< Luka 1 >

1 Bananchima batikujitahidi beka katika mpangilio malongelo usu makowe ambago gabatimizike nkati yinu.
HABIENDO muchos tentado á poner en orden la historia de las cosas que entre nosotros han sido ciertísimas,
2 Kati gabatupeile twenga, ambago tangu nkiogo nga masaidi wa minyo ni apangachi wa barua.
Como nos [lo] enseñaron los que desde el principio [lo] vieron por sus ojos, y fueron ministros de la palabra;
3 Na nenga kai, baada ya chunguza kwa lingulya chanzo cha makowe aga goti boka nkiogo-nibweni nzuri kwango kae kukuandikya katika mpangilio wake mheshimiwa muno Theofilo.
Me ha parecido tambien [á mí, ] despues de haber entendido todas las cosas desde el principio con diligencia, escribírte[las] por órden, oh muy buen Teófilo.
4 Linga wete uwese tanga ukweli wa makowe gaupundishilwe.
Para que conozcas la verdad de las cosas, en las cuales has sido enseñado.
5 Katika machoba ga Herode, mfalme wa Yudea, pabi ni mchungaji fulani akemelwa Zekaria, wa lukolo lwa Abiya. Nnyumbowe apitike kwa ainja ba Haruni, ni lina lyake amelwae Elizabeti.
HUBO en los dias de Heródes rey de Judéa, un sacerdote llamado Zacarías, de la suerte de Abías; y su mujer, de las hijas de Aaron, llamada Elisabet.
6 Boti babi ni haki nnonge ya Nnongo, batyangite bila lawama katika amri yoti ni malagano ga Ngwana.
Y eran ambos justos delante de Dios, andando sin reprension en todos los mandamientos y estatutos del Señor.
7 Lakini babile ni mwana, kitumbu cha Elizabeti abi n'gumba, ni kipindi chii babi agoi muno.
Y no tenian hijo: porque Elisabet era estéril, y ambos eran avanzados en dias.
8 Tumbwe yapitike Zakaria abi mu uwepe wa Nnongo, kayendelya na lyengo lya kiuchungaji katika utaratibu wa zamu yake.
Y aconteció que ejerciendo Zacarías el sacerdocio delante de Dios por el orden de su vez,
9 Lingana na desturi ya chawa achungaji ywako ywapala huduma, bachawii kwa kura jingya mu kanisa lya Ngwana ni apetutuya ubani.
Conforme á la costumbre del sacerdocio, salió en suerte á poner incienso, entrando en el templo del Señor.
10 Likundi lyoti lya bandu bende lola panja wakati wa tutuya ubani.
Y toda la multitud del pueblo estaba fuera orando á la hora del incienso.
11 Tumbwe malaika wa Ngwana atikumpitya ni kuyema upande wa mmalyo wa madhabahu ga tulukia.
Y se le apareció el ángel del Señor puesto en pié á la derecha del altar del incienso.
12 Zakaria atiyogopa pamweni; hofu yatikuntumbukya.
Y se turbó Zacarías viéndole, y cayó temor sobre él.
13 Lakini malaika amakiye, “kana uyogope Zakaria kwasababu luba kwako kuyuanike. nnyumbowo Elizabeti akupapya mwana, lina lyake wankema Yohana.
Mas el ángel le dijo: Zacarías, no temas; porque tu oracion ha sido oida; y tu mujer Elisabet te parirá un hijo, y llamarás su nombre Juan.
14 Upapanga ni puraha ni changamka, ni banambone bapapulaikya belekwa kwake. Kwa kuwa apanga nkolo, nnonge ya minyo ga Ngwana.
Y tendrás gozo y alegria, y muchos se gozarán de su nacimiento.
15 Hanywa kwaa wembe ni apanga atwilile Roho mpeletau tangu ndumbo ya mao bake.
Porque será grande delante de Dios; y no beberá vino ni sidra; y será lleno del Espíritu Santo aun desde el seno de su madre.
