Johannes 6
1 Sidan for Jesus burt til hi sida av Galilæa- eller Tiberias-sjøen.
こうした事ののち，イエスはティベリアスの海とも呼ばれるガリラヤの海の向こう岸へ出発した。
2 Og det fylgde honom mykje folk, av di dei såg dei teikni han gjorde på dei sjuke.
大群衆が彼に従った。彼が病気の人に対して行なったしるしを見たからである。
3 Men Jesus gjekk upp i fjellet, og der sette han seg med læresveinarne sine.
イエスは山の中に上って行き，弟子たちと共にそこに座った。
4 Det leid då mot påskehelgi åt jødarne.
ところで，ユダヤ人の過ぎ越しの祭りが近づいていた。
5 Som no Jesus såg upp og vart var at det kom mykje folk til honom, segjer han til Filip: «Kvar skal me kjøpa brød, so desse folki kann få noko å eta?»
それで，イエスは目を上げて，大群衆が自分のもとに来ているのを見ると，フィリポに言った，「この人々に食べさせるために，どこでパンを買えるだろうか」 。
6 Det sagde han av di han vilde røyna honom; for han visste sjølv kva han vilde gjera.
イエスは彼を試すためにこのことを言った。自分が行なおうとしていることを知っていたからである。
7 «Brød for eit halvt hundrad dalar rekk ikkje til, so kvar av deim kann få eit lite stykke, » svara Filip.
フィリポは答えた，「みんなが少しずつ受け取るとしても，二百デナリ分のパンでも彼らのためには十分ではないでしょう」。
8 Ein av læresveinarne hans - det var Andreas, bror åt Simon Peter - segjer til honom:
弟子の一人で，シモン・ペトロの兄弟アンデレが言った，
9 «Her er ein liten gut som hev fem byggbrød og tvo fiskar, men kva er det åt so mange?»
「ここに，大麦のパン五つと二匹の魚を持っている少年がいます。それでも，こんなに大勢の人の間ではいったい何になるでしょう」。
10 «Lat folket setja seg!» sagde Jesus. Det var mykje gras på den staden; so sette mennerne seg; dei var um lag fem tusund i talet.
イエスは言った，「人々を座らせなさい」 。ところで，その場所には草がたくさんあった。そこで人々は座った。数にして，およそ五千人であった。
11 Då tok Jesus brødi, og takka, og skifte deim ut til deim som sat der, og like eins av fiskarne, so mykje dei vilde hava.
イエスはパンを取り，感謝をささげてから，弟子たちに配り，弟子たちが座っている者たちに配った。魚も同じようにして，人々が望むだけ配った。
12 Då dei var mette, segjer han til læresveinarne: «Sanka i hop dei molarne som att er, so ingen ting vert spillt!»
人々が満ち足りると，弟子たちに言った，「何も無駄にならないように，残された切れ端を拾い集めなさい」 。
13 So gjorde dei det, og dei fyllte tolv korger med molarne som var att av dei fem byggbrødi etter deim som hadde ete.
そこで彼らは拾い集め，大麦のパン五つから出た切れ端で十二のかごを一杯にした。それは，食べた人々が残したものであった。
14 Då no folket såg det teiknet han hadde gjort, sagde dei: «Dette er visst og sant profeten som skal koma til verdi!»
そのため，イエスの行なったしるしを見たとき，人々は言った，「これこそ本当に，世に来ることになっている預言者だ」。
15 Då skyna Jesus at dei vilde koma og taka honom med magt og gjera honom til konge; difor drog han seg undan og gjekk upp i fjellet att, han åleine.
それでイエスは，人々が来て，自分を王とするために力ずくで連れて行こうとしているのに気づき，ひとりで再び山へ退いた。
16 Då det vart kveld, gjekk læresveinarne ned til sjøen;
夕方になった時，弟子たちは海に下りて行った。
17 dei steig ut i båten og vilde fara yver sjøen, til Kapernaum. Det var alt myrkt vorte, og Jesus var endå ikkje komen til deim.
そして彼らは舟に乗り込み，カペルナウムに向けて海を渡った。すでに暗くなっていたが，イエスは彼らのもとへ来ていなかった。
18 Bårorne gjekk høgt; for det bles ein hard vind.
大風が吹いて，海は荒れていた。
19 Då dei so hadde rott umlag ei halv mil eller halvtridje fjordung, ser dei at Jesus kjem gangande på sjøen og kjem næmare og næmare innåt båten. Dei vart rædde,
それで，二十五ないし三十スタディアほどこいできたとき，彼らは海の上を歩いて舟に近づいて来るイエスを見た。それで彼らは恐れた。
20 men han sagde: «Det er eg; ver ikkje rædde!»
