Dagiti Proverbio 18
1 Ti tao a mangiyad-adayo iti bagina ket mangbirbiruk iti bukodna a tarigagay, ken kabusorna ti nasayaat a panangikeddeng.
Selfish people only please themselves, they attack anything that makes good sense.
2 Saan a makasarak ti maysa a maag iti ragsak iti pannakaawat, ngem iti laeng panangipakaammona iti adda iti pusona.
Stupid people have no interest in trying to understand, they only want to express their opinions.
3 No dumteng ti nadangkes a tao, kakuyogna a dumteng ti pananguyaw-kakuyogna ti panangpabain ken panangumsi.
With wickedness comes contempt; with dishonor comes disgrace.
4 Dagiti isawsawang ti ngiwat ti tao ket maiyarig iti naguuneg a danum; ti burayok ti kinasirib ket maiyarig iti agay-ayus a waig.
People's words can be profound like deep waters, a gushing stream that is the source of wisdom.
5 Saan a nasayaat nga ayunan dagiti nadangkes, wenno ipaidam ti hustisia kadagiti agar-aramid iti nalinteg.
It's not right to show favoritism to the guilty and rob the innocent of justice.
6 Dagiti bibig ti maysa a maag ti mangipapaay kenkuana iti panagririri, ken agaw-awis ti ngiwatna iti pannakabaot.
What stupid people say gets them into fights, as if they're asking for a beating.
7 Ti ngiwat ti maysa a maag ti mismo a pakadadaelanna, ken siloanna ti bagina babaen kadagiti mismo a bibigna.
Stupid people are caught out by what they say; their own words trap them.
8 Dagiti sasao ti maysa a managtsismis ket kasla taraon a naimas, ket dumanonda kadagiti kaunggan a paset ti bagi.
Listening to gossip is like gulping down bites of your favorite food—they go deep down inside you.
9 Kasta met, a ti naliway iti trabahona ket kabsat ti tao nga adu ti madaddadaelna.
Laziness and destruction are brothers.
10 Ti nagan ni Yahweh ket kasla natibker a torre; natalged ti tao nga agar-aramid iti nalinteg nga agkamang iti daytoy.
The Lord is a protective tower that good people can run to and be safe.
11 Ti kinabaknang ti nabaknang ket arigna nga isu ti nasarikedkedan a siudadna, ken ti panangipagarupna ket nangato a pader daytoy.
Rich people see their wealth as a fortified town—it's like a high wall in their imagination.
12 Sakbay ti pannakadadaelna, napalangguad ti puso ti maysa a tao, ngem umun-una ti panagpakumbaba sakbay ti pannakaitan-ok.
Pride leads to destruction; humility goes before honor.
13 Ti tao a sumungbat sakbay a dumngeg-isu ti kinamaag ken pakaibabainanna.
Replying before hearing is stupidity and shame.
14 Ti espiritu ti maysa a tao ket makalasat iti panagsakit, ngem siasino koma ti makaibtur iti naburak nga espiritu?
With a brave spirit you can put up with sickness, but if it's crushed, you can't bear it.
15 Ti puso ti nalaing ket makagun-od iti pannakaammo, ken ti masirib a tao ket birbirukenna daytoy.
An intelligent mind acquires knowledge; the wise are ready to hear knowledge.
16 Ti sagut ti maysa a tao ket mabalin a manglukat iti dalan ken mangipan kenkuana iti sangoanan ti maysa a napateg a tao.
A gift opens doors for you, and gets you into the presence of important people.
17 Kasla pudno ti umuna a mangikalintegan iti kasona agingga a dumteng ti kabusorna a mangpalutpot kenkuana.
The first person to plead a case sounds right until someone comes to cross-examine them.
18 Ti panagbibinnunot ket urnosenna dagiti riri ken pagsisinaenna dagiti agkabusor.
Casting lots can end disputes and decide between powerful people.
19 Ti panagballigim a mangay-ayo iti napasakitan a kabsat ket narigrigat ngem iti panagballigim a mangparmek iti natibker a siudad, ken ti panagapa ket maiyarig kadagiti balunet iti maysa a palasio.
A brother you've offended is harder to win back than a fortified town. Arguments keep people apart like bars on the doors of a fortress.
20 Mapno ti tian ti tao gapu iti bunga ti bibigna; mapnek isuna babaen iti maapit dagiti bibigna.
Make sure you're satisfied with what you say—you have to live with your words.
21 Ti patay ken biag ket adda iti pannakabalin ti dila, ken dagiti mangayat iti daytoy ket kanendanto ti bungana.
What you say has the power to bring life or to kill; those who love talking will have to deal with the consequences.
22 Ti siasinoman a makabirok iti asawa a babai ket makabirok iti nasayaat a banag ken makaawat iti pabor manipud kenni Yahweh.
If you find a wife, that's great, and you'll be blessed by the Lord.
23 Agpakpakaasi ti marigrigat a tao, ngem nagubsang ti panangsungbat ti nabaknang a tao.
The poor beg for mercy, but the rich reply harshly.
24 Ti mangibagbaga nga adu ti gagayyemna ket maipan iti pannakadadael babaen kadagitoy, ngem adda gayyem a nasingsinged ngem iti maysa a kabsat.
Some friends give up on you, but there's a friend who stays closer to you than a brother.
