Exodo 23

1 Masapul a saankayo nga agipadamag iti palso maipanggep iti siasinoman. Saankayo a makikaddua iti nadangkes a tao tapno agbalinkayo nga ulbod a saksi.

NO admitirás falso rumor. No te concertarás con el impío para ser testigo falso.

2 Masapul a saankayo a sumurot iti kaadduan nga agaramid iti dakes wenno agsaksi kabayatan nga ay-ayunanyo ti kaaduan tapno mangballikug iti hustisia.

No seguirás á los muchos para mal hacer; ni responderás en litigio inclinándote á los más para hacer agravios;

3 Masapul a saanyo nga ayunan ti nakurapay a tao iti kasona.

Ni al pobre distinguirás en su causa.

4 No masabatyo ti baka wenno asno ti kabusoryo a maiyaw-aw-awan, masapul nga isubliyo daytoy kenkuana.

Si encontrares el buey de tu enemigo ó su asno extraviado, vuelve á llevárselo.

5 No makitayo a nakusbo iti daga ti asno ti tao a gumurgura kadakayo iti kinadagsen ti awitna, masapul a saanyo a panawan dayta a tao. Masapul a tulunganyo isuna ken ti asnona.

Si vieres el asno del que te aborrece caído debajo de su carga, ¿le dejarás entonces desamparado? Sin falta ayudarás con él á levantarlo.

6 Masapul a saanyo a ballikugen ti hustisia no daytoy ket umayon kadagiti napanglaw a tattao iti kaso iti napanglaw a tao.

No pervertirás el derecho de tu mendigo en su pleito.

7 Saankayo a makikaddua kadagiti dadduma iti panagaramid iti palso a pammabasol, ken saanyo a patayen dagiti awan basolna wenno nalinteg, ta saankonto a palabsen dagiti nadangkes.

De palabra de mentira te alejarás, y no matarás al inocente y justo; porque yo no justificaré al impío.

8 Saankayo a pulos nga umawat iti pasuksok, ta bulseken ti pasuksok dagiti makakita ken ballikugenna dagiti sao dagiti napudno a tattao.

No recibirás presente; porque el presente ciega á los que ven, y pervierte las palabras justas.

9 Masapul a saankayo a mangidadanes iti ganggannaet, agsipud ta ammoyo ti biag ti maysa a gangannaet, ta ganggannaetkayo met idi iti daga ti Egipto.

Y no angustiarás al extranjero: pues vosotros sabéis cómo se halla el alma del extranjero, ya que extranjeros fuisteis en la tierra de Egipto.

10 Iti las-ud iti innem a tawen, agmulakayo ti bukel kadagiti dagayo ken apitenyo dagiti ipaayna a bunga.

Seis años sembrarás tu tierra, y allegarás su cosecha:

11 Ngem iti maikapito a tawen, bay-anyo a saan a naarado ken paginanaenyo daytoy, tapno makapangan dagiti nakurapay a tattao kadakayo. Ti ibatida, kanento dagiti atap nga ayup. Kasta met ti aramidenyo kadagiti kaubusanyo ken kadagiti kaoliboanyo.

Mas el séptimo la dejarás vacante y soltarás, para que coman los pobres de tu pueblo; y de lo que quedare comerán las bestias del campo; así harás de tu viña y de tu olivar.

12 Agtrabahokayo bayat iti innem nga aldaw, ngem iti maikapito nga aldaw masapul nga aginanakayo. Aramidenyo daytoy tapno makainana dagiti baka ken asnoyo, ken tapno makainana ken mabang-aran dagiti annak a lallaki dagiti tagabuyo a babbai ken ti siasinoman a gangannaet.

Seis días harás tus negocios, y al séptimo día holgarás, á fin que descanse tu buey y tu asno, y tome refrigerio el hijo de tu sierva, y el extranjero.

13 Endenganyo ti amin nga imbagak kadakayo. Saanyo a dakdakamaten ti nagan dagiti sabali a dios, wenno saanyo nga ipalubos a mangngeg dagiti naganda manipud iti ngiwatyo.

Y en todo lo que os he dicho seréis avisados. Y nombre de otros dioses no mentaréis, ni se oirá de vuestra boca.

14 Masapul nga agdaliasatkayo tapno makaangaykayo iti fiesta a maipaay kaniak iti mamintallo a daras iti makatawen.

Tres veces en el año me celebraréis fiesta.

15 Masapul a ngilinenyo ti Fiesta ti Tinapay nga Awan Lebadurana. Kas imbilinko kadakayo, mangankayo iti tinapay nga awan lebadurana iti las-ud ti pito nga aldaw. Iti dayta a tiempo, sumangokayonto kaniak iti bulan ti Abib, a naituding para iti daytoy a panggep. Iti daytoy a bulan a rimuarkayo idi manipud idiay Egipto. Ngem masapul a saankayo nga agpakita iti sangoanak nga ima-ima.

La fiesta de los ázimos guardarás: siete días comerás los panes sin levadura, como yo te mandé, en el tiempo del mes de Abib; porque en él saliste de Egipto: y ninguno comparecerá vacío delante de mí:

16 Masapul a ngilinenyo ti Fiesta ti Panagapit, ti umuna a bunga dagiti nagbannoganyo idi immulayo dagiti bukbukel kadagiti taltalonyo. Kasta met a masapul a ngilinenyo ti Fiesta ti Panagummong iti ileleppas ti tawen, inton agapitkayo manipud kadagiti taltalonyo.

También la fiesta de la siega, los primeros frutos de tus labores que hubieres sembrado en el campo; y la fiesta de la cosecha á la salida del año, cuando habrás recogido tus labores del campo.