しかし彼は彼らに言った，「わたしはある。恐れてはいけない」 。
21 Då vilde dei taka honom upp i båten, og straks var båten ved det landet dei skulde til.
それで彼らは彼を舟の中に迎えようとした。すぐに舟は彼らが向かっていた土地に着いた。
22 Dagen etter stod det endå ein folkehop på hi sida av sjøen; dei hadde set at det ikkje var meir enn ein båt der, og at Jesus ikkje gjekk i båten med læresveinarne sine, men læresveinarne tok av stad åleine.
次の日，湖の向こう岸に立っていた大群衆は，弟子たちが乗り込んだ一そうのほかにはそこに舟がなかったこと，またイエスが弟子たちと共に舟に乗ることなく，弟子たちだけで出発したことに気が付いた。
23 Men det kom båtar frå Tiberias, tett innmed den staden dei hadde halde måltid etterpå Herrens takkebøn.
しかしながら，主が感謝をささげてから彼らがパンを食べた場所の近くの岸に，ティベリアスから数そうの舟が来た。
24 Då no folket såg at Jesus ikkje var der, og ikkje læresveinarne hans heller, steig dei sjølve i båtarne og for til Kapernaum og leita etter Jesus,
それで群衆は，そこにイエスも弟子たちもいないことに気が付くと，舟に乗り込み，イエスを探してカペルナウムに来た。
25 og då dei fann han der, på hi sida av sjøen, sagde dei til honom: «Når kom du hit, meister?»
湖の向こう岸で彼を見つけると，彼らは尋ねた，「ラビ，いつここにおいでになったのですか」。
26 Jesus svara deim: «Det segjer eg dykk for visst og sant: Det er’kje for di de såg teikn at de leitar etter meg, men for di de åt av brødi og vart mette.
イエスは彼らに答えた，「本当にはっきりとあなた方に告げる。あなた方がわたしを探しているのは，しるしを見たからではなく，パンを食べて満ち足りたからだ。
27 Vinn dykk ikkje føda som forgjengst, men føda som varer og gjev eit ævelegt liv! Den skal Menneskjesonen gjeva dykk; for honom hev Faderen, Gud, sett sitt innsigle på.» (aiōnios g166)
滅びる食物のためではなく，永遠の命へと残る食物のために働きなさい。それは人の子があなた方に与えるものだ。神なる父が彼に証印を押されたからだ」 。 (aiōnios g166)
28 Då sagde dei til honom: «Korleis skal me fara åt, so me kann gjera Guds gjerningar?»
それで彼らは彼に言った，「神の業を行なうために，わたしたちは何をしなければなりませんか」。
29 Jesus svara: «Det er Guds gjerning, at de skal tru på den som han sende.»
イエスは彼らに答えた，「その方が遣わされた者を信じること，これが神の業だ」 。
30 Då sagde dei til honom: «Kva teikn gjer då du, so me kann sjå det og tru deg? kva for verk gjer du?
それで彼らは彼に言った，「わたしたちがそれを見てあなたを信じることができるよう，どんなしるしを行なわれるのですか。あなたはどんな業を行なってくださいますか。
31 Federne våre åt manna i øydemarki, som skrive stend: «Han gav dei brød frå himmelen å eta.»»
わたしたちの父祖たちは荒野でマンナを食べました。『天からパンを与えて彼らに食べさせた』と書いてあるとおりです」。
32 Då sagde Jesus til deim: «Det segjer eg dykk for visst og sant: Moses gav dykk ikkje brødet frå himmelen, men Far min gjev dykk det rette brødet frå himmelen;
それでイエスは彼らに言った，「本当にはっきりとあなた方に告げる。あなた方に天からのパンを与えたのはモーセではない。だが，わたしの父はあなた方に天からの真のパンを与えておられる。
33 for Guds-brødet er det brødet som kjem ned frå himmelen og gjev verdi liv.»
