ルカの福音書 6
1 ある安息日に、イエスが麦畑を通っておられたとき、弟子たちは麦の穂を摘んで、手でもみ出しては食べていた。
एक्की फेरे यीशु त तैसेरे चेले आरामेरे दिहाड़े ऊडारन मांमेइं एक्की बत्तां च़लोरे थिये, ते तैसेरे चेले शिल्लां हथेइं सेइं प्रोड़तां खाने लग्गे।
2 すると、あるパリサイ人たちが言った。「なぜ、あなたがたは、安息日にしてはならないことをするのですか。」
एन लेइतां किछ फरीसी लोकेईं तैन सेइं ज़ोवं, “तुस एन कम किजो लोरेथ केरने, ज़ैन आरामेरे दिहाड़े केरनू जेइज़ नईं?”
3 イエスは彼らに答えて言われた。「あなたがたは、ダビデが連れの者といっしょにいて、ひもじかったときにしたことを読まなかったのですか。
यीशुए तैन जुवाब दित्तो, “कुन तुसेईं पवित्रशास्त्रे मां कधे नईं पढ़ेरू कि ज़ेइस इश्शो पूर्वज दाऊद राज़ो त तैसेरे साथी ढ्लुखोरे थिये त तैनेईं कुन कियेरू थियूं?
4 ダビデは神の家にはいって、祭司以外の者はだれも食べてはならない供えのパンを取って、自分も食べたし、供の者にも与えたではありませんか。」
तैनेईं केन्च़रे परमेशरेरे घरे मां गेइतां च़ैढ़ोरी रोट्टी खोरी थी, ते अपने सैथन भी दित्तोरी थी। तैना रोट्टी खैनी सिर्फ याजकां केरे लेइ जेइज़ थी।”
5 そして、彼らに言われた。「人の子は、安息日の主です。」
फिरी तैने तैन सेइं ज़ोवं, “मैनेरू मट्ठू, यानी अवं आरामेरे दिहाड़ेरो भी प्रभु आईं।”
6 別の安息日に、イエスは会堂にはいって教えておられた。そこに右手のなえた人がいた。
एक्की बार यीशु प्रार्थना घरे मां गेइतां उपदेश शुनेई राहोरो थियो, ते तेइस भी आरामेरी दिहाड़ी थी तैड़ी अक मैन्हु थियो, ज़ेसेरो देइनो हथ शुक्कोरो थियो।
7 そこで律法学者、パリサイ人たちは、イエスが安息日に人を直すかどうか、じっと見ていた。彼を訴える口実を見つけるためであった。
शास्त्री त फरीसी लोक यीशुएरी ताके मां थिये कि अगर यीशु आरामेरे दिहाड़े केन्ची बझ़ालो त असन इलज़ाम लानेरो मौको मैलनोए।
8 イエスは彼らの考えをよく知っておられた。それで、手のなえた人に、「立って、真中に出なさい。」と言われた。その人は、起き上がって、そこに立った。
पन यीशु तैन केरे बारे मां सेमझ़ी जेव, यीशुए तैस शुक्कोरे हथ्थेबाले मैन्हु सेइं ज़ोवं, “मझ़ाटे खड़े भो।” तै खड़ो भोव।
9 イエスは人々に言われた。「あなたがたに聞きますが、安息日にしてよいのは、善を行なうことなのか、それとも悪を行なうことなのか。いのちを救うことなのか、それとも失うことなのか、どうですか。」
तैखन यीशु तैन सेइं ज़ोवं, “अवं तुसन पुछ़तां कि आरामेरे दिहाड़े भलाई केरनि रोड़ीए या बुराई केरनि रोड़ीए, मैनेरी जान बच़ानी या मारनी?”
