Whakatauki 14
1 Ko ta te wahine whakaaro nui he hanga i tona whare; ko ta te wahine wairangi, ko ona ringa hei wahi iho.
Sapiens mulier ædificat domum suam: insipiens extructam quoque manibus destruet.
2 Ko te tangata e haere ana i runga i tona tika, e wehi ana i a Ihowa; ko te tangata he parori ki ona ara e whakahawea ana ki i ia.
Ambulans recto itinere, et timens Deum, despicitur ab eo, qui infami graditur via.
3 Kei te mangai o te wairangi he patu whakapehapeha; ma nga ngutu ia o te hunga whakaaro nui ratou ka ora ai.
In ore stulti virga superbiæ: labia autem sapientium custodiunt eos.
4 Ki te kahore he kau, ka ma te takotoranga kai; ma te kaha ia o te kau ka nui ai nga hua.
Ubi non sunt boves, præsepe vacuum est: ubi autem plurimæ segetes, ibi manifesta est fortitudo bovis.
5 E kore te kaiwhakaatu pono e teka; ka puaki ia te teka i te kaiwhakaatu teka.
Testis fidelis non mentitur: profert autem mendacium dolosus testis.
6 E rapu ana te tangata whakahi i te whakaaro nui, heoi kahore e kitea e ia; ki te tangata matau ia he mama noa te matauranga.
Quærit derisor sapientiam, et non invenit: doctrina prudentium facilis.
7 Haere atu ki te aroaro o te kuware, ina kahore e kitea e koe he ngutu matau ona.
Vade contra virum stultum, et nescit labia prudentiæ.
8 Ko te whakaaro nui o te tangata tupato, he matau ki tona ara; ko te wairangi o nga kuware, he tinihanga.
Sapientia callidi est intelligere viam suam: et imprudentia stultorum errans.
9 Ko ta nga wairangi he kata ki te he: na kei te hunga tika te whakaaro pai.
Stultus illudet peccatum, et inter iustos morabitur gratia.
10 E mohio ana te ngakau ki tona ake mamae, e kore ano hoki tona koa e pikitia e te tangata ke.
Cor quod novit amaritudinem animæ suæ, in gaudio eius non miscebitur extraneus.
11 Ka whakangaromia te whare o te hunga kino: ka tupu ia te teneti o te hunga tika.
Domus impiorum delebitur: tabernacula vero iustorum germinabunt.
12 He huarahi ano tera e tika ana ki ta te tangata titiro, ko tona mutunga ia ko nga huarahi ki te mate.
Est via, quæ videtur homini iusta: novissima autem eius deducunt ad mortem.
13 Ahakoa e kata ana, e mamae ana te ngakau; a, ko te mutunga o te koa, he pouri.
Risus dolore miscebitur, et extrema gaudii luctus occupat.
14 Ko te tangata i te ngakau tahuri ke, ka makona i ona ara ake: a ko te tangata pai ka makona i tana ake ano.
Viis suis replebitur stultus, et super eum erit vir bonus.
15 Ko ta te kuware he whakapono ki nga kupu katoa; tena ko te tangata tupato, ka ata titiro ki tana hikoi.
Innocens credit omni verbo: astutus considerat gressus suos. Filio doloso nihil erit boni: servo autem sapienti prosperi erunt actus, et dirigetur via eius.
16 E wehi ana te tangata whakaaro nui, ka neke atu i te kino; ko te kuware ia ka whakahi, ka tohe.
Sapiens timet, et declinat a malo: stultus transilit, et confidit.
17 Ko te tangata riri wawe ka mahi i te wairangi; ka kinongia ano hoki te tangata i nga rauhanga kino.
Impatiens operabitur stultitiam: et vir versutus odiosus est.
18 He wairangi te whakarerenga iho mo nga kuware; ko te tangata tupato ia ka karaunatia ki te matauranga.
Possidebunt parvuli stultitiam, et expectabunt astuti scientiam.
19 E piko ana te hunga kino ki te aroaro o te hunga pai; a ko te hunga he ki nga kuwaha o te tangata tika.
Iacebunt mali ante bonos: et impii ante portas iustorum.
20 E kinongia ana te rawakore e tona hoa ake nei ano; he tokomaha ia nga tangata e aroha ana ki te tangata taonga.
Etiam proximo suo pauper odiosus erit: amici vero divitum multi.
21 Ko te tangata e whakahawea ana ki tona hoa, e hara ana; ko te tangata ia e atawhai ana ki nga rawakore, ka hari.
Qui despicit proximum suum, peccat: qui autem miseretur pauperis, beatus erit. Qui credit in Domino, misericordiam diligit.
22 He teka ianei e kotiti ke ana nga kaiwhakatakoto i te kino? He atawhai ia, he pono, kei nga kaihanga i te pai.
Errant qui operantur malum: misericordia et veritas præparant bona.
23 He hua to nga mauiuitanga katoa; tena ko te korero o nga ngutu e ahu ana ki te rawakore.
In omni opere erit abundantia: ubi autem verba sunt plurima, ibi frequenter egestas.
24 Hei karauna mo nga whakaaro nui o ratou taonga; ko te wairangi ia o nga kuware, he wairangi kau.
Corona sapientium, divitiæ eorum: fatuitas stultorum, imprudentia.
25 Ka ora nga wairua i te kaiwhakaatu pono: ko te tangata korero teka ia e mea ana kia tinihanga.
Liberat animas testis fidelis: et profert mendacia versipellis.
26 U tonu, kaha tonu te whakaaro ina wehi ki a Ihowa; ka whai rerenga atu ano hoki ana tamariki.
In timore Domini fiducia fortitudinis, et filiis eius erit spes.
27 He puna ora te wehi ki a Ihowa, e mahue ai nga reti o te mate.
Timor Domini fons vitæ, ut declinent a ruina mortis.
28 Ma te nui o te iwi ka whai honore ai te kingi; ma te kore o te iwi ka taka ai te rangatira.
In multitudine populi dignitas regis: et in paucitate plebis ignominia principis.
29 He matauranga nui to te tangata manawanui; ko te tangata riri wawe ia, e whakaneke ake ana ia i te wairangi.
Qui patiens est, multa gubernatur prudentia: qui autem impatiens est, exaltat stultitiam suam.
30 He ora ki nga kikokiko te ngakau ora; ko te hae ia, he pirau ki nga wheua.
Vita carnium, sanitas cordis: putredo ossium, invidia.
31 Ko te tangata e tukino ana i te ware, he tawai tana ki tona Kaihanga; ko te tangata ia e atawhai ana i te rawakore, e whakahonore ana i a ia.
Qui calumniatur egentem, exprobrat factori eius: honorat autem eum, qui miseretur pauperis.
32 E uakina iho ana te tangata kino i runga i tona he; ko te tangata tika ia ka whai tumanakohanga i tona matenga.
In malitia sua expelletur impius: sperat autem iustus in morte sua.
33 Ka noho te whakaaro nui ki te ngakau o te tangata matau; engari ko te mea kei te wahi ki roto o nga kuware e whakaaturia ana.
In corde prudentis requiescit sapientia, et indoctos quosque erudiet.
34 Ma te tika ka kake ai te iwi; ma te hara ia ka ingoa kino ai nga iwi.
Iustitia elevat gentem: miseros autem facit populos peccatum.
35 Ka manako te kingi ki te pononga mahara; a ka riri ki te tangata i takea ai te whakama.
Acceptus est regi minister intelligens: iracundiam eius inutilis sustinebit.
