Mathayo 5
1 Yesu ejile alola chise cha bhanu bhafu, nalibhata okugenda mwibhanga. Anu aliga enyanjile ansi, abheigisibhwa bhae nibhamujako.
Yesu alipoyaona makundi ya watu, alipanda mlimani, akaketi. Wanafunzi wake wakamwendea,
2 Nafumbula omunwa gwae nabheigisha naikati,
naye akaanza kuwafundisha:
3 “Bhana libhando bhanu bhali bhataka bho mwoyo kulwokubha obhukama bhwa mulwile ni bhwebhwe.
“Heri walio maskini rohoni, maana ufalme wa mbinguni ni wao.
4 Bhana libhando bhanu bhali no bhusulumbaye, kulwokubha abhaja okusilisibhwa.
Heri walio na huzuni, maana watafarijiwa.
5 Bhana libhando bhanu bhali bhafula, kulwokubha abhaja okulya omwandu gwe chalo.
Heri walio wapole, maana watairithi nchi.
6 Bhana libhando bhanu bhali no mweko no bhwila bhwe chimali, kulwokubha abhaja okwigusibhwa.
Heri wenye njaa na kiu ya kufanya atakavyo Mungu, maana watashibishwa.
7 Bhana libhando bhanu bhali ne chigongo kulwokubha abho abhaja okubhona echigongo.
Heri walio na huruma, maana watahurumiwa.
8 Bhana libhando bhanu bhali ne mioyo ja kisi kulwokubha abhaja okumulola Nyamuanga.
Heri wenye moyo safi, maana watamwona Mungu.
9 Bhana libhando bhanu bhalibhagwatanisha kulwokubha abho abhaja okubhilikilwa bhana bha Nyamuanga.
Heri wenye kuleta amani, maana wataitwa watoto wa Mungu.
10 Bhana libhando bhanu abhanyasibhwa ku chimali, kulwokubha obhukama bha mulwile ni bhwebhwe.
Heri wanaoteswa kwa sababu ya kufanya atakavyo Mungu, maana ufalme wa mbinguni ni wao.
11 Muna libhando emwe bhanu omufumwa no kunyasibhwa, no kubhaika bhulibhubhibhi ingulu yemwe kwo lubheyi ingulu yani.
“Heri yenu ninyi watu wakiwatukana, wakiwadhulumu na kuwasingizia kila aina ya uovu kwa ajili yangu.
12 Mukondelelwe no kusandabha kulwokubha omuyelo gwemwe ni munene ingulu mukwile. Kulwokubha nikwo kutyo abhanu bhabhanyasishe abhalagi bhanu bhekae inyuma yemwe.
Furahini na kushangilia maana tuzo lenu ni kubwa mbinguni. Hivyo ndivyo walivyowadhulumu manabii waliokuwako kabla yenu.
13 Emwe ni munyu gwe chalo. Tali omunyu gukabhusha obhunule bhago, eikolekanaatiki okukola omunyu gundi gwa kisi? Payi itakubha lindi ya kisi kulwe chinu chonachona chindi, talini kweshwa anja nokulibhatwa na magulu ga bhanu.
“Ninyi ni chumvi ya dunia! Lakini chumvi ikipoteza ladha yake itakolezwa na nini? Haifai kitu tena, ila hutupwa nje na kukanyagwa na watu.
14 Emwe ni bhwelu bhwe chalo. Omusi gunu gumbakilwe ku chima gutakwiseleka.
“Ninyi ni mwanga wa ulimwengu! Mji uliojengwa juu ya mlima hauwezi kufichika.
15 Kulwokubha abhanu bhatakukongesha olumuli nokuluta emwalo ye chikapo, tali ku nengo, neibhamulikila bhona bhanu bhali munyumba.
Wala watu hawawashi taa na kuifunika kwa chungu, ila huiweka juu ya kinara ili iwaangazie wote waliomo nyumbani.
16 Musige obhwelu bhwemwe bhumulike imbele ya bhanu koleleki abhanu bhabhilole ebhikolwa bhyemwe ebhyakisi no kumulamhya Lata Bhugenyi unu ali mulwile.
Vivyo hivyo, ni lazima mwanga wenu uangaze mbele ya watu, ili wayaone matendo yenu mema, wamtukuze Baba yenu aliye mbinguni.”
17 Mutaja kwitogelati nijile okuinyamula ishelia na bhalagi. Nitejile kunyamula tali okukumisha.
“Msidhani ya kuwa nimekuja kutangua Sheria ya Mose na mafundisho ya manabii. Sikuja kutangua bali kukamilisha.
18 Kulwechimali enibhabhwilati okukinga insi ne chalo okulabhao italio egambo amwi etone limwi lya ishelia eisosibhwao amwi ya jishelia okukingao bhuli chinu chilabha chikumisibhwe.
Kweli nawaambieni, mpaka hapo mbingu na dunia zitakapopita, hakuna hata nukta moja au sehemu ndogo kabisa ya Sheria itakayoondolewa, mpaka yote yametimia.
