< ମାର୍କ 7 >

1 ଚିମିନ୍‌ ଫାରୁଶୀକ ଆଡଃ ଯୀରୁଶାଲେମ୍‌ଏତେ ହିଜୁଃଲେନ୍‌ ଚିମିନ୍‌ ଆଇନ୍‌ ଇତୁକ ୟୀଶୁତାଃରେକ ହୁଣ୍ଡିୟାନା ।
Wtedy zgromadzili się wokół niego faryzeusze i pewni uczeni w Piśmie, którzy przybyli z Jerozolimy.
2 ଆଡଃ ଇନ୍‌କୁ ୟୀଶୁଆଃ ଚିମିନ୍‌ ଚେଲାକକେ ଯିହୁଦୀକଆଃ ରିତିରିୱାଜ୍‌ ଲେକାତେ ସତ୍‌ରାକେଦ୍‌ତେ କା ଆବୁଙ୍ଗ୍‌ ତିଃଇତେ ଜମ୍‌ତାନ୍‌କ ନେଲ୍‌କେଦ୍‌କଆ ।
A gdy zobaczyli, że niektórzy z jego uczniów jedzą chleb nieczystymi, to znaczy nieumytymi rękami, ganili to.
3 ଚିୟାଃଚି ଫାରୁଶୀକ ଆଡଃ ସବେନ୍‌ ଯିହୁଦୀକ ପ୍ରାଚିନ୍‌ ହଡ଼କଆଃ ରିତିରିୱାଜ୍‌ ଲେକା ତିଃଇ ବୁଗିଲେକାତେ କା ଆବୁଙ୍ଗ୍‌ ଜାକେଦ୍‌ କାକ ଜଜମାଃ ।
Faryzeusze bowiem i wszyscy Żydzi, trzymając się tradycji starszych, nie jedzą, jeśli dokładnie nie umyją rąk.
4 ଆଡଃ ପିଟ୍‌ଏତେ ରୁହାଡ଼୍‌କେଦ୍‌ତେ ଦାଆଃ'ତେ ଆଉରି ଆବୁଙ୍ଗ୍‌ ଜାକେଦ୍‌ କାକ ଜଜମାଃ । ଆଡଃ ନେ'ଲେକାନ୍ ରିତିରିୱାଜ୍‌ ମାନାତିଙ୍ଗ୍‌ ତାଇକେନାକ, ତାୱାକ, ଚାଟୁକ, ପାର୍‌କମ୍‌କ, ଆଡଃ ତାମ୍ବାତେ ବାଇୟାକାନ୍ ବାର୍ତାନ୍‌କକେ ଦାଆଃତେ ଆବୁଙ୍ଗ୍‌ ଗାସାର୍ ତାଇକେନାକ ।
I [po powrocie] z rynku nie jedzą, jeśli się nie umyją. Jest jeszcze wiele innych zwyczajów, które przyjęli po to, by je zachowywać, [jak] obmywanie kubków, dzbanów, naczyń miedzianych i stołów.
5 ଏନାମେନ୍ତେ ଫାରୁଶୀକ ଆଡଃ ଆଇନ୍‌ ଇତୁକ ୟୀଶୁକେ କୁଲିକିୟାକ, “ଚିନାଃମେନ୍ତେ ଆମାଃ ଚେଲାକ ତିଃଇ ବେଗାର୍‌ ଆବୁଙ୍ଗ୍‌କେଦ୍‌ତେ ସତ୍‌ରାଗି ଜଜମ୍‌କ ଦୁବାଃ ଆଡଃ ଆବୁଆଃ ପ୍ରାଚିନ୍‌କଆଃ ରିତିରିୱାଜ୍‌କ କାକ ମାନାତିଙ୍ଗ୍‌ତାନା?”
Zapytali go więc faryzeusze i uczeni w Piśmie: Dlaczego twoi uczniowie nie postępują według tradycji starszych, lecz jedzą chleb nieumytymi rękami?