10 そして、みなの者を見回してから、その人に、「手を伸ばしなさい。」と言われた。そのとおりにすると、彼の手は元どおりになった。
ते तैनी च़ेव्रे पासना तैन केरां तक्कू ते तैस मैन्हु जो ज़ोवं, “अपनो हथ हिरा।” तैनी मैने अपनो हथ अग्रोवं कियो। त अकदम तैसेरो हथ बेज्झ़ोव।
11 すると彼らはすっかり分別を失ってしまって、イエスをどうしてやろうかと話し合った。
पन याजकन त फरीसन बड़ी सरक अई तैना एप्पू मांमेइं बेंस केरने लग्गे, कि असां यीशुए सेइं कुन केरम?
12 このころ、イエスは祈るために山に行き、神に祈りながら夜を明かされた。
तेइस एरू भोवं कि यीशु प्रार्थना केरनेरे लेइ एक्की पहाड़े पुड़ च़ढ़ो, ते सैरी राती परमेशरे कां प्रार्थना केरतो राव।
13 夜明けになって、弟子たちを呼び寄せ、その中から十二人を選び、彼らに使徒という名をつけられた。
ज़ैखन ट्लेकड़ोने लगू त तैनी अपने चेले एप्पू कां कुजाए ते तैन मरां 12 प्रेरित च़ुने।
14 すなわち、ペテロという名をいただいたシモンとその兄弟アンデレ、ヤコブとヨハネ、ピリポとバルトロマイ、
अक शमौन ज़ैस जो पतरस भी ज़ोते थिये तैसेरो ढ्ला अन्द्रियास, याकूब, यूहन्ना, फिलिप्पुस, बरतुल्मै,
15 マタイとトマス、アルパヨの子ヤコブと熱心党員と呼ばれるシモン、
मत्ती, थोमा, हलफईरू मट्ठू याकूब, ते शमौन ज़ैस जो जेलोतेस ज़ोतन।
16 ヤコブの子ユダとイエスを裏切ったイスカリオテ・ユダである。
ते याकूबेरू मट्ठू यहूदा ते यहूदा इस्करियोती ज़ै तैसेरो ट्लुवांने बालो बनो।
17 それから、イエスは、彼らとともに山を下り、平らな所にお立ちになったが、多くの弟子たちの群れや、ユダヤ全土、エルサレム、さてはツロやシドンの海べから来た大ぜいの民衆がそこにいた。
तैखन यीशु तैन सेइं साथी चौरस ठैरी मां खड़ो भोव, ते तैसेरे चेले भी तैड़ी अकोट्ठे भोए ते सारे यहूदिया ते यरूशलेम नगरन त कने सूर ते सैदारे आसेपासेरे लोक समुन्दरेरे बन्नेरे बड़े लोक ज़ैना तैड़ी थिये।
18 イエスの教えを聞き、また病気を直していただくために来た人々である。また、汚れた霊に悩まされていた人たちもいやされた。
एन लोक यीशु करां ज्ञान शुन्ने ते अपनि-अपनि बिमैरी तैस कां बझ़ांने ओरे थिये, ते ज़ैन लोकन पुड़ भूतां केरे सैये सेइं दुखे मां थिये तैना भी बेज़्झ़ोइ जे।
19 群衆のだれもが何とかしてイエスにさわろうとしていた。大きな力がイエスから出て、すべての人をいやしたからである。
सब लोक तैस सेइं हथ लांनेरी कोशिश केरते थिये किजोकि तैस मां शक्ति थी ज़ैस सेइं तैना बेज़्झ़ोते थिये।
20 イエスは目を上げて弟子たちを見つめながら、話しだされた。「貧しい者は幸いです。神の国はあなたがたのものですから。
तैखन यीशु अपने चेलां केरे तकने लगो ते ज़ोने लगो, “परमेशर तुसन बरकत देलो ज़ैना नमरथ, किजोकि स्वर्गेरू राज़ तुश्शू आए।
21 いま飢えている者は幸いです。あなたがたは、やがて飽くことができますから。 いま泣いている者は幸いです。あなたがたは、いまに笑うようになりますから。