19 Kulwejo onaona unu katasha chilagilo chitilu kubhilagilo bhinu no kubheigisha abhandi okukola kutyo kabhilikilwa mulela mu bhukama bhwa mulwile. Tali unu onaona unu kajigwata no kwiigisha kabhilikilwa mukulu mubhukama bhwa mulwile.
Basi, yeyote atakayevunja hata amri moja ndogo kuliko zote, na kuwafundisha wengine wafanye hivyo, huyo atakuwa mdogo kabisa katika Ufalme wa mbiguni. Lakini yule atakayezishika na kuwafundisha wengine, huyo atakuwa mkubwa katika Ufalme wa mbinguni.
20 Kulwokubha enibhabhwila obhulengelesi bhwemwe bhukalema okila obhulengelesi bhwa bhandiki na mafalisayo kulwejo mutakwingila mu bhukama bha mulwile.
Ndiyo maana nawaambieni, wema wenu usipozidi ule wa Mafarisayo na walimu wa Sheria, hamtaingia kamwe katika Ufalme wa mbinguni.
21 Mwonguhye na jandikilwe kala ati,”utaja kwita na onaona unu keta ali muntambala ya indamu.'
“Mmekwisha sikia ya kuwa watu wa kale waliambiwa: Usiue! Atakayeua lazima ahukumiwe.
22 Tali enibhabhwila oneone unu kamwiganilisha kubhibhi owabho ali muntambala ya indamu. Na unu kamubhwila owabho ati,'awe uli munu unu uteile,'kabha ali mundamu ye chinyanjo. Na onaona unu kaika ati,'Mumumu awe'kabha ali muntambala yo mulilo gwa kajanende. (Geenna g1067)
Lakini mimi nawaambieni, yeyote anayemkasirikia ndugu yake, lazima ahukumiwe. Anayemdharau ndugu yake atapelekwa mahakamani. Anayemwita ndugu yake: Pumbavu atastahili kuingia katika moto wa Jehanamu. (Geenna g1067)
23 Kulwejo labha ousosha echitambo chao kuchitambilo na wichuke ati labha mumula wanyu ali na ligambo nawe,
Basi, ukipeleka sadaka yako mbele ya madhabahu na hapo ukakumbuka kwamba ndugu yako ana ugomvi nawe,
24 Nusige echiyanwa chao kuchigabhilo na umulubhe, mungwane kwamba nowanyu oyo, na ukamala uje niwo usoshe echiyanwa chao.
iache sadaka yako mbele ya madhabahu, nenda kwanza ukapatane na ndugu yako, ndipo urudi ukatoe sadaka yako.
25 Yungwana no musoko wao bhwangu, uli amwi nage munjila nimugenda mwibhalaja, labha jitalikutyo omusoko wao katula okukusiga mumabhoko go mulamusi, no mulamusi akusige mumabhoko go musilikale, no weswa mulunyolo.
“Patana na mshtaki wako upesi mkiwa bado njiani, kwenda mahakamani. La sivyo, mshtaki wako atakukabidhi kwa hakimu, naye hakimu atakukabidhi kwa askari, nawe utafungwa gerezani.
26 Mwikilishe enibhabhwila ati, uli utakutesulilwa okukinga anu ulaliila jimpilya jona jinu outongwa.
Kweli nakwambia, hutatoka humo mpaka umemaliza kulipa senti ya mwisho.
27 Mwonguywe jaikilwe ati, utabhamulomesi.
“Mmesikia ya kuwa watu waliambiwa: Usizini!
28 'Tali enibhabhwilati oneone unu kamulola omugasi no kumuligila amalile kumulomela mumwoyo gwae.
Lakini mimi nawaambieni, atakayemtazama mwanamke kwa kumtamani, amekwisha zini naye moyoni mwake.
29 Nalabha eliso lyao elyobhulyo elikola nuwikujula, lisoshemo na ulyese kula nawe. Kulwokubha jikwiile akili echiungo chimwi kumubhili gwao chinyamke kuliko mubhili gwona okweswa mu jehanamu. (Geenna g1067)
Basi, kama jicho lako la kulia linakukosesha, ling'oe ukalitupe mbali. Afadhali zaidi kwako kupoteza kiungo kimoja cha mwili wako, kuliko mwili wako wote kutupwa katika moto wa Jehanamu. (Geenna g1067)
30 Nalabha okubhoko kwao okwebhulyo okukola wikujule, kuteme naukwese kula nawe. Kulwokubha akili echiungo chimwi chinyamke kuliko mubhili gwona okweswa mu jehanamu. (Geenna g1067)
Na kama mkono wako wa kulia unakukosesha, ukate ukautupe mbali. Afadhali zaidi kupoteza kiungo kimoja cha mwili, kuliko mwili wako wote uende katika moto wa Jehanamu. (Geenna g1067)
31 Jilomelwe ona, onaona unu kamubhilimya omugasi wae, na amuyane na inyalubha yo bhutagani.
“Ilikwisha semwa pia: Anayemwacha mke wake, yampasa ampe hati ya talaka.
