< മർക്കൊസ് 4 >

1 അവൻ പിന്നെയും കടല്ക്കരെവച്ച് ഉപദേശിക്കുവാൻ തുടങ്ങി. അപ്പോൾ ഏറ്റവും വലിയ പുരുഷാരം അവന്റെ അടുക്കൽ വന്നു കൂടുകകൊണ്ട് അവൻ ഒരു പടകിൽ കയറി; പടക് കടലിലേക്ക് നീക്കി അതിൽ ഇരുന്നു; പുരുഷാരം ഒക്കെയും കടലരികെ കരയിൽ ആയിരുന്നു.
Mach ave, Jisasɨv yamb ohɨra ondɨhondɨh ampaŋ ñi ekwaŋg ya sɨkamar. Sɨkazand wɨram akŋ anchɨ akŋ ohɨron hamb ai ndɨn ondɨhorɨmŋgɨmar. Az Jisasɨv han we utɨŋg unchaŋ ŋkwuhi ŋkañɨz, wɨram akŋ anchɨ akŋ hamb yamb ampa ikwɨmun ai ñɨmŋgɨmar.
2 അവൻ ഉപമകളാൽ അവരെ പലതും ഉപദേശിച്ചു, ഉപദേശിക്കുമ്പോൾ അവരോട് പറഞ്ഞത്:
Jisasɨv ndɨŋ ya ahɨmb akŋ han sɨkanj. Ave mach, ya ahɨmb han mbanave kamar.
3 “കേൾക്കുവിൻ; വിതയ്ക്കുന്നവൻ വിതയ്ക്കുവാൻ പുറപ്പെട്ടു.
Ndɨh wamŋgɨn amar. Wɨram emŋga hamb wit nor han aporɨŋɨn are war unchaŋ omɨr amar.
4 വിതയ്ക്കുമ്പോൾ ചില വിത്തുകൾ വഴിയിൽ വീണു; പറവകൾ വന്നു അത് തിന്നുകളഞ്ഞു.
We wit nor han aporɨzand, hanaveaŋg empasamɨŋ ŋgorahɨrɨz apa hamb ai naŋgamɨmŋgɨmɨr amar.
5 മറ്റു ചില വിത്തുകൾ പാറസ്ഥലത്ത് ഏറെ മണ്ണില്ലാത്തേടത്തു വീണു; മണ്ണിന് താഴ്ച ഇല്ലായ്കയാൽ ക്ഷണത്തിൽ മുളച്ചുപൊങ്ങി.
Mach, wit nor hanaveaŋg nsɨham mpɨŋ ŋgorahɨrɨmŋgɨmɨr amar. Isa ohɨra kamah raz pams haŋon ahamŋgɨmɨr amar.
6 സൂര്യൻ ഉദിച്ചപ്പോൾ ചൂട് തട്ടി, വേരില്ലായ്കകൊണ്ട് ഉണങ്ങിപ്പോയി.
Kɨrɨm ntɨr omanenta kazɨŋgw mah raz, rapɨr hamb aharai kɨraz mɨŋam mahɨmŋgɨmɨr amar.
7 മറ്റു ചില വിത്തുകൾ മുൾച്ചെടികൾക്കിടയിൽ വീണു; മുൾച്ചെടി വളർന്ന് അതിനെ ഞെരുക്കിക്കളഞ്ഞു; അത് വിളഞ്ഞതുമില്ല.
Mach, wit nor hanaveaŋg kɨrɨpahe ŋkɨraŋ ŋgorahɨrɨmŋgɨmɨr amar. Avɨz kɨrɨpahe hamb awarohe asi ŋambɨŋgwɨz mbɨ nor mɨŋgwɨndɨramŋgɨm amar.
8 മറ്റു ചില വിത്തുകൾ നല്ല മണ്ണിൽ വീണു മുളച്ചു വളർന്ന് ഫലം കൊടുത്തു; ആ വിത്തുകളിൽ ചിലത് മുപ്പതും ചിലത് അറുപതും ചിലത് നൂറും മേനിയും വിളഞ്ഞു.
