< Itendi 19 >

1 Apolo pubhaliji ku Kolinto, a Pauli gubhapite mwilambo ya kuntundu, gubhaishe ku Epesho gubhaaimenenje bhaajiganywa bhowepe.
Apolos feꞌe sia Korintus ma, Paulus feꞌe lao ndule kota-kota sia leteꞌ, de ana losa kota Efesus. Sia naa, nandaa no atahori hira mana ramahere Lamatuaꞌ Yesus ena.
2 Gubhaabhushiyenje, “Nkakulupalilanjeje mwaposhelenje Mbumu jwa Ukonjelo?” Bhalabhonji gubhajangwilenje, “Ntape! Numbe tukanabhepilikana kuti apali Mbumu jwa Ukonjelo.”
Ana natane se nae, “Toronoo nggare! Faiꞌ naa, leleꞌ hei mimihere Lamatuaꞌ Yesus, hei simbo Lamatualain Dula-dale Meumare Na, do hokoꞌ?” Ara rataa rae, “Hokoꞌ. Hai nda feꞌe rena oi, Lamatualain naꞌena Dula-daleꞌ onaꞌ naa sa.”
3 Kwa nneyo a Pauli gubhaabhushiyenje, “Igala mwabhatishwenje ubhatisho gwashi?” Gubhaajangwilenje, “Ubhatisho gwa a Yowana.”
Boe ma Paulus natane fai nae, “Dadꞌi ara sarani hei, no saraniꞌ bee?” Rataa rae, “Tungga Yohanis sarani na.”
4 A Pauli gubhashite, “Ubhatisho gwa a Yowana pugwaaliji gwa langula kuti bhandunji bhaipetilenje. A Yowana bhatendaga kwaabhalanjilanga bhandunji kuti bhankulupalilanje akwiyajo, yani a Yeshu.”
Paulus nae, “Rena dei! Yohanis sarani atahori fo tao bukti ara raloeꞌ tao salaꞌ ena. Te misinedꞌa taꞌo ia! Tungga fai ana nanori atahori Israꞌel ra nae, ara musi ramahere Yesus, Atahori fo Lamatuaꞌ nae haituaꞌ a.”
5 Bhakapilikananjeje genego, gubhabhatishwenje kwa lina lya Bhakulungwa a Yeshu.
Basa de, ara roꞌe Paulus sarani se, fo ara masoꞌ dadꞌi Lamatuaꞌ Yesus bobꞌonggi Na.
6 Bhai, a Pauli gubhaabhishilenje makono, Mbumu jwa Ukonjelo akwaatulushilangaga, gubhatandwibhenje kubheleketa luga inape na londola.
De Paulus ndae liman neu se ma hule-oꞌe. Boe ma Lamatualain Dula-dale Meumare Na onda neu se. Ara ola-olaꞌ rendiꞌ dedꞌeat mataꞌ-mataꞌ fo sira nda rahineꞌ ra sa. Lamatualain o pake se fo rafadꞌe saa mana nae dadꞌiꞌ.
7 Pubhalinginji bhandunji bhanabhalume kuishila likumi limo na bhabhili.
Basa se atahori sanahulu rua.
8 Kwa myei jitatu a Pauli bhatendaga jinjila nshinagogi, bhalibheleketa gwangali bhoga, bhalibhuyana na bhandunji na bhalikwaakwiyanga ga Ukulungwa gwa a Nnungu.
Leleꞌ Paulus leo sia Efesus, ana hii masoꞌ atahori Yahudi ra ume hule-oꞌe na fo nanori lutuꞌ-leloꞌ Lamatualain parenda Na. Ana olaꞌ nda bambi-bambiꞌ sa. Ana tao taꞌo naa losa fula telu.
9 Ikabheje bhananji gubhataukenje, gubhakanilenje kukulupalila, gubhatandwibhenje kubheleketa yangali ya mmbone ga mpanda gwa Bhakulungwa pa lugwinjili. Penepo a Pauli gubhajabhwile nikwalekanga, gubhaatolilenje kunyenje bhaajiganywa bhabho gubhakungulwishe nabhonji na bhuyana na bhandunji kila lyubha nnyumba jimo ja shelemala jika mundu jumo, lina lyakwe Tilanushi.
