Iohannem 6
1 Post hæc abiit Jesus trans mare Galilææ, quod est Tiberiadis:
Basa ma atahori Yahudi ra fai malole ‘Paska’ na deka-deka ena. Boe ma Yesus se risiꞌ dano Galilea bobꞌoan. (Dano a nara laen na, naeni ‘Tiberias’.) Atahori hetar tungga E naa reu, huu ara rita manadadꞌi-manaseliꞌ fo Ana taoꞌ ra, naeni leleꞌ Ana tao nahaiꞌ atahori mamahedꞌiꞌ ra. Losa dano a seriꞌ, ma Yesus no ana mana tungga nara hene risiꞌ lete anaꞌ esa. De ara endoꞌ mia naa.
2 et sequebatur eum multitudo magna, quia videbant signa quæ faciebat super his qui infirmabantur.
3 Subiit ergo in montem Jesus et ibi sedebat cum discipulis suis.
4 Erat autem proximum Pascha dies festus Judæorum.
5 Cum sublevasset ergo oculos Jesus, et vidisset quia multitudo maxima venit ad eum, dixit ad Philippum: Unde ememus panes, ut manducent hi?
Leleꞌ Yesus nita atahori hetar rema raꞌabꞌue, ma Ana natane ana mana tunggan esa, naran Filipus nae, “Hita bisa hasa nanaat sia bee, fo tahao neu atahori ia ra?”
6 Hoc autem dicebat tentans eum: ipse enim sciebat quid esset facturus.
Memaꞌ Yesus nahine nae tao taꞌo bee. Te Ana olaꞌ naꞌo naa nae sobꞌa Filipus.
7 Respondit ei Philippus: Ducentorum denariorum panes non sufficiunt eis, ut unusquisque modicum quid accipiat.
Boe ma Filipus nataa nae, “Aweꞌ! Onaꞌ mae tukan esa, tao ue-tataos fai natun rua o, nggadꞌin nda feꞌe dai fo hasa roti fee neu basa se sa! Mae atahori esa na hambuꞌ a roti mbeiꞌ a o, naa nda dai sa!”
8 Dicit ei unus ex discipulis ejus, Andreas, frater Simonis Petri:
Basa ma, Yesus ana mana tunggan esa fai, naran Anderias, naeni Simon Petrus odin, nafadꞌe Yesus nae,
9 Est puer unus hic qui habet quinque panes hordeaceos et duos pisces: sed hæc quid sunt inter tantos?
“Papa! Hambu anak esa sia ia nendi roti bueꞌ lima, no uꞌu rua. Te naa nda bisa dai nehao neu atahori desi basa ia sa!”
10 Dixit ergo Jesus: Facite homines discumbere. Erat autem fœnum multum in loco. Discumberunt ergo viri, numero quasi quinque millia.
Sia naa hambu uru naeꞌ. Basa ma Yesus denu ana mana tungga nara nae, “Fee se endoꞌ leo.” Boe ma ara endoꞌ. Leleꞌ naa, atahori hetar seli! Akaꞌ touꞌ ra o, mbei ma atahori rifon lima.
11 Accepit ergo Jesus panes: et cum gratias egisset, distribuit discumbentibus: similiter et ex piscibus quantum volebant.
Yesus haꞌi nala roti ra, ma noꞌe makasi mbali Lamatualain. Boe ma Ana banggi fee neu ana mana tungga nara. De ara reu pala fee neu atahori ra. Ana tao uꞌu onaꞌ naa boe. Basa se raa losa raꞌabeta.
12 Ut autem impleti sunt, dixit discipulis suis: Colligite quæ superaverunt fragmenta, ne pereant.
Leleꞌ basa se raa losa raꞌabeta ena, ma Yesus denu ana mana tungga nara nae, “Miduru mala baliꞌ nanaat lenaꞌ ra, fo afiꞌ hambu nene leꞌa-nggari hendi parsumaꞌ a.”
13 Collegerunt ergo, et impleverunt duodecim cophinos fragmentorum ex quinque panibus hordeaceis, quæ superfuerunt his qui manducaverant.