Mach, wit nor hanaveaŋg isupɨr imbɨrɨŋ ŋgorahɨrɨmŋgɨmɨr hamb mbɨ omanenton ahamŋgɨmɨr amar. Omanenton ahe ohɨrare ñi nor omanenton ŋgwɨmŋgɨmɨr amar. Hanaveaŋg 30 ŋgwɨmŋgɨmɨr, hanaveaŋg 60, hanaveaŋg 100 ŋgwɨmŋgɨmɨr amar.
9 കേൾക്കുവാൻ ചെവി ഉള്ളവൻ കേൾക്കട്ടെ” എന്നും അവൻ പറഞ്ഞു.
Mach, Jisasɨv ndɨŋ kamar. Ndɨh wamŋgɨn amar. Wɨram njɨhinsɨnd hamb mbɨ njɨhamŋgɨz amar.
10 ൧൦ അനന്തരം യേശു തനിച്ചിരിക്കുമ്പോൾ അവനോടുകൂടെയുള്ളവർ പന്തിരുവരുമായി ആ ഉപമകളെക്കുറിച്ച് ചോദിച്ചു.
Mach az, wɨram akŋ anchɨ akŋ hamb etomŋgɨz mach raz, osa anchɨ Jisas hanave ñɨmŋganj hamb sezɨr oman ŋkiŋkiŋg undɨmajɨvamen, mbɨ Jisasɨh ya ahɨmbɨnd ondo handɨv amarɨmŋgɨmar.
11 ൧൧ അവരോട് അവൻ പറഞ്ഞത്: “ദൈവരാജ്യത്തിന്റെ മർമ്മം നിങ്ങൾക്ക് നല്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു; പുറത്തുള്ളവർക്കോ സകലവും ഉപമകളാൽ ലഭിക്കുന്നു.
Amarɨmŋgɨz kamar. Yakŋ Ohɨrav osa anchɨ hanaveaŋg ŋɨmbɨz mbɨkɨr kwɨŋ ñɨndɨramŋgi amar. Handɨv Yakŋ Ohɨrand ya mbɨkɨr mpɨ unchaŋ ñi han, han Yakŋ Ohɨrav andɨŋ ndɨh eŋgwi amar. Osa anchɨ injambɨrɨnd hamb mbɨ nend amar. Mbɨ werɨndɨramŋgiaŋg, kɨrɨm mbɨ hanɨhan han omanenta mɨwandɨramŋgɨm amar. Ave mbɨ ya ohɨron njɨhamɨndɨramŋgiaŋg, kɨrɨm mbɨ ya ondo kehan mɨwamŋgɨrɨm amar. Mbɨ hanave re imbɨr mpɨ itɨmaimŋgɨmɨr oh a amar. Nend amar. Handɨv Yakŋ Ohɨrav mbɨndɨŋ enta kɨvah han musɨndɨram amar. Handɨv re nzɨ osa anchɨ injambɨrɨnd han ya ahɨmbŋam kajin amar.
12 ൧൨ അവർ മനം തിരിയാതെയും അവരോട് ക്ഷമിക്കാതെയും ഇരിക്കത്തക്കവണ്ണം അവർ കണ്ടിട്ടും അറിയാതിരിക്കുവാനും കേട്ടിട്ടും ഗ്രഹിക്കാതിരിപ്പാനും ഇടവരും”.
13 ൧൩ പിന്നെ അവൻ അവരോട് പറഞ്ഞത്: “ഈ ഉപമ ഗ്രഹിക്കുന്നില്ലയോ? പിന്നെ മറ്റെ ഉപമകൾ ഒക്കെയും എങ്ങനെ ഗ്രഹിക്കും?
Mach, Jisasɨv ndɨŋ kamar. Amɨ ya ahɨmbɨnd ondo mban mɨwamŋgɨrɨm toh amar. Ave amɨ ya ahɨmb akŋ emŋgemŋga han nzɨhanave wandɨramŋgɨn amar.
14 ൧൪ വിതയ്ക്കുന്നവൻ വചനം വിതയ്ക്കുന്നു.
Mach, wɨram wit nor apororɨnd hamb ndɨn wɨram Yakŋ Ohɨrand ya eŋgwandari haremamp amar.
15 ൧൫ വചനം വിതച്ചിട്ട് വഴിയരികെ വീണത്, കേട്ട ഉടനെ സാത്താൻ വന്നു ഹൃദയങ്ങളിൽ വിതയ്ക്കപ്പെട്ട വചനം എടുത്തുകളയുന്നതാകുന്നു.