16 Na bandu banambone ba Israel bapakun'galambukya Ngwana Nnongo wabe.
Y á muchos de los hijos de Israel convertirá al Señor Dios de ellos.
17 Ayenda nnonge ya kuminyo kwa Ngwana katika mwoyo ni ngupu ya Eliya. Apanga nyaa linga buyanganiya mioyo ya tate kwa bana linga bangali panga bayende katika hekima ya bene haki. Apanga nya kuabuka tayari Ngwana bandu ambabo babaandalilwe kwaajili yake.”
Porque él ira delante de él con el espíritu y virtud de Elías para convertir los corazones de los padres á los hijos, y los rebeldes á la prudencia de los justos, para aparejar al Señor un pueblo apercibido.
18 Zakaria amakiye malaika, “Ngawecha kwa tanga aga? Kwasababu nenga na n'goi na nyumbo wangu miaka yake yanambone muno.”
Y dijo Zacarías al ángel: ¿En qué conoceré esto? porque yo soy viejo, y mi mujer avanzada en dias.
19 Malaika atiyangwa na kummakiya, “Nenga na Gabrieli, ambaye niyima nnongi ya Nnongo. Natitumilwa kukubakia, kukuletya habari yino nzuri.
Y respondiendo el ángel, le dijo: Yo soy Gabriel, que estoy delante de Dios; y soy enviado á hablarte, y á darte estas buenas nuevas.
20 Na linga walongela kwaa, watama chichi, wawecha kwaa longela mpaka lichoba lilo gapapita makowe aga. Hayii kwasababu washindwi ubilya maneno gango ambago gapatimya kwa wakati waupalikwa.”
Y hé aquí estarás mudo, y no podrás hablar, hasta el dia que esto sea hecho; por cuanto no creiste á mis palabras, las cuales se cumplirán á su tiempo.
21 Tumbwe bandu babanendaye Zakaria. Batichangala kwamba atumiaye muda wanambone mulikanisa.
Y el pueblo estaba esperando á Zacarías, y se maravillaban de que él se detuviese en el templo.
22 Lakini papitike panja hawechike kwaa longela nabo. Batangite apatike maono pabile mulikanisa ayendelyae tangya na na alongei kwaa.
Y saliendo, no les podia hablar; y entendieron que habia visto vision en el templo: y él les hablaba por señas, y quedo mudo.
23 Yapitike lichoba lya huduma yake yomoka aboi buyangana kachake.
Y fué, que cumplidos los dias de su oficio, se vino á su casa.
24 Baada ya Zakaria buyangana kachake boka kuhuduma yake mukanisa, nnyumbo wake abi ni ndumbo. Na ywembe aboi kwaa boka munyumba yake muda wa miei mitano. Abaite,
Y despues de aquellos dias concibió su mujer Elisabet, y se encubrió por cinco meses, diciendo:
25 “Alii nga alipangite Ngwana apangi kwangu panilingite kwa upendeleo linga abuye oni yangu nnonge ya bandu.”
Porque el Señor me ha hecho así en los dias en que miró para quitar mi afrenta entre los hombres.
26 Nambiyambi katika mwei wa sita wa ndumbo ya Elizabeti, Nnongo amakiye malaika Gabrieli yenda nnema wa Galilaya walikemelwa Nazareti,
Y al sexto mes el ángel Gabriel fué enviado de Dios á [una] ciudad de Galiléa llamada Nazaret,
27 Kwa bikra ywabile akobikwe na nnalome ambaye lina lyake labile Yusufu, Ywembe abile ywa lukolo lwa Daudi na Lina lya bikra aywo labile Mariamu.
A una vírgen desposada con un varon que se llamaba José, de la casa de David; y el nombre de la vírgen [era] María.
28 Aichi kwake na baya, “Salamu, wenga waupokile nnema ngolo! ywaakupendile Ngwana.”
Y entrando el ángel adonde estaba, dijo ¡Salve, muy favorecida! el Señor [es] contigo: bendita tú entre las mujeres.