神のパンは，天から下って来て世に命を与えるものだからだ」 。
34 Då sagde dei til honom: «Herre, gjev oss alltid det brødet!»
それで彼らは彼に言った，「主よ，このパンをいつもわたしたちにお与えください」。
35 Jesus svara: «Eg er livsens brød; den som kjem til meg, skal ikkje hungra, og den som trur på meg, skal aldri tyrsta.
イエスは彼らに言った，「わたしがその命のパンだ。わたしのところに来る者は決して飢えることがなく，わたしを信じる者は決して渇くことがない。
36 Men eg sagde dykk at de hev set meg og endå ikkje trur.
だが，わたしはあなた方に告げた。あなた方はわたしを見たのに信じないと。
37 Alle som Far min gjev meg, kjem til meg, og den som kjem til meg, skal eg so visst ikkje visa burt;
父がわたしにお与えになる者はみな，わたしのところに来る。わたしのところに来た者を，わたしは決して追い払わない。
38 for eg hev kome ned frå himmelen, ikkje til å gjera det eg sjølv vil, men det han vil som sende meg,
わたしが天から下って来たのは，自分の意志ではなく，わたしを遣わした方のご意志を行なうためだからだ。
39 og det er hans vilje som sende meg, at eg ikkje skal missa nokon av deim han hev gjeve meg, men vekkja deim upp att på den siste dag.
わたしを遣わしたわたしの父のご意志とは，その方がわたしに与えられたすべての者をわたしが一人も失わずに，終わりの日にその者を生き返らせることだ。
40 For so vil Far min, at kvar den som ser Sonen og trur på honom, skal hava ævelegt liv, og at eg skal vekkja honom upp att på den siste dag.» (aiōnios g166)
わたしを遣わした方のご意志とは，子を見て信じる者がみな永遠の命を持ち，わたしが終わりの日に彼らすべてを生き返らせることだ」 。 (aiōnios g166)
41 Då murra jødarne og fann åt honom, for di han sagde: «Eg er brødet som kom ned frå himmelen.»
それでユダヤ人たちは，彼が「わたしが天から下って来たパンだ」 と言ったことで，彼に関してつぶやいた。
42 «Er’kje dette Jesus Josefsson? sagde dei; «me kjenner då både far hans og mor hans; korleis hev det seg at han no segjer: «Eg hev kome ned frå himmelen?»»
彼らは言った，「このイエスはヨセフの子であり，我々はその父と母を知っているではないか。それならどうして『わたしは天から下って来た』 と言うのだろう」。
43 Då tok Jesus til ords og sagde til deim: «Haldt ikkje på å murra dykk imillom!
それでイエスは彼らに答えた，「互いにつぶやくのはやめなさい。
44 Ingen kann koma til meg utan Faderen, som sende meg, hev drege honom, og eg skal vekkja honom upp att på den siste dag.
わたしを遣わした父が引き寄せてくださるのでなければ，だれもわたしのところに来ることはできない。そして，わたしは終わりの日にその人を生き返らせる。
45 Det stend skrive hjå profetarne: «Og alle skal dei vera upplærde av Gud.» Kvar som hev lydt på Faderen og lært, han kjem til meg.
預言者たちの中に，『彼らはみな神によって教えられるだろう』と書いてある。それで，父から聞いて学んだ者はみなわたしのところへ来る。
46 Ikkje so at nokon hev set Faderen utan han som er frå Gud, han hev set Faderen.
神からの者のほかには，だれも父を見た者はいない。その者が父を見たのだ。
本当にはっきりとあなた方に告げる。わたしを信じる者は永遠の命を持っている。 (aiōnios g166)
48 Eg er livsens brød.
わたしは命のパンだ。
49 Federne dykkar åt manna i øydemarki og døydde;
あなた方の父祖たちは荒野でマンナを食べたが，死んでしまった。
50 her er det brødet som kjem ned frå himmelen, so den som et av det ikkje skal døy.
これは，だれでもそれから食べてなお死なないようにするために，天から下って来るパンだ。
51 Eg er det livande brødet som kom ned frå himmelen; dersom nokon et av det brødet, skal liva i all æva; og brødet eg vil gjeva, er kjøtet mitt, som eg gjev til liv for verdi.» (aiōn g165)
わたしは天から下って来た生きたパンだ。だれでもこのパンから食べる者は永遠に生きる。そう，世の命のためにわたしが与えるパンは，わたしの肉だ」 。 (aiōn g165)
52 Då trætta jødarne med kvarandre og sagde: «Korleis kann han gjeva oss kjøtet sitt å eta?»
それでユダヤ人たちは互いに論じ合って言った，「この人はどうやって自分の肉を与えて我々に食べさせることができるのか」。
53 Då sagde Jesus til deim: Det segjer eg dykk for visst og sant: Et de ikkje kjøtet åt Menneskjesonen, og drikk blodet hans, so hev de ikkje liv i dykk.
