Proverbiorum 14
1 Sapiens mulier ædificat domum suam: insipiens extructam quoque manibus destruet.
Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
2 Ambulans recto itinere, et timens Deum, despicitur ab eo, qui infami graditur via.
Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
3 In ore stulti virga superbiæ: labia autem sapientium custodiunt eos.
W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
4 Ubi non sunt boves, præsepe vacuum est: ubi autem plurimæ segetes, ibi manifesta est fortitudo bovis.
Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
5 Testis fidelis non mentitur: profert autem mendacium dolosus testis.
Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
6 Quærit derisor sapientiam, et non invenit: doctrina prudentium facilis.
Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
7 Vade contra virum stultum, et nescit labia prudentiæ.
Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
8 Sapientia callidi est intelligere viam suam: et imprudentia stultorum errans.
Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
9 Stultus illudet peccatum, et inter iustos morabitur gratia.
Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
10 Cor quod novit amaritudinem animæ suæ, in gaudio eius non miscebitur extraneus.
Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
11 Domus impiorum delebitur: tabernacula vero iustorum germinabunt.
Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
12 Est via, quæ videtur homini iusta: novissima autem eius deducunt ad mortem.
Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
13 Risus dolore miscebitur, et extrema gaudii luctus occupat.
Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
14 Viis suis replebitur stultus, et super eum erit vir bonus.
Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
15 Innocens credit omni verbo: astutus considerat gressus suos. Filio doloso nihil erit boni: servo autem sapienti prosperi erunt actus, et dirigetur via eius.
Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
16 Sapiens timet, et declinat a malo: stultus transilit, et confidit.
Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
17 Impatiens operabitur stultitiam: et vir versutus odiosus est.
[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
18 Possidebunt parvuli stultitiam, et expectabunt astuti scientiam.
Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
19 Iacebunt mali ante bonos: et impii ante portas iustorum.
Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
20 Etiam proximo suo pauper odiosus erit: amici vero divitum multi.
Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
21 Qui despicit proximum suum, peccat: qui autem miseretur pauperis, beatus erit. Qui credit in Domino, misericordiam diligit.
Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
22 Errant qui operantur malum: misericordia et veritas præparant bona.
Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
23 In omni opere erit abundantia: ubi autem verba sunt plurima, ibi frequenter egestas.
Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
24 Corona sapientium, divitiæ eorum: fatuitas stultorum, imprudentia.
Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
25 Liberat animas testis fidelis: et profert mendacia versipellis.
Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
26 In timore Domini fiducia fortitudinis, et filiis eius erit spes.
W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
27 Timor Domini fons vitæ, ut declinent a ruina mortis.
Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
28 In multitudine populi dignitas regis: et in paucitate plebis ignominia principis.
Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
29 Qui patiens est, multa gubernatur prudentia: qui autem impatiens est, exaltat stultitiam suam.
Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
30 Vita carnium, sanitas cordis: putredo ossium, invidia.
Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
31 Qui calumniatur egentem, exprobrat factori eius: honorat autem eum, qui miseretur pauperis.
Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
32 In malitia sua expelletur impius: sperat autem iustus in morte sua.
Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
33 In corde prudentis requiescit sapientia, et indoctos quosque erudiet.
Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
34 Iustitia elevat gentem: miseros autem facit populos peccatum.
Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
35 Acceptus est regi minister intelligens: iracundiam eius inutilis sustinebit.
Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
