امثال 20

۱ 1 شراب استهزا می‌کند و مسکرات عربده می‌آورد، و هر‌که به آن فریفته شود حکیم نیست.

Wine turns you into a mocker, alcohol makes you aggressive; you're stupid to be deceived by drink.

۲ 2 هیبت پادشاه مثل غرش شیر است، و هر‌که خشم او را به هیجان آورد، به‌جان خود خطامی ورزد.

When a king gets terribly angry, he sounds like a roaring lion; anyone who makes him furious is liable to be killed.

۳ 3 از نزاع دور شدن برای انسان عزت است، اماهر مرد احمق مجادله می‌کند.

Avoiding conflict is the proper thing to do, but stupid people are quick to argue.

۴ 4 مرد کاهل به‌سبب زمستان شیار نمی کند، لهذا در موسم حصاد گدایی می‌کند و نمی یابد.

Slackers don't sow when they should, so when harvest comes they don't have anything.

۵ 5 مشورت در دل انسان آب عمیق است، امامرد فهیم آن را می‌کشد.

Discovering what someone is planning in their mind is like looking at deep water, but a person who has understanding will find out.

۶ 6 بسا کسانند که هر یک احسان خویش رااعلام می‌کنند، اما مرد امین را کیست که پیدا کند.

Many people tell you they're loyal, but can you find someone really trustworthy?

۷ 7 مرد عادل که به کاملیت خود سلوک نماید، پسرانش بعد از او خجسته خواهند شد.

Good people live honestly; how happy are their children if they follow them.

۸ 8 پادشاهی که بر کرسی داوری نشیند، تمامی بدی را از چشمان خود پراکنده می‌سازد.

When a king sits in judgment he recognizes all that isn't right.

۹ 9 کیست که تواند گوید: «دل خود را طاهرساختم، و از گناه خویش پاک شدم.»

Who can claim, “I've made sure my conscience is clean; I've purified myself from sin”?

۱۰ 10 سنگهای مختلف و پیمانه های مختلف، هر دوی آنها نزد خداوند مکروه است.

The Lord hates both dishonest weights and dishonest measures.

۱۱ 11 طفل نیز از افعالش شناخته می‌شود، که آیااعمالش پاک و راست است یا نه.

Even children reveal what they're like by what they do, whether their actions are good and right.

۱۲ 12 گوش شنوا و چشم بینا، خداوند هر دو آنهارا آفریده است.

The Lord made our ears to hear and our eyes to see.

۱۳ 13 خواب را دوست مدار مبادا فقیر شوی. چشمان خود را باز کن تا از نان سیر گردی.

If you love sleeping you'll become poor. Wake up and get busy, and you'll have plenty to eat.

۱۴ 14 مشتری می‌گوید بد است، بد است، اماچون رفت آنگاه فخر می‌کند.

“It's really rubbish,” says the one buying, but afterwards goes and boasts to others about making a good deal.

۱۵ 15 طلا هست و لعلها بسیار، اما لبهای معرفت جواهر گرانبها است.

There's gold and plenty of expensive gemstones, but talking sense is a more valuable jewel.

۱۶ 16 جامه آنکس را بگیر که به جهت غریب ضامن است، و او را به رهن بگیر که ضامن بیگانگان است.

If someone guarantees a stranger's debt with their cloak, be sure to take it! Make sure you have whatever is pledged to foreigners!

۱۷ 17 نان فریب برای انسان لذیذ است، اما بعد دهانش از سنگ ریزه‌ها پر خواهد شد.

Food you get by cheating may taste sweet, but afterwards it will be like a mouthful of gravel.

۱۸ 18 فکرها به مشورت محکم می‌شود، و باحسن تدبیر جنگ نما.

With sound advice, plans are successful; if you're going to war, make sure you have good guidance.

۱۹ 19 کسی‌که به نمامی گردش کند اسرار را فاش می‌نماید، لهذا با کسی‌که لبهای خود را می‌گشایدمعاشرت منما.

A gossip goes around revealing secrets; stay away from people who talk a lot.

۲۰ 20 هر‌که پدر و مادر خود را لعنت کندچراغش در ظلمت غلیظ خاموش خواهد شد.

Anyone who curses their father or mother will have their light put out and end in utter darkness.

۲۱ 21 اموالی که اولا به تعجیل حاصل می‌شود، عاقبتش مبارک نخواهد شد.

Wealth gained too soon won't do you any good in the end.

۲۲ 22 مگو که از بدی انتقام خواهم کشید، بلکه برخداوند توکل نما و تو را نجات خواهد داد.

Don't say, “I'll get you back for doing me wrong.” Leave it to the Lord, and he'll help you.

۲۳ 23 سنگهای مختلف نزد خداوند مکروه است، و ترازوهای متقلب نیکو نیست.

The Lord hates incorrect weights; using dishonest scales is wrong.

۲۴ 24 قدمهای انسان از خداوند است، پس مردراه خود را چگونه بفهمد؟

The Lord shows us the way to go, so how would we decide for ourselves?

۲۵ 25 شخصی که چیزی را به تعجیل مقدس می‌گوید، و بعد از نذر کردن استفسار می‌کند، دردام می‌افتد.

It's a mistake to make a promise to God and then have second thoughts about it later.

۲۶ 26 پادشاه حکیم شریران را پراکنده می‌سازد وچوم را بر ایشان می‌گرداند.

A wise king separates out the wicked by winnowing and punishes them by threshing.

۲۷ 27 روح انسان، چراغ خداوند است که تمامی عمقهای دل را تفتیش می‌نماید.

The Lord's light shines on the conscience, revealing our deepest thoughts.

۲۸ 28 رحمت و راستی پادشاه را محافظت می‌کند، و کرسی او به رحمت پایدار خواهد ماند.

Trustworthy love and faithfulness keep a king safe; trustworthy love supports his rule.

۲۹ 29 جلال جوانان قوت ایشان است، و عزت پیران موی سفید.

Young men value their strength, but the old value even more the wisdom that comes with gray hair.

۳۰ 30 ضربهای سخت از بدی طاهر می‌کند وتازیانه‌ها به عمق دل فرو می‌رود.

Wounds and blows clean away what's evil; beatings clean what's deep down inside.