17 Masapul nga agparang iti sangoanak, a ni Yahweh, dagiti amin a lallaki iti mamintallo a daras iti tunggal tawen.

Tres veces en el año parecerá todo varón tuyo delante del Señor Jehová.

18 Masapul a saanyo nga idaton ti dara dagiti naidaton para kaniak a kaddua ti tinapay nga adda lebadurana. Dagiti taba manipud kadagiti naidaton iti fiestak ket masapul a saan nga agtalinaed iti agpatnag agingga iti bigat.

No ofrecerás con pan leudo la sangre de mi sacrificio; ni el sebo de mi víctima quedará de la noche hasta la mañana.

19 Masapul nga iyegyo iti uneg ti balayko, ti balay ni Yahweh a Diosyo ti umuna a kasayaatan a bunga manipud kadagiti dagayo. Masapul a saanyo a paburekan ti urbon a kalding iti gatas ti inana.

Las primicias de los primeros frutos de tu tierra traerás á la casa de Jehová tu Dios. No guisarás el cabrito con la leche de su madre.

20 Mangibaonakto iti anghel nga umun-una kadakayo a mangsalaknib kadakayo iti dalan, ken mangiyeg kadakayo iti lugar nga insaganak.

He aquí yo envío el Angel delante de ti para que te guarde en el camino, y te introduzca en el lugar que yo he preparado.

21 Dumngeg ken agtulnogkayo kenkuana. Saanyo a pagpungtoten isuna, ta saannanto a pakawanen dagiti pagkuranganyo. Adda kenkuana ti naganko.

Guárdate delante de él, y oye su voz; no le seas rebelde; porque él no perdonará vuestra rebelión: porque mi nombre está en él.

22 No pudno nga agtulnogkayo iti timekna ken aramidenyo amin dagiti ibagak kadakayo, ket agbalinakto a kabusor kadagiti kabusoryo ken sumuppiat kadagiti sumupsuppiat kadakayo.

Pero si en verdad oyeres su voz, é hicieres todo lo que yo te dijere, seré enemigo á tus enemigos, y afligiré á los que te afligieren.

23 Umun-unanto kadakayo ti anghelko ket iyegnakayo kadagiti Amorreo, Heteo, Perezeo, Cananeo, Heveo ken kadagiti Jebuseo. Dadaelekto ida.

Porque mi Angel irá delante de ti, y te introducirá al Amorrheo, y al Hetheo, y al Pherezeo, y al Cananeo, y al Heveo, y al Jebuseo, á los cuales yo haré destruir.

24 Masapul a saankayo nga agrukbab kadagiti diosda, dayawen dagitoy, wenno tuladen dagiti ar-aramidenda. Ngem ketdi, masapul a naan-anay a dadaelenyo ida ken burakburakenyo dagiti nasagradoan a bato nga adigida.

No te inclinarás á sus dioses, ni los servirás, ni harás como ellos hacen; antes los destruirás del todo, y quebrantarás enteramente sus estatuas.

25 Masapul a dayawendak, ni Yahweh a Diosyo. No aramidenyo, bendisionak dagiti tinapay ken danumyo. Ikkatekto dagiti saksakit kadakayo.

Mas á Jehová vuestro Dios serviréis, y él bendecirá tu pan y tus aguas; y yo quitaré toda enfermedad de en medio de ti.

26 Awanto ti babai nga agbalin a lupes wenno maalisan iti dagayo. Ikkankayonto iti napaut a panagbiag.

No habrá mujer que aborte, ni estéril en tu tierra; y yo cumpliré el número de tus días.

27 Pagbutngekto kaniak dagiti agnanaed iti daga a papananyo. Papatayekto dagiti amin a tattao a masabatyo. Pagtallikodekto dagiti amin a kabusoryo gapu iti buteng.

Yo enviaré mi terror delante de ti, y consternaré á todo pueblo donde tú entrares, y te daré la cerviz de todos tus enemigos.

28 Mangibaonakto kadagiti ayukan iti sangoananyo a mangpapanaw kadagiti Heveo, Cananeo, ken Heteo inton sumungadkayo.

Yo enviaré la avispa delante de ti, que eche fuera al Heveo, y al Cananeo, y al Hetheo, de delante de ti:

29 Saanko ida a papanawen iti sangoananyo iti las-ud iti maysa a tawen, wenno saan, agbalin a nagtalawan ti daga, ket umado iti kasta unay dagiti atap nga ayup.

No los echaré de delante de ti en un año, porque no quede la tierra desierta, y se aumenten contra ti las bestias del campo.

30 Ngem ketdi, in-inutekto a papanawen ida iti sangoananyo agingga nga umadukayo ket tagikuaenyo ti daga.

Poco á poco los echaré de delante de ti, hasta que te multipliques y tomes la tierra por heredad.

31 Irugikto ti beddengyo manipud iti baybay dagiti Runo agingga iti baybay dagiti Filisteo, ken manipud iti let-ang agingga iti karayan ti Eufrates. Pagballigienkayo kadagiti agnanaed iti entero a daga. Papanawenyonto ida iti sangoananyo.

Y yo pondré tu término desde el mar Bermejo hasta la mar de Palestina, y desde el desierto hasta el río: porque pondré en vuestras manos los moradores de la tierra, y tú los echarás de delante de ti.

32 Masapul a saankayo a makitulag kadakuada wenno kadagiti diosda.

No harás alianza con ellos, ni con sus dioses.

33 Masapul a saanda nga agnaed iti dagayo, ta no saan pagaramidendakayo iti basol a maibusor kaniak. No agdayawkayo kadagiti diosda, sigurado nga agbalinto daytoy a palab-og kadakayo.””

En tu tierra no habitarán, no sea que te hagan pecar contra mí sirviendo á sus dioses: porque te será de tropiezo.