6 ୟୀଶୁ କାଜିରୁହାଡ଼୍‌କେଦ୍‌କଆଏ, “ଆପେ ବେଦାହଡ଼କ ତାନ୍‌ପେ, ଯିଶାୟ ଆପେୟାଃ ବିଷାଏରେ ସାର୍‌ତିଗି ଆୟାର୍‌କାଜି କାଜିକାଦା, ନେଆଁଦ ଅଲାକାନା, “ପାର୍‌ମେଶ୍ୱାର୍‌ କାଜିକେଦାଏ, ‘ନେ ହଡ଼କ ମଚାତେକ ମାଇନିଙ୍ଗ୍‌ତାନା, ମେନ୍‌ଦ ଆକଆଃ ମନ୍‌ ଆଇଙ୍ଗ୍‌ତାଃଏତେ ସାଙ୍ଗିନ୍‌ରେଆ ।
Wtedy on im odpowiedział: Dobrze Izajasz prorokował o was, obłudnikach, jak jest napisane: Ten lud czci mnie wargami, ale ich serce daleko jest ode mnie.
7 ଆଇଙ୍ଗ୍‌କେ ସାମାଗିକ ସେୱାଇଙ୍ଗ୍‌ୟାଁ; ଆଡଃ ଇନ୍‌କୁଦ ନେୟାଁ ଧାରାମ୍‌ରେୟାଃ କାଜି ତାନାଃ ମେନ୍ତେ ହଡ଼କଆଃ ଆନାଚୁକ ଇତୁକତାନା ।’
Lecz na próżno mnie czczą, ucząc nauk, które są nakazami ludzkimi.
8 “ଆପେ ପାର୍‌ମେଶ୍ୱାର୍‌ରାଃ ଆନ୍‌ଚୁକ ଦୟା କୁଣ୍ଡାମ୍‌କେଦ୍‌ତେ ହଡ଼କଆଃ ରିତିରିୱାଜ୍‌ ମାନାତିଙ୍ଗ୍‌ ତାନାପେ ।”
[Wy] bowiem, opuściwszy przykazania Boże, trzymacie się tradycji ludzkiej, obmywania dzbanków i kubków. I wiele innych tym podobnych rzeczy czynicie.
9 ୟୀଶୁ ଆଡଃଗି କାଜିୟାଦ୍‌କଆଏ, “ପାର୍‌ମେଶ୍ୱାର୍‌ରାଃ ଆନ୍‌ଚୁକେ କା ମାନାତିଙ୍ଗ୍‌କେଦ୍‌ତେ ଆପେୟାଃ ରିତିରିୱାଜ୍‌କେ ମାନାତିଙ୍ଗ୍‌ ନାଗେନ୍ତେ ଆପେ ଆପେୟାଃ ହରାପେ ନାମାକାଦାଃ ।
Mówił im też: Całkowicie znosicie przykazanie Boże, aby zachować swoją tradycję.
10 ୧୦ ମୁଶା ଆନ୍‌ଚୁରେ କାଜିୟାକାଦାଏ, ‘ଏଙ୍ଗା ଆପୁ କିନ୍‌କେ ମାନାତିଙ୍ଗ୍‌କିନ୍‌ମେ’ ଆଡଃ ‘ଜେତାଏ ଏଙ୍ଗାତେକେ ଚାଏ ଆପୁତେକେ ସାର୍‌ପାଅ ରେଦ ଇନିଃ ଗଜଃକାଏ ।’
Mojżesz bowiem powiedział: Czcij swego ojca i swoją matkę, oraz: Kto złorzeczy ojcu albo matce, niech poniesie śmierć.
11 ୧୧ ମେନ୍‌ଦ ଆପେ କାଜିତାନାପେ, ଜେତାଏ ଆୟାଃ ଆପୁ ଚାଏ ଏଙ୍ଗାକେ କାଜିୟାକିନାଏ, ଆୟାଃତାଃଏତେ ଅକ୍‌ନାଃ ନାଗେନ୍ତେ ଆମାଃ ବୁଗିନାଃ ନାମେତେୟାଃ ‘କୁର୍ବାନା’ କାନା, ନେଆଁଁରାଃ ମୁଣ୍ଡିଦ ନେୟାଁ ପାର୍‌ମେଶ୍ୱାର୍‌ ନାଗେନ୍ତେ ଦାନ୍‌ ଏମାକାନା,
Ale wy mówicie: Jeśli człowiek powie ojcu albo matce: To, co powinieneś otrzymać ode mnie jako pomoc, to Korban, to znaczy dar [przeznaczony na ofiarę] – [będzie bez winy].