29 Lakini malongelo ga malaika gatikunyangabana na haelewite kwaa kwanamani malaika alongei salaamu yii ya ajabu kwake.
Mas ella cuando le vió, se turbó de sus palabras, y pensaba qué salutacion fuese esta.
30 Malaika ammakiye, “Kana uyogope, Mariamu, maana upatike nema boka kwa Nnongo.
Entónces el ángel le dijo: María no temas, porque has hallado gracia cerca de Dios.
31 Linga wapotwa ndumbo katika litumbo lyako na wapapa mwana. Na wenga upakunkema lina lyake 'Yesu'.
Y hé aquí que concebirás en tu seno, y parirás un hijo, y llamarás su nombre JESUS.
32 Apanga nkolo na akemelwa mwana ywabile kunani muno, Ngwana Nnongo ampeya iteo ya enzi ya Daudi tate bake.
Este será grande y será llamado Hijo del Altísimo; y le dará el Señor Dios el trono de David su padre.
33 Atatawala katika lukolo lwa Yakobo milele ni ufalme wapanga kwaa na mwisho. (aiōn g165)
Y reinará en la casa de Jacob por siempre; y de su reino no habrá fin. (aiōn g165)
34 Mariamu ammakiye malaika, lino lyapita kwa namna gani, kwa maana nagonja kwa ni nnalome yeyoti?
Entónces María dijo al ángel: ¿Cómo será esto? porque no conozco varon.
35 Malaika kayangwa na kummakiya, “Roho mpeletau akuichila kunani yako, na ngupu ywa ywabile kunani muno yaicha kunani yako. Kwa nyoo, mpeletau ywa belekwa akemelwa Ngwana wa Nnongo.
Y respondiendo el ángel le dijo: El Espíritu Santo vendrá sobre tí, y la virtud del Altísimo te hará sombra: por lo cual tambien lo Santo que nacerá, será llamado Hijo de Dios.
36 Linga nongo wako Elizabeti ai ni ndumbo wa mwana katika umri wa ugoi wake. Wuno nga mwei wa sita kwake, ambae bakemae n'gumba.
Y hé aquí, Elisabet tu parienta, tambien ella ha concebido hijo en su vejez; y este es el sexto mes á ella que es llamada la estéril:
37 Ntopo lya lishindikana kwa Nnongo”
Porque ninguna cosa es imposible para Dios.
38 Mariamu ngabaya, “Linga, Nenga na mpangakachi nnwawa wa Ngwana. Leka ibe nyo kwangu sawasawa ni malongelo gako,” Boka po malaika nga nnekite.
Entónces María dijo: Hé aquí la criada del Señor; hágase á mí conforme á tu palabra. Y el ángel partió de ella.
39 Ndipo katika machuba go Mariamu ngaaboi ni yenda upesi katika ilambo ya itumbi, ilambo ya Yudea.
En aquellos dias levantándose María, fué á la montaña con priesa, á una ciudad de Judá,
40 Ayei pa nnyumba ya Zakaria ni kuntaka hali Elizabeti.
Y entró en casa de Zacarías, y saludó á Elisabet.
41 Tumbwe yapitike pa yoine salamu ya Mariamu, mwana ndumbo yake atiguluka, ni Elizabeti atwilile Roho mpeletau.
Y aconteció, que como oyó Elisabet la salutacion de María, la criatura saltó en su vientre; y Elisabet fué llena de Espíritu Santo,
42 Apiyite lilobe lyake ni kabaya kwa lilobe likolo, ““Ubarikiwe wenga muno katika alwawa, ni mwana ywa bile mndumbo yako atibarikiwa.
Y exclamó á gran voz, y dijo: Bendita tu entre las mujeres, y bendito el fruto de tu vientre.
43 Na ipangite kitiwi kwangu, mao wa Ngwana wango yapalikwe aiche kwangu?
¿Y de donde esto á mí, que la madre de mi Señor venga á mí?
