Amsal 3
1 Anakku, janganlah melupakan ajaranku. Simpanlah segala perintahku di dalam hatimu
Synu mój, nie zapominaj mego prawa, a niech twoje serce strzeże moich przykazań;
2 agar panjang umurmu dan tenteram hidupmu.
Bo przyniosą ci długie dni i lata życia oraz pokoju.
3 Hendaklah engkau senantiasa digerakkan oleh kebaikan hati dan kesetiaan. Jadikan keduanya seperti kalung pengingat pada lehermu. Ukirkanlah itu di dalam hatimu,
Niech cię nie opuszczają miłosierdzie i prawda, przywiąż je do swojej szyi, wypisz je na tablicy swojego serca.
4 maka engkau akan dikasihi dan dihormati di hadapan Allah maupun manusia.
Wtedy znajdziesz łaskę i uznanie w oczach Boga i ludzi.
5 Percayalah kepada TUHAN dengan sepenuh hatimu dan jangan mengandalkan pemikiranmu sendiri.
Ufaj PANU z całego swego serca i nie polegaj na swoim rozumie.
6 Mintalah kehendak-Nya dalam setiap langkah hidupmu, maka Dia akan menuntunmu ke jalan yang benar.
Zważaj na niego we wszystkich swoich drogach, a on będzie prostować twoje ścieżki.
7 Janganlah berpikir bahwa dirimu sudah bijaksana. Takutlah kepada TUHAN dan jauhilah yang jahat.
Nie bądź mądrym we własnych oczach, [ale] bój się PANA i odstąp od zła.
8 Itulah jamu yang akan membuat tubuhmu sehat dan selalu segar.
[To] da twemu ciału zdrowie i pokrzepienie twoim kościom.
9 Pergunakanlah apa pun yang engkau miliki untuk menghormati TUHAN, dan persembahkanlah bagian terbaik dari segala penghasilanmu.
Czcij PANA swoim majątkiem i pierwocinami wszystkich twoich dochodów.
10 Maka oleh berkat TUHAN, gudang-gudangmu tidak akan cukup besar untuk memuat semua hasil panenmu, dan penampungan air anggurmu tidak akan cukup memuat hasil pemerasan buah anggurmu.
A twoje spichrze będą napełnione dostatkiem i twoje prasy będą przelewać się od nowego wina.
11 Anakku, janganlah menolak didikan TUHAN, dan jangan marah bila Dia menegurmu.
Synu mój, nie gardź karceniem PANA i nie zniechęcaj się jego upomnieniem.
12 Karena TUHAN menegur orang yang Dia kasihi, seperti seorang ayah mendidik anak yang dikasihinya untuk memperbaiki kelakuannya.
Bo kogo PAN miłuje, tego karze, jak ojciec syna, [którego] kocha.
13 Sungguh berbahagia bila engkau menyambut Sang Hikmat menjadi guru kehidupanmu! Darinyalah engkau akan menerima wawasan.
Błogosławiony człowiek, który znajduje mądrość, i człowiek, który nabiera rozumu;
14 Sebab hasil pengajaran Sang Hikmat lebih berharga daripada perak maupun emas murni,
Gdyż jego nabycie jest lepsze niż nabycie srebra, jego zdobycie [bardziej pożyteczne] niż złoto.
15 bahkan lebih bernilai daripada batu permata. Semua yang diinginkan manusia tak sebanding dengannya.
Jest droższa nad perły i żadna rzecz, której pragniesz, nie dorówna jej.
16 Hikmat itu membawakan bagimu umur panjang di tangan kanannya, juga kekayaan dan kehormatan di tangan kirinya.
Długie dni są w jej prawej ręce, a w lewej bogactwa i chwała.
17 Dia akan menuntunmu di jalan hidup yang menyenangkan dan penuh ketenangan.
Jej drogi są drogami rozkoszy i wszystkie jej ścieżki spokojne.