De ara raduru rala baliꞌ nanaat lenaꞌ mia roti bue lima naa ra, sofe boa sanahulu rua.
14 Illi ergo homines cum vidissent quod Jesus fecerat signum, dicebant: Quia hic est vere propheta, qui venturus est in mundum.
Leleꞌ atahori hetar rita manadadꞌi-manaseliꞌ fo Yesus taoꞌ naa, ara rae, “Awii! Eni ia, tantu Mana Ola-olaꞌ fo Lamatualain helu basa nae haitua nemaꞌ a.”
15 Jesus ergo cum cognovisset quia venturi essent ut raperent eum, et facerent eum regem, fugit iterum in montem ipse solus.
Yesus bubꞌuluꞌ oi, atahori hetar naa ra rae raꞌasusuuꞌ Eni dadꞌi maneꞌ. Basa ma Ana fela lao, ma Ana hene naꞌadodꞌooꞌ nisiꞌ lete ana dikiꞌ esa, fo akaꞌ mesaꞌ Ne sia naa.
16 Ut autem sero factum est, descenderunt discipuli ejus ad mare.
Leleꞌ relo a feꞌe mopo ena, Yesus ana mana tungga nara onda dano reu.
17 Et cum ascendissent navim, venerunt trans mare in Capharnaum: et tenebræ jam factæ erant et non venerat ad eos Jesus.
Yesus nda feꞌe nema naꞌabꞌue no se sa. Boe ma ara hene risiꞌ ofaꞌ esa, de sefe risiꞌ kota Kapernaum, sia dano a seriꞌ. Leleꞌ ara sefe te maꞌahatuꞌ ena.
18 Mare autem, vento magno flante, exsurgebat.
Boe ma dano a naree neu-nema, huu sanggu anin humbu naꞌamiminaꞌ.
19 Cum remigassent ergo quasi stadia viginti quinque aut triginta, vident Jesum ambulantem supra mare, et proximum navi fieri, et timuerunt.
Leleꞌ Yesus ana mana tungga nara sefe mbei ma kilo lima, ma ara rita Ana laoꞌ sia oeꞌ ata. Ana neu deka-deka sira ofan, ma ramatau rala seli.
20 Ille autem dicit eis: Ego sum, nolite timere.
Te Yesus nafadꞌe nae, “We! Afiꞌ mimitau! Huu ia Au.”
21 Voluerunt ergo accipere eum in navim et statim navis fuit ad terram, in quam ibant.
Huu naa, de ara nda ramatau sa ena. Boe ma ara nau-nauꞌ a fo Ana hene ofaꞌ naꞌabꞌue no sira. Nda medꞌa sa te, ofaꞌ a losa sira mamana seseen ena.
22 Altera die, turba, quæ stabat trans mare, vidit quia navicula alia non erat ibi nisi una, et quia non introisset cum discipulis suis Jesus in navim, sed soli discipuli ejus abiissent:
Mbilaꞌ neu ma, atahori hetar naa ra feꞌe sia dano a seriꞌ. Ara deka-deka ro mamanaꞌ fo Yesus noꞌe makasi mbali Lamatualain, basa de fee se raa. Boe ma ara rahine rae, afis a akaꞌ ofaꞌ esa sia naa. Te Yesus ana mana tungga nara rendi ofaꞌ naa, de lao hela mamanaꞌ naa ena. Yesus nda sae ofaꞌ naa namaloloꞌ no ana mana tungga nara sa. Te hambu ofaꞌ laen hira mia kota Tiberias mana reu-rema sia mamanaꞌ naa. Basa ma, leleꞌ atahori hetar rahine rae, Yesus no ana mana tungga nara nda sia naa sa ena, boe ma ara sae ofaꞌ laen ra, de reu sangga Yesus sia Kapernaum, sia dano a seriꞌ fai.
23 aliæ vero supervenerunt naves a Tiberiade juxta locum ubi manducaverunt panem, gratias agente Domino.
24 Cum ergo vidisset turba quia Jesus non esset ibi, neque discipuli ejus, ascenderunt in naviculas, et venerunt Capharnaum quærentes Jesum.