परमेशर तुसन बरकत देलो ज़ैना ढ्लुखोरेथ, किजोकि तुस रज़नेथ, परमेशर तुसन बरकत देलो ज़ैना अज़ लेरां देतथ, किजोकि तुसेईं हसनुए।”
22 人の子のために、人々があなたがたを憎むとき、また、あなたがたを除名し、はずかしめ、あなたがたの名をあしざまにけなすとき、あなたがたは幸いです。
“परमेशर तुसन बरकत देलो, ज़ैखन मैनेरे मट्ठे, यानी मेरे चेलो भोनेरे वाजाई सेइं लोक तुश्शी तुहीन केरन, ते तुसन भाईच़ारे करां कनारे छ़डेले, ते तुसन बेइज़त केरेले, ते तुश्शू नवं केट्टी छ़डेले।”
23 その日には、喜びなさい。おどり上がって喜びなさい。天ではあなたがたの報いは大きいからです。彼らの先祖も、預言者たちをそのように扱ったのです。
“तैस दिहाड़े खुशी भोइतां उछ़ड़थ, किजोकि हेरा तुश्शे लेइ स्वर्गे मां बड़ू इनामे। तैन केरे दादे-पड़दादे नेबन सेइं भी एरो ज़ेरो बर्ताव केरते थिये।”
24 しかし、富んでいるあなたがたは、哀れな者です。慰めを、すでに受けているからです。
“पन अफ़सोस! तुसन पुड़ ज़ैना दौलतमन्दथ, किजोकि तुसन सब किछ मैलेरूए।
25 いま食べ飽きているあなたがたは、哀れな者です。やがて、飢えるようになるからです。いま笑っているあなたがたは、哀れな者です。やがて悲しみ泣くようになるからです。
अफ़सोस! तुसन पुड़, ज़ैन तुस चाते थिये, तुसन तैन मैल्लू, किजोकि तुस नियन्ने भोले, अफ़सोस! तुसन पुड़ ज़ैना अज़ हसतथ किजोकि तुस शोग केरेले ते लेरां देले।
26 みなの人にほめられるときは、あなたがたは哀れな者です。彼らの先祖は、にせ預言者たちをそのように扱ったからです。
पन अफ़सोस! तुसन पुड़ ज़ैखन लोक तुसन जो भलू ज़ोन, किजोकि तुश्शे दादे-पड़दादेईं भी झूठे नेबन सेइं एरो बर्ताव कियोरो थियो।”
27 しかし、いま聞いているあなたがたに、わたしはこう言います。あなたの敵を愛しなさい。あなたを憎む者に善を行ないなさい。
“अवं तुसन शुन्नेबालन सेइं ज़ोताईं कि अपने दुश्मन सेइं प्यार केरा। ज़ैना तुसन सेइं बैर रखतन तैन केरू भलू केरा।
28 あなたをのろう者を祝福しなさい。あなたを侮辱する者のために祈りなさい。
ज़ैना तुसन जो बुरू ज़ोतन तुस तैन केरे लेइ बरकत मग्गा, ज़ैन तुसन बेइज़त केरन तुस तैन केरे लेइ प्रार्थना केरा।
29 あなたの片方の頬を打つ者には、ほかの頬をも向けなさい。上着を奪い取る者には、下着も拒んではいけません。
अगर कोई तुश्शे एक्की खैखोड़ी पुड़ थप्पड़ बाहे त होरो पासो भी तैसेरे पासे रखा, ते अगर कोई तुश्शू कोट नेते त कमीज़ भी तैस देथ।
30 すべて求める者には与えなさい。奪い取る者からは取り戻してはいけません。
ज़ै कोई तीं करां किछ मग्गे त तैस देथ अगर कोई तेरो सबाब नेते ते तैस करां वापस न मग्गा।
31 自分にしてもらいたいと望むとおり、人にもそのようにしなさい。