Te hambu atahori nda simbo nenori na sa, de ara labꞌan e. Ara ratatale atahori sia naa, fo afiꞌ tungga Yesus Dala Masodꞌa Na. Naa de, Paulus no atahori mamahereꞌ ra lao hela ume hule-oꞌeꞌ a. De reu raꞌabꞌue mia ume sakolaꞌ esa. Tenu umeꞌ a, atahori sa, naran Tiranus.
10 Gubhapundile kutenda nneyo kwa yaka ibhili mpaka bhashilambo bhowe bha ku Ashia na Bhayaudi na Bhagiliki, gubhapilikenenje lilobhe lya Bhakulungwa.
Paulus nanori se losa too rua; de basa atahori sia nusa Asia rena Lamatuaꞌ Yesus Dudꞌui Malole Na. Mana renaꞌ ra, atahori Yahudi ro atahori nda Yahudi ra sa.
11 A Nnungu gubhatendile ilapo yapunda kupitila a Pauli.
Leleꞌ naa, Lamatualain fee Paulus koasa fo ana tao manadadꞌi manaseliꞌ mataꞌ-mataꞌ.
12 Bhandunji bhatendaga tolanga itambaa ya kwiungutila matukuta na nngubho ya a Pauli, nipeleka kubhalwelenji, nilamiywanga ilwele yabhonji na bhakwetenje maoka nipata kuleshelelwa.
Onaꞌ a, mete ma atahori roꞌe rala Paulus papaꞌa langga na, do bobꞌori na, fo tao neu atahori mamahedꞌiꞌ ra, naa hedꞌi nara hai tuteꞌ a. Losa nitu deꞌulakaꞌ ra o lao hela atahori boe.
13 Bhayaudi bhananji bhatendaga pitangana ako na koko pita kwaashoyanga bhandunji maoka, gubhalinjilenje kulugula lina lya Bhakulungwa a Yeshu kubhandunji bha shikilwanga maoka, bhalinkutinji, “Ngunakunng'amulishanga kwa lina lya a Yeshu bhaalunguywa na a Pauli.”
Sia naa, hambu atahori Yahudi ra malangga agama na esa, no ana tou nara hitu. Nara na, Sakewa. Ana nara reu sudꞌiꞌ a sia bee-bꞌee fo oi nitu ra sia atahori ra. Ara oi sobꞌa nitu ra no Yesus naran rae, “Ho muhine Yesus fo Paulus nafadꞌeꞌ naa, do? Ia naa, au parenda nggo pake Yesus nara Na, lao hela atahori ia leo!” Hambu atahori Yahudi mahineꞌ feaꞌ ruma o sobꞌa tao taꞌo naa boe.
14 Bhashinkupagwanga bhana shabha bha a Shekewa bhakulungwa bha bhaabhishila bha Shiyaudi, mubhalinginji munkumbi gwa bhatendangaga nneyo.
15 Ikabheje lioka jula gwabhajangwilenje, “A Yeshu naamanyi na a Pauli naamanyi, ikabheje mmanganyanji ashi gani?”
Lao esa fai, Sakewa ana nara parenda taꞌo naa ma, nitu deꞌulakaꞌ sa nataa nae, “Au uhine Yesus. Au o uhine Paulus boe. Te hei ia ra, seka?”
16 Na mundu jwa shikilwa jula akwaaumbilangaga bhowe, gwabhapundilenje mashili. Na bhana bha a Shekewa bhala gubhakopokengene lubhilo pa nyumba pala bhauleywenje na bhalinginji makonope.
Boe ma, atahori nitu taoꞌ naa, namanasa seli. Ana tutu se ma tao naꞌahina se. Ana sidꞌa badꞌu nara, losa ara rela ro maꞌahola nara mia ume naa.
17 Jene nganijo jikushumaga kubhandu bhowe bhatamanganaga ku Epesho, ku Bhayaudi na Bhagiliki. Bhowe gubhajogopenje. Nigubhalikushiyenje lina lya Bhakulungwa a Yeshu
Basa ma, dudꞌuit naa nenedꞌui-bꞌenggaꞌ losa basa atahori Yahudi ma nda Yahudi ra sa sia Efesus bubꞌuluꞌ. Basa atahori mana rena dudꞌuit naa, ramatau ma titindindiiꞌ. Ma ara koa-kio Lamatuaꞌ Yesus, huu Ana fee koasa monaeꞌ naa neu Paulus.
18 Bhakilishitu bhabhagwinji gubhaikopoyenje pa lugwinjili kukwipeta ga yangali ya mmbone ibhaitendangaga.
Boe ma, atahori mamahere feuꞌ ra risiꞌ sira toronoo mamahere nara, fo soi rala nara, ma rataa sala nara.
