Proverbiorum 17

1 Melior est buccella sicca cum gaudio, quam domus plena victimis cum iurgio.

Thà một miếng bánh khô mà thuận thảo, còn hơn nhà đầy thịt tế lễ mà xung đột.

2 Servus sapiens dominabitur filiis stultis, et inter fratres hereditatem dividet.

Chủ để nô lệ khôn ngoan quản trị đứa con ngỗ nghịch cho nó đồng hưởng gia tài giữa các anh em.

3 Sicut igne probatur argentum, et aurum camino: ita corda probat Dominus.

Lửa dùng thử bạc, thử vàng, Chúa Hằng Hữu thử lòng người.

4 Malus obedit linguae iniquae: et fallax obtemperat labiis mendacibus.

Người làm ác thích nghe lời phỉnh dối; người giả trá mê theo lời xảo quyệt.

5 Qui despicit pauperem, exprobrat factori eius: et qui ruina laetatur alterius, non erit impunitus.

Ai chế giễu người nghèo, xúc phạm Đấng Tạo Hóa; ai vui mừng thấy người bị nạn sẽ bị hình phạt.

6 Corona senum filii filiorum: et gloria filiorum patres eorum.

Cháu chắt là vương miện của người già; tổ phụ là vinh dự cho con cháu.

7 Non decent stultum verba composita: nec principem labium mentiens.

Lời trang nhã không xứng người ngu; bậc lãnh tụ không nói câu xảo trá.

8 Gemma gratissima, expectatio praestolantis: quocumque se vertit, prudenter intelligit.

Của hối lộ như cái bùa trong tay người cầu cạnh; đi đến đâu hắn cũng được thành công!

9 Qui celat delictum, quaerit amicitias: qui altero sermone repetit, separat foederatos.

Bỏ qua lỗi cho nhau đem lại tình yêu mến, nhắc lại mãi lỗi lầm làm phân rẽ bạn bè.

10 Plus proficit correptio apud prudentem, quam centum plagae apud stultum.

Một lời quở trách thức tỉnh người khôn, hơn cả trăm roi đánh người ngu muội.

11 Semper iurgia quaerit malus: angelus autem crudelis mittetur contra eum.

Người hung ác chỉ thích nổi loạn, sứ giả bạo tàn sẽ đi dẹp nó.

12 Expedit magis ursae occurrere raptis foetibus, quam fatuo confidenti in stultitia sua.

Thà đương đầu với gấu cái mất con, còn hơn gặp người dại nổi khùng.

13 Qui reddit mala pro bonis, non recedet malum de domo eius.

Người nỡ lấy ác báo thiện, chẳng hề thoát hậu quả khốc hại.

14 Qui dimittit aquam, caput est iurgiorum: et antequam patiatur contumeliam, iudicium deserit.

Tranh chấp khởi đầu như khơi nguồn nước chảy, thà nên dứt lời trước khi cãi lộn.

15 Qui iustificat impium, et qui condemnat iustum, abominabilis est uterque apud Deum.

Tha cho người có tội và lên án người vô tội— cả hai đều ghê tởm trước mặt Chúa Hằng Hữu.

16 Quid prodest stulto habere divitias, cum sapientiam emere non possit? Qui altum facit domum suam, quaerit ruinam: et qui evitat discere, incidet in mala.

Người khờ ôm bạc đi học khôn, lòng không chuyên, bạc cũng vô hiệu.

17 Omni tempore diligit qui amicus est: et frater in angustiis comprobatur.

Tình thân hữu bền chặt mãi mãi, nghĩa anh em quý lúc khổ nguy.

18 Stultus homo plaudet manibus cum spoponderit pro amico suo.

Người dại dột bảo lãnh vội vàng, đem ách giữa đàng mang vào cổ.

19 Qui meditatur discordias, diligit rixas: et qui exaltat os suum, quaerit ruinam.

Ai ưa tranh cạnh chuốc điều tội ác; phô trương cửa đẹp rước họa vô nhà.

20 Qui perversi cordis est, non inveniet bonum: et qui vertit linguam, incidet in malum.

Lòng xảo trá không hề thành đạt; lưỡi gian ngoa rước lấy họa tai.

21 Natus est stultus in ignominiam suam: sed nec pater in fatuo laetabitur.

Con khờ khạo làm cha phiền lụy; người ưu sầu, vì con cái khùng điên.

22 Animus gaudens aetatem floridam facit: spiritus tristis exiccat ossa.

Niềm vui thỏa như thang thuốc bổ, nỗi thảm sầu phá hoại tủy xương.

23 Munera de sinu impius accipit, ut pervertat semitas iudicii.

Người tham nhũng nhận hối lộ vụng trộm, làm cán cân công lý lệch nghiêng.

24 In facie prudentis lucet sapientia: oculi stultorum in finibus terrae.

Người khôn sáng đeo đuổi khôn ngoan, mắt người dại nhìn chân trời góc bể.

25 Ira patris, filius stultus: et dolor matris quae genuit eum.

Con khờ dại làm buồn lòng cha và gây đắng cay cho mẹ đã sinh nó.

26 Non est bonum, damnum inferre iusto: nec percutere principem, qui recta iudicat.

Phạt vạ người vô tội và trừng phạt viên chức thanh liêm, cả hai đều không đúng.

27 Qui moderatur sermones suos, doctus et prudens est: et pretiosi spiritus vir eruditus.

Người khôn ngoan thường ít lời; người thông sáng biết tự chủ.

28 Stultus quoque si tacuerit, sapiens reputabitur: et si compresserit labia sua, intelligens.

Biết im lặng, dại cũng thành khôn; biết kiềm chế miệng lưỡi được xem là sáng suốt.