それでイエスは彼らに言った，「本当にはっきりとあなた方に告げる。人の子の肉を食べ，その血を飲まないなら，あなた方は自分の内に命を持っていない。
54 Den som et mitt kjøt og drikk mitt blod, hev eit ævelegt liv, og eg skal vekkja honom upp att på den siste dag. (aiōnios g166)
わたしの肉を食べ，わたしの血を飲む者は永遠の命を持っている。そして，わたしはその者を終わりの日に生き返らせる。 (aiōnios g166)
55 For kjøtet mitt er retteleg mat, og blodet mitt er retteleg drykk.
わたしの肉は本当の食物であり，わたしの血は本当の飲み物だからだ。
56 Den som et mitt kjøt og drikk mitt blod, han vert verande i meg, og eg i honom.
わたしの肉を食べ，わたしの血を飲む者はわたしの内にとどまっており，わたしも彼の内にとどまっている。
57 Som den livande Faderen sende meg, og eg liver ved Faderen, so skal og den som et meg liva ved meg.
生ける父がわたしを遣わされ，わたしが父によって生きているのと同じように，わたしを食物とする者はわたしによって生きる。
58 Det er brødet som kom ned frå himmelen; det er’kje som det federne dykkar åt, og so døydde: den som et dette brødet, skal liva i all æva.» (aiōn g165)
これは天から下って来たパンだ。これは，わたしたちの父祖たちが食べても死んだようなものではない。このパンを食べる者は永遠に生きる」 。 (aiōn g165)
59 Dette sagde han i eit synagogemøte, med han lærde i Kapernaum.
カペルナウムで教えていた際，彼は会堂でこれらの事を言った。
60 Mange av læresveinarne hans sagde då dei høyrde det: «Dette er stride ord, kven kann lyda på honom?»
それで大勢の弟子たちは，この事を聞いて，こう言った。「わけが分からない。だれがこれを聞いていられようか」。
61 Jesus visste med seg at læresveinarne hans murra um dette, og han sagde til deim: «Støyter de dykk på dette?
しかしイエスは，弟子たちがこのことでつぶやいているのを自分の内で知っていて，彼らに言った，「このことがあなた方をつまずかせるのか。
62 Enn um de no fær sjå Menneskjesonen fara upp dit han var fyrr!
それなら，自分が以前いた所へ上って行く人の子を見たならどうだろう。
63 Det er åndi som gjev liv; kjøtet gjer ikkje noko gagn. Dei ordi eg hev tala til dykk, er ånd, og er liv;
命を与えるものは霊だ。肉は少しも益にならない。わたしがあなた方に語った言葉は霊であり，命だ。
64 men det er nokre av dykk som ikkje trur.» For Jesus visste frå fyrste stund kven det var som ikkje trudde, og kven det var som skulde svika honom.
だが，あなた方のうちのある者は信じていない」 。というのは，イエスは，信じていない者，また自分を売り渡す者を，はじめから知っていたからである。
65 Og han sagde: «Difor var det eg sagde dykk at ingen kann koma til meg utan det er gjeve honom av Faderen.»
彼は言った，「この理由のために，わたしはあなた方に，父が与えてくださったのでなければ，だれもわたしのところに来ることはできないと言ったのだ」 。
66 For dette var det mange av læresveinarne hans som drog seg undan og ikkje gjekk ikring med honom lenger.
このために，大勢の弟子たちが戻って行き，もはや彼と共に歩かなかった。
67 Då sagde Jesus til dei tolv: «Vil de og ganga dykkar veg?»
それでイエスは十二人に言った，「あなた方も去って行こうと思っているわけではないだろう」 。
シモン・ペトロが彼に答えた，「主よ，わたしたちはだれのところへ行きましょう。あなたは永遠の命の言葉を持っておられます。 (aiōnios g166)
69 og me trur og veit at du er den Heilage frå Gud.»
わたしたちは，あなたがキリスト，生ける神の子だということを，信じ，知るようになりました」。
70 «Hev eg ikkje sjølv valt dykk ut, alle tolv?» svara Jesus, «og ein av dykk er ein djevel!»
イエスは彼らに答えた，「わたしがあなた方十二人を選んだのではないか。だが，あなた方のうちの一人は悪魔だ」 。
71 Han meinte Judas, son åt Simon Iskariot; for det var han som sidan skulde svika honom - han, ein av dei tolv.
ところで，彼はシモン・イスカリオトの子ユダに関して話したのであった。十二人の一人でありながら，彼を売り渡そうとしていたからである。