25 Et cum invenissent eum trans mare, dixerunt ei: Rabbi, quando huc venisti?
Basa ma ara randaa ro Yesus sia dano a seriꞌ. Boe ma ara ratane Eni rae, “Papa Meser! Papa losa ia, eni bees?”
26 Respondit eis Jesus, et dixit: Amen, amen dico vobis: quæritis me non quia vidistis signa, sed quia manducastis ex panibus et saturati estis.
Yesus nataa nae, “Matetun, taꞌo ia: hei nda sangga Au huu mita manadadꞌi-manaseliꞌa sa. Te hei sangga Au, huu Au uhao nggi, losa miꞌibeta.
27 Operamini non cibum, qui perit, sed qui permanet in vitam æternam, quem Filius hominis dabit vobis. Hunc enim Pater signavit Deus. (aiōnios g166)
Rena malolole! Afiꞌ tao ues fo hambu akaꞌ nanaat mana dei fo noe hendi. Malole lenaꞌ ama tao ues fo hambu nanaat mana naꞌatataaꞌ nakandoo, mana nendi masodꞌa ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa. Huu Au ia, naeni Atahori Matetuꞌ a. Au mana bisa fee nggi masodꞌaꞌ naa. Huu Amaꞌ sia sorga fee hak naa neu Au ena.” (aiōnios g166)
28 Dixerunt ergo ad eum: Quid faciemus ut operemur opera Dei?
Boe ma ara ratane rae, “Mete ma taꞌo naa, na, hai musi tao taꞌo bee, naa fo hai bisa milalao Lamatualain ue-tataos na?”
29 Respondit Jesus, et dixit eis: Hoc est opus Dei, ut credatis in eum quem misit ille.
Yesus nafadꞌe nae, “Lamatualain ue-tataon, taꞌo ia: hei musi mimihere Au. Huu Lamatualain mana denu Au.”
30 Dixerunt ergo ei: Quod ergo tu facis signum ut videamus et credamus tibi? quid operaris?
Basa ma ara ratane fai rae, “Papa nau mutudꞌu manadadꞌi-manaseliꞌ onaꞌ beek, naa fo hai mita, ma mimihere neu Papa? Boe ma, Papa nau tao saa fee hai fai?
31 Patres nostri manducaverunt manna in deserto, sicut scriptum est: Panem de cælo dedit eis manducare.
Conto onaꞌ, hita bei-baꞌi nara raa roti manna sia mamana rouꞌ. Naa dadꞌi onaꞌ nenesuraꞌ sia Lamatualain Susura Meumaren oi, ‘Ana fee se roti mana onda mia lalai a, fo ara raa.’”
32 Dixit ergo eis Jesus: Amen, amen dico vobis: non Moyses dedit vobis panem de cælo, sed Pater meus dat vobis panem de cælo verum.
Yesus nae, “Au ufadꞌe matetun, taꞌo ia: lele uluꞌ a, baꞌi Musa nda naꞌondaꞌ roti a mia lalai fee neu hei bei-baꞌi mara. Huu mana naꞌondaꞌ a, Ama ngga sia sorga. Leleꞌ ia o Ana sadia fee nggi roti sia sorga boe. Te roti ia, Roti matetuꞌ mana naꞌatataaꞌ nakandoo.
33 Panis enim Dei est, qui de cælo descendit, et dat vitam mundo.
Huu Roti mana mia Lamatualain ia, naeni, mana onda mia sorga ma nendi masodꞌaꞌ soaꞌ neu atahori sia raefafoꞌ ia.”
34 Dixerunt ergo ad eum: Domine, semper da nobis panem hunc.
Basa ma ara roꞌe rae, “Papa! Fee roti naa nakandooꞌ a neu hai dei!”
35 Dixit autem eis Jesus: Ego sum panis vitæ: qui venit ad me, non esuriet, et qui credit in me, non sitiet umquam.
Boe ma Yesus nafadꞌe neu se nae, “Au ia, naeni Roti naa. Huu Au mana endi masodꞌa ndoo-tetuꞌ a. Dadꞌi atahori mana dadꞌi atahori ngga, nda ndoe sa ena! Boe ma atahori mana namahere Au, nda naꞌamadꞌa sa ena!
