابستان ذخیره می‌کنند.

Bafurmi: ezali bikelamu oyo ezanga makasi, kasi ebongisaka bilei na yango na tango ya elanga;

۲۶ 26 ونکها طایفه ناتوانند، اما خانه های خود رادر صخره می‌گذارند.

bampanya ya zamba: ezali bikelamu oyo ezanga nguya, kasi etongaka bandako na yango kati na mabanga;

۲۷ 27 ملخها را پادشاهی نیست، اما جمیع آنهادسته دسته بیرون می‌روند.

mabanki: ezalaka na mokonzi te, kasi nyonso etambolaka nzela moko na molongo;

۲۸ 28 چلپاسه‌ها به‌دستهای خود می‌گیرند و درقصرهای پادشاهان می‌باشند.

moselekete: loboko ekoki kokanga yango, kasi ezalaka kati na bandako ya bakonzi.

۲۹ 29 سه چیز است که خوش خرام است، بلکه چهار چیز که خوش قدم می‌باشد:

Ezali na banyama misato oyo etambolaka malamu, ata kutu minei oyo edendaka soki ezali kotambola:

۳۰ 30 شیر که در میان حیوانات تواناتر است، و ازهیچکدام روگردان نیست.

Nkosi: nyama ya makasi kati na banyama, ezongaka sima te ata liboso ya nani;

۳۱ 31 تازی و بز نر، و پادشاه که با او مقاومت نتوان کرد.

soso ya mobali, ntaba mobali, mpe mokonzi oyo azali kotambola liboso ya mampinga na ye.

۳۲ 32 اگر از روی حماقت خویشتن رابرافراشته‌ای و اگر بد اندیشیده‌ای، پس دست بردهان خود بگذار،

Soki osali bozoba mpo na komikumisa, mpe soki ozali na makanisi mabe, tia loboko na monoko na yo,

۳۳ 33 زیرا چنانکه از فشردن شیر، پنیر بیرون می‌آید، و از فشردن بینی، خون بیرون می‌آید، همچنان از فشردن غضب نزاع بیرون می‌آید.

pamba te kobeta-beta mabele ebimisaka manteka, kobeta zolo ebimisaka makila, mpe kotumbola kanda eyeisaka koswana.