19 Na bhananji bhatendangaga ya uabhi, gubhapelekenje itabhu yabhonji, guijoshilwe moto palugwinjili. Bhakabhalanganyanjeje galama ja itabhu ila, guiishile mamilioni ga mmbiya.
Sira ruma, mana pake koasa maꞌahatuꞌ. Ara radꞌuru basa susura koasa maꞌahatu nara, de lalangge se. Mete ma reken susura naa ra feli na, doi fulaꞌ rifon lima nulu.
20 Kwa nneyo lilobhe lya Bhakulungwa gulipundile kushuma na kukola mashili.
Atahori ra dui-bꞌengga Lamatuaꞌ Dudꞌui Malole Na hatuꞌ-rerelon sia bee-bꞌee. Atahori mana mamahereꞌ ra, boe ramaheta, huu Lamatuaꞌ Dedꞌea-oꞌola Na, masoꞌ rala nara.
21 Gakapiteje genego, a Pauli gubhatumbilile muntima gwabho kwenda ku Yelushalemu kupitila ku Makedonia na ku Akaya. Gubhashite, “Nng'ikaga kweneko ngunapinga ngakubhone ku Loma.”
Basa na ma, Paulus naꞌetuꞌ fo bali Yerusalem neu. Te ralan hii nae neu naꞌahulu sia nusa Makedonia ma Akaya, dei fo nisiꞌ Yerusalem. Ana duꞌa nae, “Malole lenaꞌ, au uu seꞌu atahori mamahereꞌ ra sia mamanaꞌ ia ra dei. Te taꞌo bee o, au musi losa Roma.”
22 Kwa nneyo, gubhaatumilenje bhaajanguta bhabho bhabhili, a Timoteo na a Elashito, bhaalongolelanje kwenda ku Makedonia, bhalabho gubhatemi kashoko ku Ashia.
Ana denu nonoo nara Timotius no Erastus, raꞌahuluꞌ Makedonia reu. Te ana feꞌe leo dooꞌ sia nusa Asia.
23 Gene malangago guikoposhele nnjasha jikulungwa ku Epesho kwa ligongo lya Mpanda gwa Bhakulungwa gula.
Leleꞌ naa, hambu dedꞌeat monaeꞌ esa sia kota Efesus soꞌal Yesus Dala Masodꞌa Na.
24 Ashinkupagwa mundu jumo nshipala lina lyakwe Demetulushi, liengo lyakwe pulyaaliji kualaya kwa madini ga hela nyumba yaishoko ika nnungu jwankongwe ashemwaga Atemi. Lyene liengolyo lyatendaga kwapanganga pwaida bhatumishi bhakwe.
Dedꞌeat naa huu-pata na taꞌo ia: Sia naa, hambu mana tao lilo fulaꞌ esa, naran Demetrius. Ana tao ume sosonggo anak ra mia lilo fulaꞌ, fo seo neu atahori Efesus ra, fo ara songgo lamatua na esa, naran Artemis. Tatao na laku, ma tukan nara, hetar. Naa de, ana hambu doiꞌ nae na seli.
25 Demetulushi gwabhashemilenje bhakamulangaga gene maengogo na bhandunji bhananji bhakamulangaga liengo lyolyo, gwabhalugulilenje, “Ashalume ajangu, mmumanyinji kuti mwenemu mutupatila mmbiya.
Lao esa ma, Demetrius naꞌabꞌue nala tukan nara, ma tukan feaꞌ ra, de olaꞌ no se nae, “Ama nggare no toronoo nggare! Hei bubꞌuluꞌ masodꞌa tara maloleꞌ onaꞌ ia, huu hita hambu doiꞌ naen seli mia tatao tara ia.
26 Na nnaino nnipilikananga na kwiibhonela mwaashayene ibhatenda a Pauli, nngabha pa Epesho pepano, ikabhe ku Ashia kowe. Bhalabho bhanakwiya na kwaatendebhuyanga bhandunji bhabhagwinji bhakundanje kuti ialaywa kwa makono ga bhandunji nngabha ashinnungu.
Te aleꞌ ia, hita tita no mata tara ma rena no ndiki tara ena, huu-tonggon mia Paulus oꞌola nara. Ana dunggu-mbau atahori hetar, rae saa fo hita taoꞌ ia ra, nda naꞌena ngguna saa saꞌ boe. Ana nae, paton fo hita taoꞌ ia, lamatua lelekoꞌ. Nda akaꞌ a atahori sia Efesus rena e sa, te atahori sia basa nusa Asia ra o rena e boe.