36 Sed dixi vobis quia et vidistis me, et non creditis.
Te Au ufadꞌe ita hei ae, mae hei mita Au ena o, hei nda feꞌe mimihere Au sa boe.
37 Omne quod dat mihi Pater, ad me veniet: et eum qui venit ad me, non ejiciam foras:
Tao-tao te, basa atahori fo Ama ngga here nala fo dadꞌi Au atahori nggara, dei fo rema risiꞌ Au. Mete ma hambu atahori esa nema nisiꞌ Au, Neꞌo Au nda ae use-oi hendi e sa!
38 quia descendi de cælo, non ut faciam voluntatem meam, sed voluntatem ejus qui misit me.
Huu Au onda uma mia sorga. Au uma fo tao tungga Ama ngga hihii-nanaun, huu Eni mana denu Au na. Au nda nau tao tungga akaꞌ hihii-nanau ngga sa.
39 Hæc est autem voluntas ejus qui misit me, Patris: ut omne quod dedit mihi, non perdam ex eo, sed resuscitem illud in novissimo die.
Eni hihii-nanaun, taꞌo ia: mia basa atahori fo Eni here nala dadꞌi Au atahori nggara, Ana nau fo Au uꞌubꞌue ala basa se. Au nda bole hela esa mopo sa boe. Te dei fo sia fai mateteꞌen, Au musi fee se rasodꞌa baliꞌ.
40 Hæc est autem voluntas Patris mei, qui misit me: ut omnis qui videt Filium et credit in eum, habeat vitam æternam, et ego resuscitabo eum in novissimo die. (aiōnios g166)
Onaꞌ Au olaꞌ faꞌ ra, Ama ngga nau fo basa atahori mana rahine ma ramahere Au, naeni Eni Anan ia, na, bisa hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa. Basa dei fo neu fai mateteꞌen, Au fee se rasodꞌa baliꞌ boe.” (aiōnios g166)
41 Murmurabant ergo Judæi de illo, quia dixisset: Ego sum panis vivus, qui de cælo descendi,
Naa, atahori Yahudi ra malangga nara, mulai au-auꞌ ro E, huu Ana nae, “Roti mana mia Lamatualain naa, naeni Au, mana onda mia sorga.”
42 et dicebant: Nonne hic est Jesus filius Joseph, cujus nos novimus patrem et matrem? quomodo ergo dicit hic: Quia de cælo descendi?
Ara ola-olaꞌ rae, “Taꞌo bee ia e? Atahori ia, naeni Yesus, Yusuf anan, to? Hita tahine ina-ama nara. Dadꞌi taꞌo bee de leleꞌ ia Ana nae, ‘Au onda uma mia sorga’? Hambu mia bee?”
43 Respondit ergo Jesus, et dixit eis: Nolite murmurare in invicem:
Yesus denu se nae, “Weh! Miloeꞌ au-auꞌ leo!
44 nemo potest venire ad me, nisi Pater, qui misit me, traxerit eum; et ego resuscitabo eum in novissimo die.
Au Ama ngga sia sorga mana denu Au uma sia ia. Nda hambu atahori bisa nema nisiꞌ Au sa, mete ma Ama ngga nda noo e nema sa. Boe ma dei fo neu fai mateteꞌen, Au fee se rasodꞌa baliꞌ.
45 Est scriptum in prophetis: Et erunt omnes docibiles Dei. Omnis qui audivit a Patre, et didicit, venit ad me.
Lamatualain mana ola-olan dalahuluꞌ ra suraꞌ rala oi, ‘Lamatualain nau nanori basa atahori.’ Naa, basa atahori mana rena Amaꞌ sia sorga, ma ranori mia E, ara rema risiꞌ Au fo dadꞌi atahori nggara.
46 Non quia Patrem vidit quisquam, nisi is, qui est a Deo, hic vidit Patrem.
Au ia, mana onda uma mia Lamatualain. Dadꞌi akaꞌ Au mana ita E. Nda hambu atahori laen esa sa boe mete nita Amaꞌ sia sorga sa.