12 ୧୨ ଏନ୍ତେଦ ଆପେ ତାୟମ୍‌ତେ ଇନିଃକେ ଆୟାଃ ଏଙ୍ଗା ଚାହେ ଆୟାଃ ଆପୁଆଃ ନାଙ୍ଗ୍‌ ବୁଗିନାଃ ରିକା ନାଗେନ୍ତେ ଆଡଃ ଜେତ୍‌ନାଃ କାପେ ରିକାଚିକାଇତାନା ।
I nie pozwalacie mu nic więcej uczynić dla swego ojca albo matki;
13 ୧୩ ଆଡଃ ନେ ଲେକାତେ ଆପେୟାଃ ରିତିରିୱାଜ୍‌ତେ ପାର୍‌ମେଶ୍ୱାର୍‌ରାଃ କାଜିପେ ଫାଦାଆତମେତାନା । ଆଡଃ ନେ ଲେକାନ୍ କାମିକ ପୁରାଃପେ କାମିତାନା ।”
Wniwecz obracając słowo Boże przez waszą tradycję, którą przekazaliście. I wiele innych tym podobnych rzeczy czynicie.
14 ୧୪ ଏନ୍ତେ ୟୀଶୁ ଗାଦେଲ୍‌ ହଡ଼କକେ କେଡ଼ାକେଦ୍‌କଆଏ ଆଡଃ ମେତାଦ୍‌କଆଏ, “ଆୟୁମେପେ ଆଡଃ ଆଟ୍‌କାର୍‌ ଉରୁମେପେ ।
A zwoławszy wszystkich ludzi, mówił do nich: Słuchajcie mnie wszyscy i zrozumiejcie.
15 ୧୫ ହଡ଼ରେ ବାହାରିଏତେ ବଲଃତେୟାଃ ଜେତ୍‌ନାଃ ଇନିଃକେ କାଏ ସତ୍‌ରା ଦାଡ଼ିୟାଇଆ, ମେନ୍‌ଦ ଇନିଃତେ ଅକ୍‌ନାଃ ଅଡଙ୍ଗ୍‌ଅଃଆ ଏନା ଆଇଃକ୍‌କେ ସତ୍‌ରାଇଆଏ ।”
Nie ma nic z zewnątrz, co wchodząc w człowieka, mogłoby go skalać, ale to, co z niego wychodzi, to kala człowieka.
16 ୧୬ ଆୟୁମ୍‌ ନାଗେନ୍ତେ ଲୁତୁର୍‌ ମେନାଃନିଃ ଆୟୁମ୍‌ଜମେକାଏ ।
Jeśli ktoś ma uszy do słuchania, niech słucha.
17 ୧୭ ଆଡଃ ଇନିଃ ଗାଦେଲ୍‌ ହଡ଼କସାଃଏତେ ଫାର୍‌କାକେଦ୍‌ତେ ଅଡ଼ାଃରେ ବଲୟାନ୍‌ଚି, ଚେଲାତାୟାଃକ ଏନ୍‌ ଜନ୍‌କା କାଜିରାଃ ମୁଣ୍ଡିକ କୁଲିକିୟାଃ ।
A gdy [oddalił się] od ludzi i wszedł do domu, jego uczniowie pytali go [o tę] przypowieść.
18 ୧୮ ଇନିଃ କାଜିରୁହାଡ଼ାଦ୍‌କଆଏ, “ଚିୟାଃ ଆପେୟଗି ଡଣ୍ଡଗିୟାପେ? ବାହାରିଏତେ ହଡ଼ରେ ବଲଃତେୟାଃ ଇନିଃକେ କାଏ ସତ୍‌ରା ଦାଡ଼ିୟାଇଆ ।
Wtedy powiedział im: Czy i wy jesteście tak bezrozumni? Czyż nie rozumiecie, że wszystko, co z zewnątrz wchodzi w człowieka, nie może go skalać?
19 ୧୯ ଚିୟାଃଚି ଏନା ମନ୍‌ରେ କାହାଗି, ମେନ୍‌ଦ ଲାହିଦ୍‌ରେ ବଲଃଆ, ଆଡଃ ହଡ଼୍‌ମଏତେ ଅଡଙ୍ଗ୍‌ ଏଣ୍ଡାଗଆଃ, ନେୟାଁ ଚିୟାଃ କାପେ ଆଟ୍‌କାରେତାନା ।” ନେ କାଜିରେ, ସବେନ୍‌ ଜଜମାଃ ଫାର୍‌ଚିଗିୟା ମେନ୍ତେ ୟୀଶୁ ଉଦୁବ୍‌କେଦାଏ ।
Nie wchodzi bowiem do jego serca, ale do żołądka i zostaje wydalone do ustępu, oczyszczając wszystkie pokarmy.