27 Kwa nneyo kujogoya kwakwe nngabha ga petekuywa liengo lyetupe, ikabhe nkali nyumba jika nnungu Atemi jipinga petekuywa. Kungai upalume gwa bhene bhaatindibhalilwa pa shilambo sha Ashia na shilambolyo shiupele.”
De rena malolole! Dei fo hita tao sa fai, mete ma basa atahori ra akaꞌ a tungga Paulus se? Ara nda nau hasa saa fo hita taoꞌ ia ra sa ena! Misinedꞌa, o! Aleꞌ ia, atahori hetar koa-boꞌu neu Artemis, hita lamatua inan fo mata meulauꞌ naa. Ara rema mia ndule nusa Asia, losa raefafoꞌ suu na, fo songgo Artemis sia ume sosonggo huuꞌ a sia hita kota Efesus ia. Dadꞌi afiꞌ losa atahori nda toe e sa ena ma nda nau rema sia ia sa ena!”
28 Bhakapilikananjeje genego, guyaashimilenje, gubhatandwibhenje kujobhela bhalinkutinji. “Bhakulungwa ni Atemi bha ku Epesho!”
Ara rena taꞌo naa ma, ramanasa reuꞌ ena. De nggasi rae, “Sodꞌa-moleꞌ neu Artemis! Artemis mata meulauꞌ! Hai atahori Efesus koa-boꞌu Artemis!”
29 Shilambo showe shikugumbalaga nnjasha. Gubhaakamulenje a Gayo na a Alishitako, bhandunji bha ku Makedonia, bhalinginji mwanja gumo na a Pauli, gubhaapelekenje lubhilo mpaka ku lubhala lwa ing'ando.
Ara eki-randu taꞌo naa ma, atahori mia bee-bꞌee reu raꞌabꞌue ro se, losa kotaꞌ naa sofeꞌ no atahori. Te basa se bingun. Atahori ramue tungga-tungga dalaꞌ losa kota a moo loaꞌ na. Ara humu atahori rua de lea ro se risiꞌ naa reu. Ruꞌa se nara nara, Gayus ma Aristarkus. Atahori ra humu se, huu ruꞌa se, Paulus ana mana tungga nara mia Makedonia.
30 Na a Pauli bhapingaga jinjila pakati lugwinjili, ikabheje bhaajiganywa bhabho bhakwaalimbiyangaga.
Paulus rena nala ma, ana nau nisiꞌ atahori mana ramueꞌ ra taladꞌa nara. Te atahori mamahereꞌ sia naa ra nda nau fee ne neu sa.
31 Ashikalongolele bhananji bha shene shilambo sha Ashia shila, bhalinginji ashaambwiga ajabho, gubhatumilnje ntenga gwa kwaashondelesheya bhanajende kwiilanguya kulubhala lwa ing'ando.
Hambu atahori monaen hira mia nusa Asia, rahine Paulus. Ara denu atahori reu rafadꞌe Paulus fo afiꞌ nisiꞌ atahori mana ramueꞌ ra.
32 Penepo bhananji bhalijobhelenga shana nnei na bhananji shana nneyo, mpaka lugwinjili lula lukupuganikaga. Bhabhagwinji bhangashimanyanga shiumilo shibhaimanilenje pepala.
Sia moo loaꞌ naa, atahori sangga dedꞌeat naa huu-pata na. Ruma randu lelekoꞌ rae, “Taꞌo ia!” Ruma fai nggasi rae, “Taꞌo naa!” Tao-tao te atahori hetar nda ritaꞌ rae taꞌo bee saꞌ boe. Ara tungga-tunggaꞌ a.
33 Bhandunji bhananji gubhaganishiyenje kuti shiumilo a Alekishanda, pabha Bhayaudi bhashinkwaatendanga bhajende mmujo. Bhai, a Alekishanda gubhajinwile nkono nkupinga bhandunji bhapumulanje bhalipinga bheleketa nkwiitapula pa lugwinjili lwa bhandu lula.