Tebꞌe! Au o ufadꞌe memaꞌ neu nggi! Atahori mana namahere neu Au, dei fo hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa. (aiōnios g166)
48 Ego sum panis vitæ.
Huu Au ia, naeni Roti mana nendi masodꞌaꞌ naa.
49 Patres vestri manducaverunt manna in deserto, et mortui sunt.
Fai maꞌahulun, hei bei-baꞌi mara raa roti manna leleꞌ ara laoꞌ ndule mamana-mamana rouꞌ ra. Mae ara raa roti naa, te doo-doo ma ara o mate boe.
50 Hic est panis de cælo descendens: ut si quis ex ipso manducaverit, non moriatur.
Te Roti mana onda mia sorga leleꞌ ia, laen. Huu basa atahori bole raa. Eni sosoan nae, basa atahori mana ramahere neu Au ia, ara nda saranggaa mia Lamatualain sa ena.
51 Ego sum panis vivus, qui de cælo descendi. Si quis manducaverit ex hoc pane, vivet in æternum: et panis quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita. (aiōn g165)
Huu Au ia, naeni Roti mana nendi masodꞌaꞌ, mana onda nema mia sorga. Boe ma, mete ma Au mate, Au fee Ao ngga fo basa atahori sia raefafoꞌ ia bisa rasodꞌa. Boe ma atahori mana raa Roti naa, ara hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa.” (aiōn g165)
52 Litigabant ergo Judæi ad invicem, dicentes: Quomodo potest hic nobis carnem suam dare ad manducandum?
Rena onaꞌ naa, ma atahori Yahudi ra malangga nara esa nareresi no esa rae, “Aweꞌ! Ana olaꞌ saa naa? Taꞌo bee de Atahori ia bisa fee aon fo hita taa?”
53 Dixit ergo eis Jesus: Amen, amen dico vobis: nisi manducaveritis carnem Filii hominis, et biberitis ejus sanguinem, non habebitis vitam in vobis.
Boe ma Yesus nafadꞌe se nae, “Au olaꞌ tetebꞌes. Ma Au ufadꞌe taꞌo ia: Au ia, Atahori Matetuꞌ a. Atahori mana nau nasodꞌa ndoo-tetuꞌ, musi nenepaꞌaꞌ no Au. Dadꞌi mete ma hei nda mia ao-sisin Ngga sa, ma nda minu raa Ngga sa, na, nda hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ a sia nggi sa.
54 Qui manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem, habet vitam æternam: et ego resuscitabo eum in novissimo die. (aiōnios g166)
Huu atahori mana naa ao-sisin Ngga, ma ninu raa Ngga, hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa. Dei fo sia fai mateteꞌen, Au fee ne nasodꞌa baliꞌ. (aiōnios g166)
55 Caro enim mea vere est cibus: et sanguis meus, vere est potus;
Te nanaat ndoo-tetuꞌ a, naeni Au ao Ngga. Boe ma nininu ndoo-tetuꞌ a naeni Au raa Ngga.
56 qui manducat meam carnem et bibit meum sanguinem, in me manet, et ego in illo.
Dadꞌi atahori mana naa ao-sisin Ngga, ma ninu raa Ngga na, hambu nasodꞌa nenepaꞌaꞌ no Au. Boe ma Au o nenepaꞌaꞌ o eni boe.
57 Sicut misit me vivens Pater, et ego vivo propter Patrem: et qui manducat me, et ipse vivet propter me.
Amaꞌ sia sorga mana denu Au na, Eni nasodꞌa tebꞌe-tebꞌeꞌ. Boe ma Au o hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ a mia E boe. Naeni de atahori mana naa Au ao-sisin Ngga, dei fo eni o hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ a mia Au boe.
58 Hic est panis qui de cælo descendit. Non sicut manducaverunt patres vestri manna, et mortui sunt. Qui manducat hunc panem, vivet in æternum. (aiōn g165)
Naa, lele uluꞌ a, hei bei-baꞌi mara raa roti manna mana onda mia lalai a. Mae ara raa roti naa o, te doo-doo ma ara mate boe. Te Roti mana onda mia sorga leleꞌ ia, laen. Huu atahori mana naa Roti ia, dei fo hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ a.” (aiōn g165)
59 Hæc dixit in synagoga docens, in Capharnaum.
Yesus nanori dalaꞌ ia ra mia atahori Yahudi ra ume hule-oꞌen esa sia kota Kapernaum.