20 ୨୦ ଆଡଃଗି ଇନିଃ ମେତାଦ୍‌କଆଏ, “ଅକ୍‌ନାଃ ହଡ଼ରାଃ ବିଚାର୍‌ଏତେ ଅଡଙ୍ଗ୍‌ଅଃଆ, ଏନା ହଡ଼କେ ସତ୍‌ରାଇୟାଏ ।
I powiedział: Co wychodzi z człowieka, to kala człowieka.
21 ୨୧ ଚିୟାଃଚି ଭିତାର୍‌ଏତେଗି, ହଡ଼କଆଃ ମନ୍‌ଏତେ ଏତ୍‌କାନ୍‌ ଉଡ଼ୁଃ ଅଡଙ୍ଗ୍‌ଅଃତାନା, ଆପାଙ୍ଗିର୍‌ କାମି, କୁମ୍ବୁଡ଼ୁ, ହଡ଼ଗଏଃ,
Z wnętrza bowiem, z serca ludzkiego pochodzą złe myśli, cudzołóstwa, nierząd, zabójstwa;
22 ୨୨ ଆପାଙ୍ଗିର୍‌, ଲାଲାଚ୍‌, ଏତ୍‌କାନାଃ, ବେଦା, ନିଲାଜ୍‌, ହିସ୍‌ଙ୍ଗା, ନିନ୍ଦା, ଫୁଟାନି ଆଡଃ ବାଲୁସେଣାଁଁ ।
Kradzieże, chciwość, niegodziwość, podstęp, wyuzdanie, oko złe, bluźnierstwo, pycha, głupota.
23 ୨୩ ନେ ସବେନ୍‌ ଏତ୍‌କାନ୍‌ କାଜି ମନ୍‌ଏତେ ଅଡଙ୍ଗ୍‌ଅଃତାନା ଆଡଃ ହଡ଼କେ ସତ୍‌ରାଇଆଏ ।”
Całe to zło pochodzi z wnętrza i kala człowieka.
24 ୨୪ ଏନ୍ତେ ୟୀଶୁ ଏନ୍ତାଃକେ ବାଗିକେଦ୍‌ତେ ସୋର୍‌ ଦିଶୁମ୍‌ରାଃ ଜାପାଃ ହାତୁତେ ସେନଃୟାନାଏ । ଇନିଃ ମିଆଁଦ୍‌ ଅଡ଼ାଃରେ ବଲୟାନାଏ ଆଡଃ ଜେତାଏ ଏନ୍‌ ଅଡ଼ାଃରେ ମେନାଇୟା ଏନା ଆଲକାକ ସାରିକା ମେନ୍ତେ ଇନିଃ ସାନାଙ୍ଗ୍‌କେଦାଏ, ମେନ୍‌ଦ ଇନିଃ କାଏ ଉକୁ ଦାଡ଼ିୟାନା ।
Odszedł stamtąd i udał się w okolice Tyru i Sydonu. A wszedłszy do [pewnego] domu, nie chciał, aby ktoś [o tym] wiedział. Nie mógł się jednak ukryć.
25 ୨୫ ମେନ୍‌ଦ ଇମ୍‌ତାଗି ମିଆଁଦ୍‌ କୁଡ଼ି, ୟୀଶୁ ହିଜୁଃକାନାଏ ମେନ୍ତେ ଆୟୁମ୍‌କେଦ୍‌ତେ ହିଜୁଃୟାନାଏ ଆଡଃ ୟୀଶୁଆଃ କାଟାସୁବାରେ ଉୟୁଃୟାନାଏ, ଚିୟାଃଚି ସତ୍‌ରା ଆତ୍ମାଦ ଇନିୟାଃ ହନ୍ତେକୁଡ଼ିକେ ଏସେରାକାଇ ତାଇକେନାଏ ।
Usłyszała bowiem o nim kobieta, której córeczka miała ducha nieczystego, i przyszła, i upadła mu do nóg.