32 Tali anye enibhabhila onaona unu kamusiga omugasi wae, jitabhee ku nsonga yo bhulomesi, kamukola mulomesi. Na unu ona kamtwala ayanibhwe inyalubha yo bhutagani ona kakola obhulomesi.
Lakini mimi nawaambieni, anayempa mkewe talaka, isipokuwa kwa sababu ya uzinzi, anamfanya azini; na mtu akimwoa mwanamke aliyepewa talaka, anazini.
33 Nalindi munguhye yaikilwe ku bhakala,'Mtaja kulaila kwo lubheyi, tali musile okulaila kwemwe ku Lata Bhugenyi.
“Tena mmesikia kuwa watu wa kale waliambiwa: Usivunje kiapo chako, bali ni lazima utimize kiapo chako kwa Bwana.
34 Tali enibhabhwila ati, musige okulaila nakatyali, kulwo lwile, kulwokubha ni kusho lya Nyamuanga.
Lakini mimi nawaambieni, msiape kamwe; wala kwa mbingu, maana ni kiti cha enzi cha Mungu;
35 Uli hata kulwe chalo, kulwokubha niwo owokuta echitebhe cho kutajila ebhigele bhyae, Uli hata ku jelusalemi, kulwokubha ni musi gwo mukama mukulu
wala kwa dunia, maana ni kiti chake cha kuwekea miguu; wala kwa Yerusalemu, maana ni mji wa Mfalme mkuu.
36 Uli utalaila ku lwo mutwe gwao, kulwokubha utakutula kukola lufwili lumwi kubha lwelu na kubha lwilafulu.
Wala usiape kwa kichwa chako, maana huwezi kuufanya hata unywele mmoja kuwa mweupe au mweusi.
37 Tali amagambo gemwe gabhe,'Chimali, chimali, Payi, payi.'kulwokubha ganu agakilao agasoka ku mujabhi.
Ukisema, Ndiyo, basi iwe Ndiyo; ukisema Siyo, basi iwe kweli Siyo. Chochote kinachozidi hayo hutoka kwa yule Mwovu.
38 Mwonguhywe jaikilwe kutya,'eliso kwe liso, ne lino kwe lino.'
“Mmesikia kwamba ilisemwa: Jicho kwa jicho, jino kwa jino.
39 Tali anye enibhabhwila mutajakubhambashanya no munu mujabhi, tali omunu akakubhuma litama lyo bhulyo muindulile nelindi ona.
Lakini mimi nawaambieni, usimlipize kisasi mtu mbaya. Mtu akikupiga kofi shavu la kulia, mgeuzie pia shavu la pili.
40 Na onaona unu kenda okugenda nawe mwibhalaja nanakutesha inkanju yao, musigile ne chifwalo chindi.
Mtu akikupeleka mahakamani kutaka kukuchukulia shati lako, mwache achukue pia koti lako.
41 Na unu kakusinyilisha okulibhata nage maili imwi, genda nage maili ebhili.
Mtu akikulazimisha kubeba mzigo wake kilomita moja, ubebe kilomita mbili.
42 Na kuonaona unu kakusabhwa muyane, na utajakumwitebha oneone unu kaja okuyenja libhanja.
Akuombaye mpe, na mtu akitaka kukukopa kitu usimnyime.
43 Mwonguhwe jaikilwe,'Numwende omutulanwa wao, na umujilile lisungu omusoko.'
“Mmesikia kwamba ilisemwa: Mpende jirani yako na kumchukia adui yako.
44 Tali enibhabhwila ati, Mubhende abhasoko bhemwe, mubhasabhilwe bhanu abhabhajimya,
Lakini mimi nawaambieni, wapendeni adui zenu na kuwaombea wale wanaowadhulumu ninyi
45 Koleleki mubhe bhana bhe somwana wa mulwile. Kulwo kubha kakola lisubha libhakile abhabhibhi na abhekisi, na kabhagwisisha ingubha abhabhibhi na abhekisi.
ili mpate kuwa watoto wa Baba yenu aliye mbinguni. Kwa maana yeye huwaangazia jua lake watu wabaya na wema, na kuwanyeshea mvua watu wanyofu na waovu.
46 Kulwokubha mukabhenda bhanu abhabhenda emwe omubhona muyeloki? Angu abhalipisha bho bhushulu bhatakukolejo?
Je, mtapata tuzo gani kwa kuwapenda tu wale wanaowapenda ninyi? Hakuna! Kwa maana hata watoza ushuru hufanya hivyo!
47 Na mukabhakesha abhaili bhemwe ela omubhonaki ku bhandi? Angu abhanyamahanga bhatakukola kutyo?
Kama mkiwasalimu ndugu zenu tu, je, mmefanya kitu kisicho cha kawaida? Hata watu wasiomjua Mungu nao hufanya vivyo hivyo.
48 Kulwejo jibheile mubhe bhalengelesi leave kutyo lata bhugenyi wa mulwile ali mulengelesi
Basi, muwe wakamilifu kama Baba yenu wa mbinguni alivyo mkamilifu.