Wɨram hamb wit nor han aporɨz empasamɨŋ ŋgorahɨrɨz, apa hamb ai naŋgamɨmŋgɨmɨr han, han osa anchɨ hamb ya Yakŋ Ohɨrand han njɨhamŋgɨmɨraŋg, kɨrɨm Satanɨmb pams haŋon ai ya han ŋe hɨromɨr haremamp amar.
16 ൧൬ പാറസ്ഥലത്ത് വിതച്ചത്; വചനം കേട്ട ഉടനെ സന്തോഷത്തോടെ കൈക്കൊള്ളുന്നവർ;
Mach, osa anchɨ hanaveaŋg, ndɨŋ wit nor isa nsɨham mpɨŋ ŋgorahɨrɨmŋgɨmɨr haremamp amar. Mbɨ ya han njɨhame ŋe ŋɨñɨmbam oŋambam ñɨmŋgɨmɨr amar.
17 ൧൭ എങ്കിലും അവർ ഉള്ളിൽ വേരില്ലാത്തതിനാൽ അല്പസമയത്തേക്ക് മാത്രം നിലനിൽക്കുന്നു. പിന്നീട് വചനംനിമിത്തം ഉപദ്രവമോ പീഢയോ ഉണ്ടായാൽ ക്ഷണത്തിൽ ഇടറിപ്പോകുന്നവരാകുന്നു.
Avɨz wɨram emŋgemŋga hamb ihɨnd ya handɨv osa anchɨ han kɨr ohɨra eŋgwe ndɨŋ enta opɨha sɨmŋgɨmɨr amar. Handɨv mbɨ yan ererɨmŋgɨmɨr amar. Mbɨ wɨndɨv mɨñɨndɨramŋgɨm amar. Nend amar. Ndɨŋ wit hamb ntɨr kazɨŋgw mah ramŋgɨmɨr haremamp amar.
18 ൧൮ മുള്ളിനിടയിൽ വിതയ്ക്കപ്പെട്ടതോ; വചനം കേട്ടിട്ട്
Mach, osa anchɨ hanaveaŋg, ndɨŋ wit nor kɨrɨpahe ŋkɨraŋ ŋgorahɨrɨmŋgɨmɨr haremamp amar. Mbɨ ya han njɨhamŋgɨmɨr amar.
19 ൧൯ ഇഹലോകത്തിന്റെ ചിന്തകളും ധനത്തിന്റെ വഞ്ചനയും മറ്റു വസ്തുക്കൾക്കായുള്ള മോഹങ്ങളും അകത്ത് കടന്ന്, വചനത്തെ ഞെരുക്കി നിഷ്ഫലമാക്കി തീർക്കുന്നതാകുന്നു. (aiōn g165)
Kɨrɨm mbɨ hanɨhan isupɨr mbanand handɨv njɨhi aŋkarɨpɨr njɨhakɨramamŋgɨmɨr amar. Nsɨham nor hamb arɨŋ omanenta hɨrawɨz imbɨrun ñɨndɨrarɨŋ toh arar njɨhamŋgɨmɨr amar. Kɨrɨm nend amar. Ave mbɨ hanɨhan isupɨr mbanand handɨvam ntichɨmŋgɨmɨr amar. Avɨz njɨhi endɨraparam kehamb ndɨŋ irɨwazɨz ya mbanamb mamah ŋgorɨmɨr amar. (aiōn g165)
20 ൨൦ നല്ല മണ്ണിൽ വിതയ്ക്കപ്പെട്ടതോ വചനം കേൾക്കുകയും അംഗീകരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നവർ തന്നേ; അവർ മുപ്പതും അറുപതും നൂറും മേനി വിളഞ്ഞു”.
Mach, osa anchɨ hanaveaŋg, ndɨŋ wit nor isupɨr imbɨrɨŋ ŋgorahɨrɨmŋgɨmɨr haremamp amar. Mbɨ ya han njɨhamŋgɨmɨr han, mbɨ witɨv omanenton ŋgwɨmŋgɨmɨr haremamp amar. Hanaveaŋg 30, hanaveaŋg 60, mach hanaveaŋg 100 ŋgwɨmŋgɨmɨr haremamp amar.