26 ୨୬ ଇନିଃ ସିରିୟା ଦିଶୁମ୍‌ରାଃ ଫୋନେସିୟାରେନ୍‌ ମିଆଁଦ୍‌ ସାଅଁସାର୍‌ କୁଡ଼ି ତାଇକେନାଏ, ଇନିଃ ହନ୍ତେକୁଡ଼ିଏତେ ବଙ୍ଗାକେ ହାର୍‌ଅଡଙ୍ଗ୍‌ତାଇମେ ମେନ୍ତେ ୟୀଶୁକେ ବିନ୍ତିକିୟାଏ ।
A kobieta ta była Greczynką, rodem z Syrofenicji, i prosiła go, aby wypędził demona z jej córki.
27 ୨୭ ମେନ୍‌ଦ ୟୀଶୁ ମେତାଇୟାଏ, “ସିଦାତେ ହନ୍‌କକେ ଜମ୍‌ ରିକାକମେ, ଚିୟାଃଚି ହନ୍‌କଆଃ ଜମେୟାଃଁ ରେଃକ୍‌କେଦ୍‌ତେ ସେତାକଆଃ ଆୟାର୍‌ରେ ହୁଦ୍‌ମାତେୟାଃ କା ବୁଗିନାଃ ।”
Ale Jezus jej powiedział: Niech najpierw nasycą się dzieci, bo niedobrze jest brać chleb dzieci i rzucać szczeniętom.
28 ୨୮ ଏନ୍ତେ ଏନ୍‌ କୁଡ଼ି କାଜିକିୟାଏ, “ହେଗି ପ୍ରାଭୁ, ମେନ୍‌ଦ ମେଜ୍‌ ଲାତାର୍‌ରେ ସେତାକହଗି ହନ୍‌କଆଃ ହଲଙ୍ଗ୍‌କେଚାଃକ ଜଜମାଃ ।”
A ona odpowiedziała mu: Tak, Panie, lecz i szczenięta jadają pod stołem z okruszyn dzieci.
29 ୨୯ ଏନ୍ତେ ୟୀଶୁ ଇନିଃକେ କାଜିକିୟାଏ, “ନେ କାଜିରେୟାଃ ନାଗେନ୍ତେ ଜୁ, ଅଡ଼ାଃତେ ରୁହାଡ଼୍‌ମେଁ, ହନ୍‌ମେଁ କୁଡ଼ିତାଃଏତେ ବଙ୍ଗା ଅଡଙ୍ଗ୍‌ୟାନା ।”
I powiedział do niej: Ze względu na te słowa idź, demon wyszedł z twojej córki.
30 ୩୦ ଏନ୍‌ କୁଡ଼ି ଅଡ଼ାଃତେ ରୁହାଡ଼୍‌ୟାନ୍ତେ ହନ୍ତେକୁଡ଼ିତାୟାଃକେ ପାର୍‌କମ୍‌ରେ ଗିତିଜାକାନ୍‌ ନେଲ୍‌କିୟାଏ, ଆଡଃ ବଙ୍ଗା ଇନିଃତାଃଏତେ ଅଡଙ୍ଗ୍‌ଆଁକାନ୍‌ ନାମ୍‌କିୟାଃ ।
A gdy wróciła do swego domu, spostrzegła, że demon wyszedł, a córka leżała na łóżku.
31 ୩୧ ଆଡଃଗି ୟୀଶୁ ସୋର୍‌ ଦିଶୁମ୍‌ଏତେ ଅଡଙ୍ଗ୍‌ୟାନ୍‌ଚି, ସିଦୋନ୍‌ ଦିଶୁମ୍‌ରାଃ ଥାଲା ହରା, ଗାଲିଲ୍‌ ଦରେୟା, ଆଡଃ ଦେକାପଲ୍ଲୀ ସିମ୍‌ନାସାଃତେ ସେନଃୟାନାଏ ।
Kiedy znowu opuścił okolice Tyru i Sydonu, przyszedł nad Morze Galilejskie przez środek krainy Dekapolu.
