लूका 19
1 यीशु यरीहो नगरो ते जाणे लगी रे थे।
Entró y pasó por Jericó.
2 तेती जक्कई नाओं रा एक मांणू कर लणे वाल़ेया रा सरदार था और अमीर था।
Había un hombre llamado Zaqueo. Era un jefe de los recaudadores de impuestos, y era rico.
3 से यीशुए खे देखणा चाओ था कि से कुण जा ए? पर पीड़ा री बजअ ते देखी नि सको था, कऊँकि से बाऊणा था।
Trataba de ver quién era Jesús, y no podía a causa de la multitud, porque era de baja estatura.
4 तेबे से तिना खे देखणे खे आगे दौड़ी की गूलरो रे डाल़ो पाँदे चढ़ी गा, कऊँकि सेयो तिसिये ई जाणे वाल़े थे।
Se adelantó corriendo y se subió a un sicómoro para verlo, pues iba a pasar por allí.
5 जेबे यीशु तेसा जगा रे पऊँछे, तेबे तिने पाँदे देखी की बोलेया, “ओ जक्कई फटाफट थाले उतरी जा! कऊँकि आज मेरा तेरे कअरे रणा जरूरी ए।”
Cuando Jesús llegó al lugar, levantó la vista y lo vio, y le dijo: “Zaqueo, date prisa en bajar, porque hoy tengo que quedarme en tu casa.”
6 से फटाफट गूलरो रे डाल़ो ते थाले उतरी की तिना खे खुशिया साथे आपणे कअरो खे लयी गा।
Él se apresuró, bajó y lo recibió con alegría.
7 ये देखी की सब लोक कुड़कुड़ाई की बोलणे लगे, “ये तो एक पापी मांणूए रे कअरे जाणे लगी रा।”
Al verlo, todos murmuraron, diciendo: “Ha entrado a hospedarse con un hombre que es pecador.”
8 जक्कईये खड़े ऊई की यीशुए के बोलेया, “ओ प्रभु यीशु! देखो, आऊँ आपणी आदी जायदात कंगाल़ा खे देऊँआ और जे केसी रा कुछ बी अन्याय करी की लयी राखेया, तो तेसखे चार गुणा वापस करी देऊँआ।”
Zaqueo se puso en pie y dijo al Señor: “Mira, Señor, la mitad de mis bienes la doy a los pobres. Si a alguien le he exigido algo injustamente, le devuelvo cuatro veces más”.
9 तेबे यीशुए बोलेया, “आज एते कअरो रे लोका बीचे उद्धार आयी रा, कऊँकि ये बी अब्राहमो रे वंशो राए।
Jesús le dijo: “Hoy ha llegado la salvación a esta casa, porque también él es hijo de Abraham.
10 कऊँकि आँऊ माणूं रा पुत्र राचे रेया खे टोल़ने और तिना खे बचाणे आयी रा।”
Porque el Hijo del Hombre ha venido a buscar y a salvar lo que se había perdido”.
11 जेबे सेयो इना गल्ला सुणने लगी रे थे, तेबे यीशुए एक उदारण बोलेया, कऊँकि सेयो यरूशलेमो रे नेड़े थे, और सेयो समजो थे कि परमेशरो रा राज्य एबु प्रगट ऊणे वाल़ा ए।
Al oír estas cosas, prosiguió y contó una parábola, porque estaba cerca de Jerusalén, y ellos suponían que el Reino de Dios se revelaría inmediatamente.
12 तेबे यीशुए बोलेया, “एक अमीर मांणू दूर देशो खे चली गा, ताकि राजपद पाई की फेर आओ।
Dijo, pues: “Cierto noble se fue a un país lejano para recibir para sí un reino y regresar.
13 तिने आपणे दासा बीचा ते दस दासा खे बुलाई की तिना खे दस सूईने रे सिक्के दित्ते और तिना खे बोलेया कि मेरे वापस आऊणे तक लेण-देण करी लएओ।
Llamó a diez siervos suyos y les dio diez monedas de mina, y les dijo: “Ocúpense de los negocios hasta que yo llegue”.
14 पर तेसरे नगरो रे रणे वाल़े तेसते बैर राखो थे और तेस पीछे दूता खे पेजी की सन्देशा पेजेया कि आसे नि चांदे कि ये आसा पाँदे राज्य करो।
Pero sus ciudadanos lo odiaban y enviaron un enviado tras él, diciendo: ‘No queremos que este hombre reine sobre nosotros.’
15 “जेबे से राजपद पाई की वापस आया, तेबे तिने सेयो दास बुलाए जिना खे तिने सूईने रे सिक्के दित्ते थे, ताकि पता लगाई सको कि तिने लेण-देणो ते क्या-क्या कमाया।
“Cuando regresó de nuevo, habiendo recibido el reino, mandó llamar a estos siervos, a los que había dado el dinero, para que supiera lo que habían ganado haciendo negocios.