44 Kwa kuwa linga, paliyuanike mmachikilo gangu lilobe lya abari, mwana ndumbo yangu atighuluka kwa puraa.
Porque hé aquí, que como llegó la voz de tu salutacion á mis oidos, la criatura saltó de alegria en mi vientre.
45 Ni abarikiwe nwawa yulo ambaye aaminile wapita ukamilifu wa makowe galo ghabikiilwe boka kwa Ngwana.”
Y bienaventurada la que creyó porque se cumplirán las cosas que le fueron dichas [de parte] del Señor.
46 Mariamu abayite mwoyo wango unnuba Ngwana,
Entónces María dijo: Engrandece mi alma al Señor;
47 ni roho yango upulaikwe katika Nnongo mwokozi wango.
Y mi espíritu se alegró en Dios mi Salvador.
48 Kwa maana alingite hali yango ya pae ya mpanga kachi wake nnwawa. Linga, tangu nambiyambi katika babaelekwa boti bapakunikema wanibarikiwe.
Porque ha mirado á la bajeza de su criada: porque hé aquí, desde ahora me dirán bienaventurada todas las generaciones.
49 Kwa maana wembe ywan'gwechike apangite makoe makulu kwangu, na lina lyake ni lipeletau.
Porque me ha hecho grandes cosas el Poderoso: y santo [es] su nombre.
50 Rehema yake yatitama buka kizazi hata kizazi kwa balo babamheshimu ywembe.
Y su misericordia de generacion á generacion á los que le temen.
51 Ailangi ngupu kwa luboko lwake; atikuapalagana balo ambao bendekuipuna kunani ya mawacho ga mioyo yabe.
Hizo valentía con su brazo: esparció los soberbios del pensamiento de su corazon.
52 Atikuaeleya pae bana ba afalme boka katika iteo yabe ya enzi na kuakakatuya kunani babale hali yabe pae.
Quitó los poderosos de los tronos, y levantó á los humildes.
53 Atikubayutuya bene njala kwa ilebe inanoga, bali matajiri atiabenga maboko ga bure.
A los hambrientos hinchió de bienes; y á los ricos envió vacíos.
54 Apiite msaada kwa Israel mtumishi wake, linga kumbukiya rehema.
Recibió á Israel su siervo, acordándose de la misericordia.
55 (Kati cha longei kwa tati bitu) kwa Abraham ni lukolo lwake milele.” (aiōn g165)
Como habló á nuestros padres, á Abraham y a su simiente para siempre. (aiōn g165)
56 Mariamu atami na Elizabeti yatimi miei itatu nga abuyangine kachake.
Y se quedó María con ella como tres meses: despues se volvió á su casa.
57 Tumbwe wakati watimile kwa Elizabeti papa mwana wake akombwike mwana nnalome.
Y á Elisabet se le cumplió el tiempo de parir, y parió un hijo.
58 Majirani bake na alongela bayoine jinsi Ngwana mwaikuyite rehema kwake, na batipulaika pamope ni ywembe.
Y oyeron los vecinos y los parientes que Dios habia hecho con ella grande misericordia, y se alegraron con ella.
59 Tumbwe lyapitike lichoba lya nane baichi kumwina mwana. Yapalikwe kumkema lina lyake, “Zakaria”, kwa kuzingatia lina lya tati bake,
Y aconteció, que al octavo dia vinieron para circuncidar al niño, y le llamaban del nombre de su padre, Zacarías.
60 Lakini mao bake ayangwi ni kubaya, nyonyo kwaa, atikemelwa Yohana.”
Y respondiendo su madre, dijo: No; sino Juan será llamado.
61 Bammakiye ntopo hata yumo katika alongo ywa kemelwa lina lelo.”
Y le dijeron: ¿Por qué? nadie hay en tu parentela que se llama de este nombre.
62 Bampangii ishara tati bake ashilia ywembe apalike lina akemelwa nyai.
Y hablaron por señas á su padre como le queria llamar.
63 Tati bake apalikwa kibao cha andikiya, na andika “lina lyake Yohana.” boti balichangala leno.
Y demandando la tablilla, escribió, diciendo: Juan es su nombre. Y todos se maravillaron.