32 ୩୨ ଚିମିନ୍‌ ହଡ଼କ ମିଆଁଦ୍‌ କା ଆୟୁମ୍‌ ଦାଡ଼ିତାନ୍‌ ହଡ଼ ଆଡଃ କା ବାଖାଁଣ୍‌ ଦାଡ଼ିତାନ୍‌ ହଡ଼କେ ୟୀଶୁତାଃତେ ଆଉକିୟାଃକ, ଆଡଃ ଆମାଃ ତିଃଇ ଇନିଃରେ ଦହେମେ ମେନ୍ତେକ ବିନ୍ତିକିୟା ।
I przyprowadzili do niego głuchego, który miał trudności z mówieniem, i prosili go, aby położył na niego rękę.
33 ୩୩ ଆଡଃ ୟୀଶୁ ଇନିଃକେ ଗାଦେଲ୍‌ ହଡ଼କ ଥାଲାଏତେ ଗେନାତେ ଏସ୍‌କାର୍‌ଗି ଇଦିକିୟାଏ, ଆଡଃ ଆୟାଃ ସାର୍‌ସାର୍‌ ଇନିୟାଃ ଲୁତୁର୍‌ରେ ଦହକେଦାଏ, ଆଡଃ ବେଏକ୍‌କେଦ୍‌ତେ ଇନିୟାଃ ଆଲାଙ୍ଗ୍‌କେ ଜୁଟିଦ୍‌କେଦାଏ ।
Pan, wziąwszy go z tłumu na bok, włożył palce w jego uszy i splunąwszy, dotknął jego języka;
34 ୩୪ ଆଡଃ ସିର୍ମାସାଃତେ ସାଙ୍ଗିଲ୍‌କେଦ୍‌ତେ, ମାରାଙ୍ଗ୍‌ସାହେଁଦ୍‌ଲଃ ମେନ୍‌କେଦାଏ “ଏଫ୍‌ଫାଥାଃ” ନେଆଁଁରାଃ ମୁଣ୍ଡିଦ “ନିଜଃମେଁ” ।
A spojrzawszy w niebo, westchnął i powiedział do niego: Effatha, to znaczy: Otwórz się.
35 ୩୫ ଇମ୍‌ତାଗି ଇନିୟାଃ ଲୁତୁର୍‌ଦ ନିଜ୍‌ୟାନା ଆଡଃ ଆଲାଙ୍ଗ୍‌ରେୟାଃ ତନଲ୍‌ ରାଡ଼ାୟାନା, ଆଡଃ ଇନିଃ ବୁଗିଲେକାତେ ବାଖାଁଣ୍‌ ଦାଡ଼ିକେଦାଏ ।
Zaraz też otworzyły się jego uszy i rozwiązały się więzy jego języka, i mówił poprawnie.
36 ୩୬ ଏନ୍ତେ ୟୀଶୁ ଜେତାଏକକେ ନେ କାଜି କା ଉଦୁବ୍‌ ନାଗେନ୍ତେ ଇନ୍‌କୁକେ କାଜିକେଦ୍‌କଆଏ, ମେନ୍‌ଦ ଇନିଃ ହଡ଼କକେ ପୁରାଃଗି କାଜିକେଦ୍‌କରେହ ଇନ୍‌କୁ ଆଡଃଗି ପୁରାଃତେକ ଉଦୁବ୍‌ବାଡ଼ାକେଦା ।
Wtedy im nakazał, aby [tego] nikomu nie mówili. Ale im bardziej im nakazywał, tym bardziej to rozgłaszali.
37 ୩୭ ଆଡଃ ଏନା ଆୟୁମ୍‌କେଦ୍‌ ହଡ଼କ ପୁରାଃଗିକ ଆକ୍‌ଦାନ୍ଦାଅୟାନା, ଆଡଃ କାଜିକେଦାଃକ, “ଇନିଃଦ ସବେନାଃ ବୁଗିଲେକାତେ କାମିୟାକାଦାଏ, କା ଆୟୁମ୍‌ଦାଡ଼ିତାନ୍‌କକେ ଇନିଃ ଆୟୁମ୍‌ ରିକାକେଦ୍‌କଆଏ, ଆଡଃ କା ବାଖାଁଣ୍‌ଦାଡ଼ିତାନ୍‌କକେ ବାଖାଁଣ୍‌ ନାଗେନ୍ତେ ପେଡ଼େଃ ଏମାକୁତାନାଏ ।”
I niezmiernie się zdumiewali, mówiąc: Dobrze wszystko uczynił. Sprawia, że głusi słyszą i niemi mówią.

< ମାର୍କ 7 >