21 ൨൧ പിന്നെ അവൻ അവരോട് പറഞ്ഞത്: “നിങ്ങൾ വീട്ടിലേക്ക് വിളക്കു കൊണ്ടുവരുന്നത് പറയിൻ കീഴിലോ കട്ടില്ക്കീഴിലോ വെയ്ക്കുവാനാണോ? നിങ്ങൾ അത് കൊണ്ടുവന്ന് വിളക്കുതണ്ടിന്മേലല്ലേ വെയ്ക്കുന്നത്?
Mach, Jisasɨv ndɨŋ ekwaŋg ke kamar. Wɨram hamb irɨpɨr han hɨrai nchɨ kwɨŋ ŋgamŋgɨj oh o antɨm kwɨŋ ŋgamŋgɨj oh amar. Nend amar. Mbɨ irɨpɨr han mbɨkɨr sam ñaŋ ñɨñ haŋam ŋgamŋgɨj amar.
22 ൨൨ വെളിപ്പെടുവാനുള്ളതല്ലാതെ ഗൂഢമായത് ഒന്നും ഇല്ല; വെളിച്ചത്തു വരുവാനുള്ളതല്ലാതെ മറവായതു ഒന്നും ഇല്ല.
Wɨram hamb utuhutuh han aŋkwazɨmŋgɨz han Yakŋ Ohɨrav injambɨr ahandari amar. Wɨram hamb utuhutuh han amɨnaŋgworɨmŋgɨz hanez Yakŋ Ohɨrav injambɨr ahandari amar.
23 ൨൩ കേൾക്കുവാൻ ചെവി ഉള്ളവൻ കേൾക്കട്ടെ.
Wɨram njɨhinsɨnd hamb mbɨ njɨhamŋgɨz amar.
24 ൨൪ നിങ്ങൾ കേൾക്കുന്നതെന്ത് എന്നു സൂക്ഷിച്ച് കൊൾവിൻ; നിങ്ങൾ അളക്കുന്ന അളവുകൊണ്ട് നിങ്ങൾക്കും അളന്നുകിട്ടും; അധികമായും കിട്ടും.
Mach, Jisasɨv ndɨŋ mbahon kamar. Amɨ ya mban njɨhame omanenta wavar amar. Amɨ hanɨhan wɨram eŋgwamŋgɨrɨn han, njɨmɨnj haŋ Yakŋ Ohɨrav andɨŋ mbɨŋ han haŋonaŋg eŋgwandari amar. Ave mbɨ andɨŋ hanaveaŋg mpaji mbah eŋgwandari amar.
25 ൨൫ എന്തുകൊണ്ടെന്നാൽ ഉള്ളവന് കൊടുക്കും; ഇല്ലാത്തവനോടോ ഉള്ളതുംകൂടെ എടുത്തുകളയും” എന്നും അവൻ അവരോട് പറഞ്ഞു.
Avɨz wɨram emŋga hanɨhansɨnd han ndɨn Yakŋ Ohɨrav ekwaŋg hanaveonaŋg eŋgwandari amar. Kɨrɨm wɨram hanɨhan mah han Yakŋ Ohɨrav hanɨhan nor mbɨkɨr han mɨŋam ŋɨmbɨndari amar.
26 ൨൬ പിന്നെ അവൻ പറഞ്ഞത്: ദൈവരാജ്യം ഒരു മനുഷ്യൻ മണ്ണിൽ വിത്ത് എറിഞ്ഞശേഷം
Mach, Jisasɨv kamar. Yakŋ Ohɨrav osa anchɨ hanaveaŋg ŋɨmbɨz mbɨkɨr kwɨŋ ñɨndɨramŋgi han, han wɨram hamb wit nor han isaŋ aporɨmɨr haremamp amar.
27 ൨൭ രാവും പകലും ഉറങ്ങിയും എഴുന്നേറ്റും ഇരിക്കെ, എങ്ങനെയെന്ന് അവൻ അറിയുന്നില്ലെങ്കിലും വിത്ത് മുളച്ചു വളരുന്നതുപോലെ ആകുന്നു.
Az zuhɨnd rapɨrɨnd wɨram mbanamb ikwɨ ŋgañi ŋaiahazand wit nor mbanamb ahe we ohɨrarɨmɨr amar. Kɨrɨm wɨram mbanamb wit norɨv hanave ohɨrarɨj han, han mbɨ mɨwamɨr amar.