ते ज़ेन्च़रे तुस चातथ कि लोक तुसन सेइं केरन तेन्च़रे तुस भी तैन सेइं तेरहु केरा।
32 自分を愛する者を愛したからといって、あなたがたに何の良いところがあるでしょう。罪人たちでさえ、自分を愛する者を愛しています。
अगर तुस तैन्ने सेइं प्यार केरथ ज़ैना तुसन सेइं प्यार केरतन त तुश्शू कुन एवसाने? किजोकि पापी लोक भी अपने प्यार केरनेबालन सेइं प्यार केरतन।
33 自分に良いことをしてくれる者に良いことをしたからといって、あなたがたに何の良いところがあるでしょう。罪人たちでさえ、同じことをしています。
अगर तुस तैन केरू भलू केरतथ ज़ैना तुश्शू भलू केरतन त तुश्शू कुन एवसाने? किजोकि पापी लोक भी अपने प्यार केरनेबालन सेइं प्यार केरतन।
34 返してもらうつもりで人に貸してやったからといって、あなたがたに何の良いところがあるでしょう。貸した分を取り返すつもりなら、罪人たちでさえ、罪人たちに貸しています。
अगर तुस तैन्ने ओधार देतथ ज़ैन करां तुसन वापस भी मैलनेरी उमीदे, त परमेशर तुश्शी बड़याई किजो केरे? किजोकि बुरे लोक भी अपने प्यार केरनेबालन पेंइसे देतन ताके तैन करां वापस मैलन।
35 ただ、自分の敵を愛しなさい。彼らによくしてやり、返してもらうことを考えずに貸しなさい。そうすれば、あなたがたの受ける報いはすばらしく、あなたがたは、いと高き方の子どもになれます。なぜなら、いと高き方は、恩知らずの悪人にも、あわれみ深いからです。
पन तुस अपने दुश्मन सेइं प्यार केरा ते तैन केरू भलू केरा, ओधार देइयथ पन तैन करां वापस मैलनेरी उमीद न रेखथ, एल्हेरो स्वर्गे मां तुश्शे लेइ अक बड़ो फले, किजोकि तुस परमप्रधान परमेशरेरे बच्चे भोले, किजोकि तै परमेशर न मन्ने बालन पुड़ ते ज़ालमन पुड़ भी दया केरते।
36 あなたがたの天の父があわれみ深いように、あなたがたも、あわれみ深くしなさい。
ज़ेरो दया दिल तुश्शो बाजी तेरहे दया दिल तुस भी भोथ।”
37 さばいてはいけません。そうすれば、自分もさばかれません。人を罪に定めてはいけません。そうすれば、自分も罪に定められません。赦しなさい。そうすれば、自分も赦されます。
“दोष न लाथ, तुसन पुड़ भी दोष न लव गालो, निन्दा न केरा, तुश्शी भी निन्दा न की गाली, तुस होरन माफ़ केरेले त तुसन भी माफ़ कियूं गालू।
38 与えなさい。そうすれば、自分も与えられます。人々は量りをよくして、押しつけ、揺すり入れ、あふれるまでにして、ふところに入れてくれるでしょう。あなたがたは、人を量る量りで、自分も量り返してもらうからです。」
तुस होरि किछ देले त तुसन भी किछ दित्तू गालू तुश्शू बरकतरू भांड ज़ेन्च़रे अन्नेरी हाटी हिलेइतां देतां तैन भी तेन्च़रे ज़ैस हैटी सेइं तुस होरि केरे लेइ मिनतथ तैस्से सेइं तुश्शे लेइ भी मिनेले।”
39 イエスはまた一つのたとえを話された。「いったい、盲人に盲人の手引きができるでしょうか。ふたりとも穴に落ち込まないでしょうか。
यीशुए तैन अक मिसाल शुनाई, “कुन कानो होरि काने बत हेरेई सकते? तैना त दुइये गढे मां बिछ़ड़ेले?