60 Multi ergo audientes ex discipulis ejus, dixerunt: Durus est hic sermo, et quis potest eum audire?
Naa, hambu atahori hetar tungga Yesus. Te leleꞌ ara rena nanori naꞌo naa, ma ruma olaꞌ rae, “Eni nenorin, beran seli, e! Seka bisa simbo nenoriꞌ naa o?”
61 Sciens autem Jesus apud semetipsum quia murmurarent de hoc discipuli ejus, dixit eis: Hoc vos scandalizat?
Te Yesus nahine ara au-auꞌ raꞌo naa, ma Ana natane nae, “Nenoriꞌ ia tao nggi susa, do?
62 si ergo videritis Filium hominis ascendentem ubi erat prius?
Onaꞌ bee fai mete ma hei mita Au, Atahori Matetuꞌ ia, hene baliꞌ naa uu, sia Au mamana dalahulu ngga?
63 Spiritus est qui vivificat: caro non prodest quidquam: verba quæ ego locutus sum vobis, spiritus et vita sunt.
Lamatualain Dula-dalen mana nendi masodꞌa ndoo-tetuꞌ a. Nda atahori aon mana nendi masodꞌa ndoo-tetuꞌ naa sa. Te Dedꞌea-oꞌola ngga ra raꞌoka mia Lamatualain Dula-dalen. Dadꞌi Dedꞌea-oꞌolaꞌ naa o nendi masodꞌa ndoo-tetuꞌ soaꞌ neu atahori ra.
64 Sed sunt quidam ex vobis qui non credunt. Sciebat enim ab initio Jesus qui essent non credentes, et quis traditurus esset eum.
Te hei ruma nda mimihere Au sa.” Yesus olaꞌ naꞌo naa, huu nahine mia fefeun seka nda namahere sa, ma dei fo seka mana seo hendi Eni.
65 Et dicebat: Propterea dixi vobis, quia nemo potest venire ad me, nisi fuerit ei datum a Patre meo.
Boe ma Ana olaꞌ seluꞌ nae, “Naeni de Au ufadꞌe nggi ae, Au Ama ngga sia sorga musi soi dalaꞌ fee atahori dei, naa fo atahori bisa masoꞌ dadꞌi Au atahori ngga.”
66 Ex hoc multi discipulorum ejus abierunt retro: et jam non cum illo ambulabant.
Eniꞌ a leleꞌ naa, hambu ana mana tungga nara hetar lao hela E, huu ara nda nau tungga E sa ena.
67 Dixit ergo Jesus ad duodecim: Numquid et vos vultis abire?
Basa ma Yesus natane ana mana tungga atahori ka sanahulu rua nara nae, “Boe ma hei onaꞌ bee? Mae lao hela Au boe, do?”
Te Simon Petrus nataa nae, “Papa! Hai mae mii sia seka e fai? Nda hambu atahori laen sa ena mana bisa nafadꞌe hai, taꞌo bee fo hai bisa hambu masodꞌaꞌ ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa. Akaꞌ Papa mesaꞌ ne! (aiōnios g166)
69 et nos credidimus, et cognovimus quia tu es Christus Filius Dei.
Boe ma hai mimihere neu Papa. Huu hai bubꞌuluꞌ mae, Papa ia, naeni, Lamatualain Atahori Meumaren.”
70 Respondit eis Jesus: Nonne ego vos duodecim elegi: et ex vobis unus diabolus est?
Yesus nafadꞌe se nae, “Au pili ala hei atahori sanahulu rua ena. Te misinedꞌa, e! Hambu esa mia hei e onaꞌ nitu e!”
71 Dicebat autem Judam Simonis Iscariotem: hic enim erat traditurus eum, cum esset unus ex duodecim.
Eni masud naa, Yudas, naeni Simon Iskariot anan. Yudas naa, esa mia Eni ana mana tungga atahori ka sanahulu rua nara. Dei fo, ana mana seo hendi Yesus.