28 ൨൮ ഭൂമി സ്വയമായി മുമ്പെ ഞാറും പിന്നെ കതിരും പിന്നെ കതിരിൽ നിറഞ്ഞ മണിയും ഇങ്ങനെ വിളയുന്നു.
Isavonaŋg raz kwerɨvoz ahe mach zɨŋ ampɨhamɨr amar. Ave mbɨ ohɨrare ñi apa ame nor ŋgwɨmɨr amar.
29 ൨൯ ധാന്യം വിളയുമ്പോൾ കൊയ്ത്തുകാലമായതുകൊണ്ട് അവൻ ഉടനെ അരിവാൾ വെയ്ക്കുന്നു.
Az wit hamb mɨŋ amaz mach raz, wit erɨherɨhɨnd iŋgi hamb ahevakarɨz wɨram mbanamb kɨrɨm erɨhamɨr amar.
30 ൩൦ പിന്നെ അവൻ പറഞ്ഞത്: “ദൈവരാജ്യത്തെ എന്തിനോട് ഉപമിക്കും? ഏത് ഉപമയാൽ അതിനെ വിശദീകരിക്കും?
Mach, Jisasɨv ekwaŋg ke kamar. Yakŋ Ohɨrav osa anchɨ hanaveaŋg ŋɨmbɨz mbɨkɨr kwɨŋ ñɨndɨramŋgi han, han utɨman emamp amar. Handɨv arɨ ya ahɨmb han nzɨhanave kandɨrarɨŋ amar.
31 ൩൧ അത് ഒരു കടുകുമണിയോട് സദൃശം; അതിനെ വിതയ്ക്കുമ്പോൾ മണ്ണിലെ എല്ലാവിത്തിലും ചെറിയത്.
Yakŋ Ohɨrav osa anchɨ hanaveaŋg ŋɨmbɨz mbɨkɨr kwɨŋ ñɨndɨramŋgi han, han erampɨr mastetɨnd emamp amar. Erampɨr emŋgemŋgand nor han ohɨra amar. Mastetɨnd nor han nend amar. Mbɨkɨr nor han ntɨŋɨnd nor mɨŋ amar. Kɨrɨm wɨram hamb mastetɨnd nor han aporɨz ahe ohɨrare ñi erampɨr mɨŋam war unchand han eparɨj amar. Erampɨr kehan ena ohɨrohɨransɨnd amar. Avɨz apa hamb ai mpɨr mbɨkɨr haŋ mpɨ asɨmŋgɨj amar.
32 ൩൨ എങ്കിലും വിതച്ചശേഷം വളർന്ന്, സകല സസ്യങ്ങളിലും വലുതായിത്തീർന്നു, ആകാശത്തിലെ പക്ഷികൾ അതിന്റെ തണലിൽ കൂടുകൂട്ടുവാൻ തക്കവണ്ണം വലുതായ കൊമ്പുകളെ പുറപ്പെടുവിക്കുന്നു”.
33 ൩൩ അവൻ ഇങ്ങനെ പല ഉപമകളാൽ അവർക്ക് ഗ്രഹിപ്പാൻ കഴിയുംപോലെ അവരോട് വചനം പറഞ്ഞുപോന്നു.
Mach, Jisasɨv osa anchɨ han ya ahɨmb hanonaŋg hanonaŋg sɨkanj. Osa anchɨ hamb ya ahɨmb imbɨr njɨhamŋganj haŋam, Jisasɨv ndɨŋ mbahon sɨkanj.
34 ൩൪ ഉപമ കൂടാതെ അവരോട് ഒന്നും പറഞ്ഞതുമില്ല; തനിച്ചിരിക്കുമ്പോൾ അവൻ തന്റെ ശിഷ്യന്മാരോട് സകലവും വ്യാഖ്യാനിക്കും.
Mach, Jisasɨv ndɨŋ ya ahɨmbŋam sɨkanj. Kɨrɨm osa anchɨ hamb etomŋgɨz, sezɨrɨvam ndɨnmen ñɨmŋgɨz Jisasɨv ndɨŋɨh ya ahɨmbɨnd ondo han orapaizɨŋgaŋg sɨkanj.