16 तेबे एकी बोलेया, ओ मालक! तेरे सूईने रे सिक्के साथे दस ओर सिक्के कमाई राखे।
El primero se presentó ante él, diciendo: “Señor, tu mina ha hecho diez minas más”.
17 तिने तेसखे बोलेया कि ओ उत्तम दास तूँ धन्य ए कऊँकि तूँ थोड़े रेई विश्वासो जोगा निकल़ेया, एबे दस नगरो रा अक्क राख।
“Le dijo: “¡Bien hecho, buen siervo! Porque has sido hallado fiel con muy poco, tendrás autoridad sobre diez ciudades’.
18 दूजे बी आयी की बोलेया, ओ मालक! तेरे सूईने रे सिक्के साथे पाँज ओर सिक्के कमाई राखे।
“El segundo vino diciendo: ‘Tu mina, Señor, ha hecho cinco minas’.
19 तिने तेसखे बोलेया कि तूँ बी पाँज नगरा रा हाकिम ऊई जा।
“Entonces le dijo: ‘Y tú vas a estar sobre cinco ciudades’.
20 तीजे जणे आयी की बोलेया, ओ मालक! देख, तेरे सूईने रे सिक्के ये ए, जो मैं परने रे बानी की थे राखे रे।
Vino otro diciendo: ‘Señor, he aquí tu mina, que yo guardaba en un pañuelo,
21 कऊँकि आऊँ तांते डरूँ था, कऊँकि तुसे कठोर मांणू ए, जो तैं नि राखेया, से चकी लयेआ और जो तैं नि बाया, तेस बाडी देआ।
pues te temía, porque eres un hombre exigente. Recoges lo que no pusiste, y cosechas lo que no sembraste’.
22 तिने तेसखे बोलेया, ओ दुष्ट दास! आऊँ तेरे ई मुंओ ते ताखे दोषी ठईराऊँआ, तूँ माखे जाणे था कि कठोर मांणू ए, जो मैं नि राखेया, तेस चकी लऊँआ और जो मैं नि बायी राखेया, से बाडी देऊँआ।
“Le dijo: ‘¡De tu propia boca te juzgaré, siervo malvado! Sabías que soy un hombre exigente, que tomo lo que no dejé y cosecho lo que no sembré.
23 तो तेबे तैं मेरे पैसे साऊकारो गे कऊँ नि राखे, ताकि आऊँ आयी की ब्याजो समेत लई लंदा।
Entonces, ¿por qué no depositaste mi dinero en el banco, y al llegar yo, podría haber ganado intereses por él?’
24 और जो लोक नेड़े थे खड़े रे, तिने तिना खे बोलेया कि से सिक्का एसते लई लो और जेसगे दस सूईने रे सिक्के ए, तेसखे देई देओ।
Y dijo a los que estaban allí: ‘Quitadle la mina y dadla al que tiene las diez minas’.
25 तिने तेसखे बोलेया कि ओ स्वामी!, एसगे दस सिक्के तो आए।
“Le dijeron: ‘¡Señor, tiene diez minas!
26 आऊँ तुसा खे बोलूँआ कि जेसगे आए, तेसखे देणा, और जेसगे आया नि, तेसते से बी जो तेसगे आया, लयी लणा।
‘Porque yo os digo que a todo el que tiene, se le dará más; pero al que no tiene, se le quitará hasta lo que tiene.
27 पर मेरे तिना बैरिया खे, जो नई चाओ थे कि आऊँ तिना पाँदे राज्य करुँ, तिना खे एती मां सामणे ल्याई की काओ।”
Pero traed aquí a esos enemigos míos que no querían que reinara sobre ellos, y matadlos delante de mí.’”
28 ये बोली की यीशु यरूशलेमो री तरफा खे आपणे चेलेया ते आगे-आगे चले।
Dicho esto, siguió adelante, subiendo a Jerusalén.
29 जेबे सेयो जैतून नाओं रे पाह्ड़ो पाँदे बैतफगे गांव और बैतनिय्याहो गांव रे नेड़े पऊँछे, तेबे तिने आपणे चेलेया बीचा ते दो जणे ये बोली की पेजे,
Cuando se acercó a Betfagé y a Betania, en el monte que se llama del Olivar, envió a dos de sus discípulos,
30 “सामणे रे गांव रे जाओ और तेती पऊँछी की एक गह्दिया रा बच्चा, जेस पाँदे कदी कोई नि बैठी रा, बाने रा तुसा खे मिलणा, तेस खोली की ल्याओ
diciendo: “Id a la aldea del otro lado, en la que, al entrar, encontraréis un pollino atado, en el que nadie se ha sentado jamás. Desátenlo y tráiganlo.
31 और जे तुसा खे कोई पूछो कि कऊँ लगी रे खोलणे? तो बताई देणा कि प्रभुए खे एसते कुछ मतलब ए।”
Si alguien os pregunta: “¿Por qué lo desatáis el pollino?”, decidle: “El Señor lo necesita”.”
32 जो पेजे थे तिने जाई की तेड़ा ई पाया, जो तिना गे बताई राखेया था।
Los enviados se fueron y encontraron las cosas tal como él les había dicho.
