امثال 14

۱ 1 هر زن حکیم خانه خود را بنا می‌کند، اما زن جاهل آن را با دست خود خراب می‌نماید.

Every wise woman builds her house, but the foolish one tears it down with her own hands.

۲ 2 کسی‌که به راستی خود سلوک می‌نماید ازخداوند می‌ترسد، اما کسی‌که در طریق خودکج رفتار است او را تحقیر می‌نماید.

He who walks in his uprightness fears the LORD, but he who is perverse in his ways despises him.

۳ 3 در دهان احمق چوب تکبر است، اما لبهای حکیمان ایشان را محافظت خواهد نمود.

The fool’s talk brings a rod to his back, but the lips of the wise protect them.

۴ 4 جایی که گاو نیست، آخور پاک است، اما ازقوت گاو، محصول زیاد می‌شود.

Where no oxen are, the crib is clean, but much increase is by the strength of the ox.

۵ 5 شاهد امین دروغ نمی گوید، اما شاهد دروغ به کذب تنطق می‌کند.

A truthful witness will not lie, but a false witness pours out lies.

۶ 6 استهزاکننده حکمت را می‌طلبد و نمی یابد. اما به جهت مرد فهیم علم آسان است.

A scoffer seeks wisdom, and doesn’t find it, but knowledge comes easily to a discerning person.

۷ 7 از حضور مرد احمق دور شو، زیرا لبهای معرفت را در او نخواهی یافت.

Stay away from a foolish man, for you won’t find knowledge on his lips.

۸ 8 حکمت مرد زیرک این است که راه خود رادرک نماید، اما حماقت احمقان فریب است.

The wisdom of the prudent is to think about his way, but the folly of fools is deceit.

۹ 9 احمقان به گناه استهزا می‌کنند، اما در میان راستان رضامندی است.

Fools mock at making atonement for sins, but amongst the upright there is good will.

۱۰ 10 دل شخص تلخی خویشتن را می‌داند، وغریب در خوشی آن مشارکت ندارد.

The heart knows its own bitterness and joy; he will not share these with a stranger.

۱۱ 11 خانه شریران منهدم خواهد شد، اما خیمه راستان شکوفه خواهد آورد.

The house of the wicked will be overthrown, but the tent of the upright will flourish.

۱۲ 12 راهی هست که به نظر آدمی مستقیم می‌نماید، اما عاقبت آن، طرق موت است.

There is a way which seems right to a man, but in the end it leads to death.

۱۳ 13 هم در لهو و لعب دل غمگین می‌باشد، وعاقبت این خوشی حزن است.

Even in laughter the heart may be sorrowful, and mirth may end in heaviness.

۱۴ 14 کسی‌که در دل مرتد است از راههای خودسیر می‌شود، و مرد صالح به خود سیر است.

The unfaithful will be repaid for his own ways; likewise a good man will be rewarded for his ways.

۱۵ 15 مرد جاهل هر سخن را باور می‌کند، اما مردزیرک در رفتار خود تامل می‌نماید.

A simple man believes everything, but the prudent man carefully considers his ways.

۱۶ 16 مرد حکیم می‌ترسد و از بدی اجتناب می‌نماید، اما احمق از غرور خود ایمن می‌باشد.

A wise man fears and shuns evil, but the fool is hot headed and reckless.

۱۷ 17 مرد کج خلق، احمقانه رفتار می‌نماید، و(مردم ) از صاحب سوظن نفرت دارند.

He who is quick to become angry will commit folly, and a crafty man is hated.

۱۸ 18 نصیب جاهلان حماقت است، اما معرفت، تاج زیرکان خواهد بود.

The simple inherit folly, but the prudent are crowned with knowledge.

۱۹ 19 بدکاران در حضور نیکان خم می‌شوند، وشریران نزد دروازه های عادلان می‌ایستند.

The evil bow down before the good, and the wicked at the gates of the righteous.

۲۰ 20 همسایه فقیر نیز از او نفرت دارد، امادوستان شخص دولتمند بسیارند.

The poor person is shunned even by his own neighbour, but the rich person has many friends.

۲۱ 21 هر‌که همسایه خود را حقیر شمارد گناه می‌ورزد، اما خوشابحال کسی‌که بر فقیران ترحم نماید.

He who despises his neighbour sins, but he who has pity on the poor is blessed.

۲۲ 22 آیا صاحبان تدبیر فاسد گمراه نمی شوند، اما برای کسانی که تدبیر نیکو می‌نمایند، رحمت و راستی خواهد بود.

Don’t they go astray who plot evil? But love and faithfulness belong to those who plan good.

۲۳ 23 از هر مشقتی منفعت است، اما کلام لبها به فقر محض می‌انجامد.

In all hard work there is profit, but the talk of the lips leads only to poverty.

۲۴ 24 تاج حکیمان دولت ایشان است، اماحماقت احمقان حماقت محض است.

The crown of the wise is their riches, but the folly of fools crowns them with folly.

۲۵ 25 شاهد امین جانها را نجات می‌بخشد، اما هرکه به دروغ تنطق می‌کند فریب محض است.

A truthful witness saves souls, but a false witness is deceitful.

۲۶ 26 در ترس خداوند اعتماد قوی است، وفرزندان او را ملجا خواهد بود.

In the fear of the LORD is a secure fortress, and he will be a refuge for his children.

۲۷ 27 ترس خداوند چشمه حیات‌است، تا ازدامهای موت اجتناب نمایند.

The fear of the LORD is a fountain of life, turning people from the snares of death.

۲۸ 28 جلال پادشاه از کثرت مخلوق است، وشکستگی سلطان از کمی مردم است.

In the multitude of people is the king’s glory, but in the lack of people is the destruction of the prince.

۲۹ 29 کسی‌که دیرغضب باشد کثیرالفهم است، وکج خلق حماقت را به نصیب خود می‌برد.

He who is slow to anger has great understanding, but he who has a quick temper displays folly.

۳۰ 30 دل آرام حیات بدن است، اما حسدپوسیدگی استخوانها است.

The life of the body is a heart at peace, but envy rots the bones.

۳۱ 31 هر‌که بر فقیر ظلم کند آفریننده خود راحقیر می‌شمارد، و هر‌که بر مسکین ترحم کند اورا تمجید می‌نماید.

He who oppresses the poor shows contempt for his Maker, but he who is kind to the needy honours him.

۳۲ 32 شریر از شرارت خود به زیر افکنده می‌شود، اما مرد عادل چون بمیرد اعتماد دارد.

The wicked is brought down in his calamity, but in death, the righteous has a refuge.

۳۳ 33 حکمت در دل مرد فهیم ساکن می‌شود، امادر اندرون جاهلان آشکار می‌گردد.

Wisdom rests in the heart of one who has understanding, and is even made known in the inward part of fools.

۳۴ 34 عدالت قوم را رفیع می‌گرداند، اما گناه برای قوم، عار است.

Righteousness exalts a nation, but sin is a disgrace to any people.

۳۵ 35 رضامندی پادشاه بر خادم عاقل است، اماغضب او بر پست فطرتان.

The king’s favour is towards a servant who deals wisely, but his wrath is towards one who causes shame.