64 Gafula nkano wake watiyughulikwa na lulimi lwake lwapangite ulu. Atilongela ni kunnumba Nnongo.
Y luego fué abierta su boca, y su lengua, y habló bendiciendo á Dios.
65 Woga watikuwachilya boti babatami karibu ni bembe.
Y fué un temor sobre todos los vecinos de ellos; y en todas las montañas de Judéa fueron divulgadas todas estas cosas.
66 Makowe choti cha itumbi ya Yudea. Na boti babayowine batikugatunza mumioyo yabe, babayite, “mwana yu wa namna gani? kwasababu luboko lwa Ngwana wabile pamope ni ywembe.
Y todos los que [las] oian, [las] conservaban en su corazon, diciendo: ¿Quién será este niño? Y la mano del Señor estaba con él.
67 Tate bake Zakaria atwilile ni Roho mpeletau na piya unabii, abayite,
Y Zacarías su padre fué lleno de Espíritu Santo, y profetizó, diciendo:
68 Alumbilwe Ngwana, Nnongo wa Israel, kwa sababu atikusaidia na shughulikiya wokovu kwa bandu bake.
Bendito el Señor Dios de Israel que ha visitado y hecho redencion á su pueblo.
69 Atikakatulile mbembe ya wokovu katika, nyumba mpanga kachi wake Daudi, boka nkati mwa lukolo mwa mpanga kachi wake Daudi,
Y nos alzó un cuerno de salvacion en la casa de David su siervo,
70 Kati cha bayite kwa nkano wa manabii bake bababile katika wakati kunchogo. (aiōn g165)
Como habló por boca de sus santos profetas, que fueron desde el principio: (aiōn g165)
71 Atukombwa boka kwa adui bitu na boka mwaboko mwa boti babachukya.
Salvacion de nuestros enemigos, y de mano de todos los que nos aborrecieron;
72 Apangite nyaa langiya rehema kwa tati bitu, na kumbukya lilagano lyake takatifu.
Para hacer misericordia con nuestros padres, y acordándose de su santo pacto;
73 Kilapo cha kibayite kwa Abrahamu tati bitu.
Del juramento que juró á Abraham nuestro padre, que nos habia de dar,
74 Atilapa thibitisha kwamba ywawechekana kumtumikiya ywembe bila yogopa, baada ya kombolelwa boka katika maboko ga adui bitu.
Que sin temor librados de nuestros enemigos, le serviríamos
75 Katika utakatifu na haki nnonge ya machuba gitu goti.
En santidad y justicia delante de él, todos los dias nuestros.
76 E'lo, na wenga wa mwana, makemelwa nabii ywa ywabile kunani muno, kwa kuwa wayendelya nnongi ya kuminyo ya Nwana linga kumwandaliya ndila, kubaandaa bandu kwaajili ya icha kwake.
Y tú, niño, profeta del Altísimo serás llamado: porque irás ante la faz del Señor, para aparejar sus caminos,
77 kubafahamisha bandu bake kwamba, bakombolelwa kwa ndila ya kuaminiya dhambi yabe.
Dando conocimiento de salud á su pueblo, para remision de sus pecados,
78 Lino lipapita kwa sababu ya lwongulwa Nnongo witu,
Por las entrañas de misericordia de nuestro Dios, con que nos visitó de lo alto el Oriente,
79 Kuamulikya kwabe babatama mulubindu na katika kiwili cha mauti, Apanga nyoo kugalongoya maghulu gitu katika ndila ya amani.”
Para dar luz á los que habitan en tinieblas y en sombra de muerte, para encaminar nuestros piés por camino de paz.
80 Tumbwe yulo mwana atikula na panga mwene ngupu mu mwoyo na atami mmwitu mpaka machuba gapitike kwa Israel.
Y el niño crecia, y se fortalecia en espíritu; y estuvo en los desiertos hasta el dia que se mostró á Israel.

< Luka 1 >