35 ൩൫ അന്ന് സന്ധ്യയായപ്പോൾ: നാം അക്കരയ്ക്ക് പോക എന്നു അവൻ അവരോട് പറഞ്ഞു.
Mach, nanempand zuh razand, yuŋk haŋonaŋg, Jisasɨv mbɨkɨr sezɨrɨh mbanave kamar. Aimŋgɨn yamb ohɨra ondɨhondɨh ŋkiŋgɨŋ evahetom amar.
36 ൩൬ അവർ പുരുഷാരത്തെ വിട്ടു, യേശു പടകിൽ തന്നേയായിരുന്നു, ശിഷ്യന്മാർ അവനെ കൂടെ കൊണ്ടുപോയി; മറ്റു ചെറുപടകുകളും കൂടെ ഉണ്ടായിരുന്നു;
Avɨz sezɨrɨv wɨram akŋ anchɨ akŋ han erere utɨŋg Jisasɨv ñɨmar haŋ ŋkwetohe ndɨn hɨrevahomŋgɨmar. Azand, utɨŋg emŋgemŋga kehambez hanave ñɨmŋgɨmar.
37 ൩൭ അപ്പോൾ വലിയ ചുഴലിക്കാറ്റ് ഉണ്ടായി: പടകിൽ തിര തള്ളിക്കയറുകകൊണ്ട് അത് മുങ്ങാറായി.
Evahomŋgɨzand, uvika yambɨka ohɨrav ŋaiahe ichij ñɨmar. Uvika yambɨka ohɨrav ichɨz ichɨzand yamb hamb utɨŋg unchaŋ irɨzɨŋgwɨz torɨŋɨn are ramar.
38 ൩൮ അവൻ അമരത്ത് തലയണ വെച്ച് ഉറങ്ങുകയായിരുന്നു; അവർ അവനെ ഉണർത്തി: “ഗുരോ, ഞങ്ങൾ നശിച്ചുപോകുന്നതിൽ നിനക്ക് വിചാരം ഇല്ലയോ?” എന്നു പറഞ്ഞു.
Mach, Jisasɨv utɨŋg wa handɨh ñi ikwɨ ŋgañɨmar. Nsar kwaravɨzahah han ŋgame ŋgañɨmar. Ŋgañɨz ndɨn emɨre kamŋgɨmar. Anɨŋzɨŋ entand arɨmŋgɨmar. Arɨ machun, ndɨh mandɨrarɨŋ arɨmŋgɨmar. Amɨ arɨŋ njɨhamɨn oh o nend arɨmŋgɨmar.
39 ൩൯ അവൻ എഴുന്നേറ്റ് കാറ്റിനെ ശാസിച്ചു, കടലിനോട്: “ശാന്തമാക, അടങ്ങുക” എന്നു പറഞ്ഞു; കാറ്റ് നിന്നു, വലിയ ശാന്തത ഉണ്ടായി.
Mach az, Jisasɨv ŋaiahe uvika yambɨka han aŋkarɨpɨr ke mbanave kamar. Mach, ererɨvar amar. Hanɨhaz mach uvi hamb mazand yamb hamb enta maram.
40 ൪൦ പിന്നെ അവൻ അവരോട്: “നിങ്ങൾ ഇങ്ങനെ ഭയപ്പെടുന്നതെന്ത്? നിങ്ങൾക്ക് ഇപ്പോഴും വിശ്വാസമില്ലയോ?” എന്നു പറഞ്ഞു.
Ave mbɨkɨr sezɨrɨh amarɨmar. Amɨ utɨndɨv ezandɨkŋɨmŋgɨn amar. Amɨ njɨhi aŋkarɨpɨr mɨŋamŋgɨmbɨram amar.
41 ൪൧ അവർ വളരെ ഭയപ്പെട്ടു: “കാറ്റും കടലും കൂടെ ഇവനെ അനുസരിക്കുന്നുവല്ലോ; ഇവൻ ആർ?” എന്നു തമ്മിൽ പറഞ്ഞു.
Az ndɨŋ zɨŋɨmb pɨrorɨŋgaz mbon ya mbon ya kamŋgɨmar. Wɨram mban uñɨman arɨmŋgɨmar. Mbɨ kaz uvika yambɨka hamb kɨrɨm mach ramŋgi arɨmŋgɨmar.

< മർക്കൊസ് 4 >