40 弟子は師以上には出られません。しかし十分訓練を受けた者はみな、自分の師ぐらいにはなるのです。
चेलो अपने गुरू करां बड्डो न भोए पन हर एक्की गल्ली मां ज़ैखन सब शिखेलो त अपने गुरेरो ज़ेरो भोलो।
41 あなたは、兄弟の目にあるちりが見えながら、どうして自分の目にある梁には気がつかないのですか。
तू अपने ढ्लाएरी एछ़्छ़ी मां कूड़ो किजो तकतस, पन तेरी एछ़्छ़ी मां त नग आए, ते तैसेरो तू खियाल भी न केरस?
42 自分の目にある梁が見えずに、どうして兄弟に、『兄弟。あなたの目のちりを取らせてください。』と言えますか。偽善者たち。まず自分の目から梁を取りのけなさい。そうしてこそ、兄弟の目のちりがはっきり見えて、取りのけることができるのです。
तू अपने ढ्लाए केन्च़रे ज़ोई सकतस कि, ‘तेरी एछ़्छ़ी मरां कूड़ो केढी?’ हे पाखंडी पेइले अपनि एछ़्छ़ी मरां नग कढ फिरी अपने ढ्लाएरी एछ़्छ़ी मरां कूड़ो केढी सकतस।”
43 悪い実を結ぶ良い木はないし、良い実を結ぶ悪い木もありません。
“किजोकि केन्ची भी रोड़े बुटे बुरो फल न लग्गे ते न केन्ची बुरे बुटे रोड़ो फल लग्गे।
44 木はどれでも、その実によってわかるものです。いばらからいちじくは取れず、野ばらからぶどうを集めることはできません。
हर बुट अपने फले सेइं पिशैनोते। किजोकि न झ़लन सेइं फैगू लगन ते न झ़ल्लन सेइं दाछ़ लगे।
45 良い人は、その心の良い倉から良い物を出し、悪い人は、悪い倉から悪い物を出します。なぜなら人の口は、心に満ちているものを話すからです。
रोड़ो मैन्हु अपने दिलेरे रोड़े खज़ाने मरां रोड़ी चीज़ां कढ़ते ते बुरो मैन्हु अपने दिलेरे बुरे खज़ाने मरां बुरी चीज़ां कढ़ते किजोकि ज़ैन दिले मां भरेरू भोते तैन्ने ज़बानी पुड़ एइते।”
46 なぜ、わたしを『主よ、主よ。』と呼びながら、わたしの言うことを行なわないのですか。
“ज़ैखन तुस मेरे ज़ोने पुड़ अमल न केरथ त मींजो, ‘हे प्रभु, हे प्रभु,’ किजो ज़ोतथ?
47 わたしのもとに来て、わたしのことばを聞き、それを行なう人たちがどんな人に似ているか、あなたがたに示しましょう。
ज़ै मीं कां एइते ते मेरी गल्लां शुन्तां तैन पुड़ अमल केरते त अवं तुसन सेइं ज़ोताईं कि तै केसेरो ज़ेरो भोलो?
48 その人は、地面を深く掘り下げ、岩の上に土台を据えて、それから家を建てた人に似ています。洪水になり、川の水がその家に押し寄せたときも、しっかり建てられていたから、びくともしませんでした。
तै तैस मैनेरो ज़ेरोए ज़ैनी अपनू घर डुग्घी खाइ केढतां पेक्की ठैरी घर बनावं ज़ैखन हड़ाई आई त तैस घरे किछ न भोवं, किजोकि तैसेरी मुनीयाद पेक्की ठैरी थी।
49 聞いても実行しない人は、土台なしで地面に家を建てた人に似ています。川の水が押し寄せると、家は一ぺんに倒れてしまい、そのこわれ方はひどいものとなりました。」
पन ज़ै मेरी गल्लां शुन्तां तैन पुड़ अमल न केरे त तै तैस मैनेरो ज़ेरोए, ज़ैनी अपनू घर रेती पुड़ बनाव ते ज़ैखन हड़ाई अई त तैन घर डुल्ली जेवं ते तब्बा भोइ जेवं।”