33 जेबे सेयो गह्दे रे बच्चे खे खोलणे लगी रे थे, तेबे तेसरे मालके तिना ते पूछेया, “एस बच्चे खे कऊँ लगी रे खोलणे?”
Mientras desataban el potro, sus dueños les dijeron: “¿Por qué desatáis el potro?”.
34 तिने बोलेया, “प्रभुए खे एसते मतलब ए।”
Ellos respondieron: “El Señor lo necesita”.
35 सेयो तेसखे यीशुए गे लयी गे और आपणे टाले तेस बच्चे पाँदे पाई की यीशु तेस पाँदे बैठीगे।
Entonces se lo llevaron a Jesús. Echaron sus mantos sobre el pollino y sentaron a Jesús sobre ellos.
36 जेबे सेयो जाणे लगी रे थे, तेबे बऊत जणेया आपणी-आपणी चादरी बाटा रे बछाइतिया।
Mientras él iba, extendieron sus mantos en el camino.
37 नेड़े आयी की जेबे सेयो जैतून पाह्ड़ो री टलाना रे पऊँछे, तेबे चेलेया री सारी मण्डल़ी, तिना सबी सामर्था रे कामो री बजअ ते, जो तिने देखे थे, खुश ऊई की जोरे-जोरे साथे परमेशरो री स्तुति करने लगी कि,
Cuando ya se acercaba, al bajar del Monte de los Olivos, toda la multitud de los discípulos comenzó a alegrarse y a alabar a Dios a gran voz por todas las maravillas que habían visto,
38 “धन्य ए से राजा, जो प्रभुए रे नाओं ते आओआ, स्वर्गो रे शान्ति और सर्गो रे महिमा ओ।”
diciendo: “¡Bendito el Rey que viene en nombre del Señor! Paz en el cielo y gloria en las alturas”.
39 तेबे पीड़ा बीचा ते कई फरीसी यीशुए खे बोलणे लगे, “ओ गुरू! आपणे चेलेया खे बक।”
Algunos fariseos de la multitud le dijeron: “Maestro, reprende a tus discípulos”.
40 तिने जवाब दित्तेया, “आऊँ तुसा खे बोलूँआ कि जे यो लोक चुप ऊईगे, तो पात्थर चींगणे लगी जाणे।”
Él les respondió: “Os digo que si éstos callaran, las piedras gritarían”.
41 जेबे यीशु नेड़े पऊँछे, तो नगरो खे देखी की तेस पाँदे रोणे लगे
Cuando se acercó, vio la ciudad y lloró por ella,
42 और बोलेया, “पला ऊँदा कि तूँ एस दिनो रे शान्तिया री गल्ला जाणदा। पर एबे बऊत देर ऊईगी री और एबे शान्ति तेरी नजरा ते छीपी गी री।
diciendo: “¡Si tú, incluso tú, hubieras sabido hoy las cosas que pertenecen a tu paz! Pero ahora están ocultas a tus ojos.
43 कऊँकि सेयो दिन तां पाँदे आऊणे, जेबे तेरे बैरिया मोर्चा बानी की तूँ केरी लणा और चऊँ कनारे ते तूँ दबाई देणा
Porque vendrán días en que tus enemigos levantarán una barricada contra ti, te rodearán, te cercarán por todos lados,
44 और तूँ और तेरे बाल़क, जो तां साथे ए, माट्टिया रे मलाई देणे और एती जो पात्थरो पाँदे पात्थर लगी रे, सब टाल़े जाणे। कऊँकि तैं से मोका, जेबे तां पाँदे कृपा-दृष्टि कित्ती थी, पछयाणा नि।”
y te derribarán a ti y a tus hijos dentro de ti. No dejarán en ti una piedra sobre otra, porque no conociste el tiempo de tu visitación”.
45 तेबे यीशु मन्दरो रे जाई की बेचणे वाल़ेया खे बारे निकयाल़ने लगे
Entró en el templo y comenzó a expulsar a los que compraban y vendían en él,
46 और तिना खे बोलेया, “लिखी राखेया कि मेरा मन्दर प्रार्थना रा कअर ए, पर तुसे से डाकूआ री गुफा बणाई ती।”
diciéndoles: “Está escrito: “Mi casa es una casa de oración”, pero vosotros la habéis convertido en una “cueva de ladrones”.”
47 सेयो हर रोज मन्दरो रे उपदेश करो थे और बड़े पुरोईत और शास्त्री और लोका रे खास तिना खे नाश करने रा मोका टोल़ने लगी रे थे।
Cada día enseñaba en el templo, pero los jefes de los sacerdotes, los escribas y los principales hombres del pueblo trataban de matarle.
48 पर कोई उपाय नि निकयाल़ी सके कि ये किंयाँ करिए, कऊँकि सब लोक बड़े त्यानो साथे यीशुए री सुणो थे।
No hallaban como hacerlo, porque todo el pueblo se aferraba a cada palabra que él decía.