18 Memiliki dia akan membuatmu panjang umur, seperti menemukan pohon kehidupan. Bila engkau tetap berpegang padanya, engkau akan sangat diberkati.
Jest drzewem życia dla tych, którzy się jej chwycą; a ci, którzy się jej trzymają, są błogosławieni.
19 Dengan hikmat itulah TUHAN menciptakan langit dan bumi. Dengan perhitungan yang bijaksana Dia mengatur segala air dan hujan.
PAN ugruntował ziemię mądrością, a niebiosa umocnił rozumem.
Dzięki jego wiedzy rozstąpiły się głębiny, a obłoki spuszczają rosę.
21 Jadi anakku, utamakanlah kebijaksanaan dan kematangan berpikir. Simpanlah keduanya baik-baik di dalam dirimu.
Synu mój, niech [one] ci [z] oczu nie schodzą; strzeż prawdziwej mądrości i roztropności;
22 Dengan begitu, engkau akan berumur panjang dan beroleh nama baik.
A będą życiem twojej duszy i ozdobą twojej szyi.
23 Engkau pun akan hidup dengan aman tanpa tersandung bahaya kesalahan.
Wtedy będziesz bezpiecznie chodził swoją drogą, a noga twoja się nie potknie.
24 Maka engkau dapat tidur lelap, karena tiadalah resah dan gelisah.
Gdy się położysz, nie będziesz się lękał; a gdy zaśniesz, twój sen będzie przyjemny.
25 Engkau tak perlu takut saat bencana tiba-tiba datang. Orang jahat akan dihantam, tetapi engkau tetap aman,
Nie lękaj się nagłego strachu ani spustoszenia niegodziwych, gdy przyjdzie.
26 sebab engkau bersandar kepada TUHAN. Dialah yang menjagamu dari perangkap musuhmu.
PAN bowiem będzie twoją ufnością i twojej nogi będzie strzegł od sideł.
27 Waktu sesamamu memerlukan bantuan, janganlah berdiam diri. Bantulah dia bila engkau mampu.
Nie wzbraniaj się dobrze czynić potrzebującemu, gdy stać cię na to, aby [dobrze] czynić.
28 Apa yang dapat engkau berikan hari ini, berikanlah tanpa menunda. Jangan katakan kepadanya, “Besok saja aku membantumu.”
Nie mów bliźniemu: Idź i przyjdź znowu, dam ci jutro, gdy masz to u siebie.
29 Jangan sekali-kali merencanakan kejahatan terhadap orang di sekitarmu, karena mereka merasa aman di dekatmu.
Nie knuj zła przeciwko swemu bliźniemu, gdy spokojnie mieszka obok ciebie.
30 Jika sesamamu tidak bersalah terhadap engkau, jangan memulai pertengkaran dengannya.
Nie spieraj się z człowiekiem bez przyczyny, jeśli ci nic złego nie wyrządził.
31 Jangan iri hati kepada orang yang mendapat harta dengan kekerasan. Jangan meniru cara hidup mereka.
Nie zazdrość ciemięzcy i nie wybieraj żadnej z jego dróg.
32 Sebab TUHAN membenci orang jahat, tetapi menjadi sahabat bagi orang jujur.
Przewrotny bowiem budzi w PANU odrazę, ale jego tajemnica [jest] z prawymi.
33 Seluruh isi rumah orang jahat berada di bawah kutukan TUHAN, tetapi rumah tangga orang benar diberkati-Nya.
Przekleństwo PANA [jest] w domu niegodziwego, lecz [PAN] błogosławi mieszkanie sprawiedliwych.
34 TUHAN memandang rendah orang yang menghina orang lain, tetapi bermurah hati kepada orang yang rendah hati.
On szydzi z szyderców, ale daje łaskę pokornym.
35 Orang bijak akan mendapat kehormatan tanpa mencarinya, tetapi orang bebal akan bergelimang aib.
Mądrzy odziedziczą chwałę, a głupi poniosą hańbę.