Basa boe ma, atahori Yahudi ruma ramatau. Ara duꞌa rae, afiꞌ losa atahori naa ra tudꞌu rae sira mana ratatale fo dedꞌeat ia dadꞌi. Naa de, ara ndunduuꞌ atahori esa mataꞌ neu dadꞌi sira mana ola-ola na. Atahori naa, nara na Aleksander. Ara roꞌe fo nasalaꞌe se, rae dedꞌeat naa, nda atahori Yahudi ra tatao na sa. Aleksander botiꞌ lima na, de ai se fo afiꞌ ramue. Boe ma ana sobꞌa olaꞌ nasalaꞌe atahori Yahudi ra.
34 Ikabheje bhakamumanyanjeje kuti bhalabho Bhayaudi, bhowenji gubhajobhelenje gwanakamo bhalinkutinji, “Atemi bha pa Epesho ni bhakulungwa!” Gubhajobhelenje nneyo kwa mashaa gabhili.
Ara bubꞌuluꞌ rae eni atahori Yahudi ma, ara nggasi rahereꞌ fai rae, “Fee hadꞌat neu Artemis! Artemis mata meulauꞌ! Hai atahori Efesus koa-boꞌu Artemis!” Ara eki-randu onaꞌ naa, losa jam rua.
35 Kungai bhaajandika bha shilambo gubhakombwele kwaapumuyanga, gubhaalugulilenje, “Mmashilambo bha pa Epesho, kila mundu amumanyi kuti shilambo sha Epesho shino ni nkugoya jwa nyumba jika nnungu Atemi na nkugoya jwa shindu shigwile kukopoka kunnungu.
Basa ma malangga mana parenda Efesus nambariiꞌ de ai fee se nenee. Ana olaꞌ nae, “Odi-aꞌa sia kota Efesus! Basa atahori bubꞌuluꞌ hita lamatua Artemis na onda mia lalai a, nema nisiꞌ hita e. Dadꞌi hita atahori Efesus, mana taꞌaboi e. Nda hambu atahori bisa lea hendi hita hak na sa, huu naa dadꞌi dudꞌuit de basa atahori bubꞌuluꞌ ena. Dadꞌi, taꞌo bee de hei akaꞌ eki-randu taꞌo ia? Mae atahori ombon-koson tungga sira hihii nara, hei afiꞌ mimue leli taꞌo ia!
36 Jwakwapi mundu jwa tauka gegano. Kwa nneyo, mwitimalikanje, nnatendanje shindu shoshowe gwamba.
37 Nshikwashemanga abha bhandunjibha apano nkali shakwa shibhajibhilenje nnyumba jika nnungu wala kuntukana nnungu jwetu jwankongwe.”
Hei mendi atahori karuꞌa ra sia ia, onaꞌ ara tao deꞌulakaꞌ. Tao-tao te ara nda ramanaꞌo saa saꞌ boe mia Artemis ume sosonggo huuꞌ na sa. Ara nda olaꞌ raꞌatutudꞌaꞌ nara malole na sa. Dadꞌi hei fee salaꞌ saa neu se?
38 “Bhai, ibhaga Demetulushi na bhatumishi ajakwe bhakwetenje shalugula sha bhene bhanganyanjibha, lupali lukumbi na bhanangulungwa bha shilambo bhapalinji, bhakalugulane kweneko.
Misinedꞌa malole, o! Hita taꞌena mamana nggero dedꞌeat. Atahori mana nggero dedꞌeat ra o rahati. De mete ma Demetrius se rae radꞌedꞌea, musi tungga dala na dei, fo mendi dedꞌeat naa nisiꞌ mamana nggero dedꞌeat.
39 Na ibhaga nkuloleyanga gana, shigagumbwe pa lukumbi lwa manyika na bhashilambo.
Ma mete ma rae soꞌu dalaꞌ feaꞌ fai, hela fo reu maꞌiraꞌ ro lasi-lasi adat ra.
40 Pabha gakoposhele leloga yapinjikwe tulugulwe kwa kumbuya nnjasha. Ai nnjashai yangali shiumilo na shitulepele kutaya shiumilo shammbone sha yene nnjashai.”
Afiꞌ losa mana parenda Roma fee salaꞌ neu nggita huu dedꞌeat ia. Mete ma ara rae rahine huu-pata na, hita tataa saa fai o? Dedꞌeat ia nda naꞌena huu-pataꞌ sa!”
41 Bhakabheleketanjeje genego, gubhapwilingenye lukumbi.
Olaꞌ basa taꞌo naa ma, malangga naa denu basa atahori ra saranggaa. De basa se baliꞌ.

< Itendi 19 >