Matteus 27
1 Við dagrenningu hittust æðstu prestarnir og leiðtogarnir á ný til að ræða hvernig þeir ættu að fá Jesú dæmdan til dauða.
Утру же бывшу, совет сотвориша вси архиерее и старцы людстии на Иисуса, яко убити Его:
2 Eftir það bundu þeir hann og sendu til Pílatusar, rómverska landstjórans.
и связавше Его ведоша и предаша Его Понтийскому Пилату игемону.
3 Þegar Júdasi, þeim er sveik hann, varð ljóst að Jesús hafði verið dæmdur til dauða, iðraðist hann gjörða sinna. Hann fór aftur með peningana til æðstu prestanna og hinna leiðtoganna og sagði:
Тогда видев Иуда предавый Его, яко осудиша Его, раскаявся возврати тридесять сребреники архиереем и старцем,
4 „Ég hef syndgað með því að svíkja saklausan mann.“„Það er þitt mál og þú um það!“svöruðu þeir hranalega.
глаголя: согреших предав кровь неповинную. Они же реша: что есть нам? Ты узриши.
5 Þá hljóp hann inn í musterið, fleygði peningunum á gólfið, fór síðan burt og hengdi sig.
И поверг сребреники в церкви, отиде: и шед удавися.
6 Æðstu prestarnir tíndu peningana upp og sögðu: „Okkur er óheimilt að setja þá í samskotabaukinn, því það er ólöglegt að leggja í hann peninga sem greiddir eru fyrir morð.“
Архиерее же приемше сребреники, реша: недостойно есть вложити их в корвану, понеже цена крове есть.
7 Síðan ræddu þeir málið og ákváðu loks að kaupa akur nokkurn fyrir peningana, en þar fannst leir sem leirkerasmiðir notuðu við iðn sína. Þetta svæði gerðu þeir síðan að grafreit fyrir útlendinga sem létust í Jerúsalem,
Совет же сотворше, купиша ими село скудельничо, в погребание странным:
8 og það er ástæða þess að grafreiturinn er enn kallaður „Blóðakur“.
темже наречеся село то село крове, до сего дне:
9 Þar með rættist spádómur Jeremía: „Og ég tók þessa þrjátíu silfurpeninga – en á það mátu Ísraelsmenn hann –
тогда сбыстся реченное Иеремием пророком, глаголющим: и прияша тридесять сребреник, цену Цененнаго, Егоже цениша от сынов Израилев,
10 og keypti akur leirkerasmiðsins, eins og Drottinn hafði sagt mér að gera.“
и даша я на село скудельничо, якоже сказа мне Господь.
11 Nú stóð Jesús frammi fyrir Pílatusi, rómverska landsstjóranum. „Ert þú Kristur, konungur Gyðinga, “spurði landstjórinn. „Já, “svaraði Jesús.
Иисус же ста пред игемоном. И вопроси Его игемон, глаголя: Ты ли еси Царь Иудейский? Иисус же рече ему: ты глаголеши.
12 Þá tóku æðstu prestarnir og leiðtogar þjóðarinnar að bera fram ákærur, en hann svaraði engu.
И егда Нань глаголаху архиерее и старцы, ничесоже отвещаваше.
13 „Heyrirðu ekki hvað þeir segja?“spurði Pílatus,
Тогда глагола Ему Пилат: не слышиши ли, колика на Тя свидетелствуют?
14 og honum til mikillar furðu svaraði Jesús engu orði.
И не отвеща ему ни к единому глаголу, яко дивитися игемону зело.
15 Landstjórinn var vanur að náða einn fanga ár hvert, á páskahátíðinni, einhvern þann sem fólkið kysi.
На (всяк) же праздник обычай бе игемону отпущати единаго народу связня, егоже хотяху:
16 Þetta árið var alræmdur glæpamaður að nafni Barrabas í fangelsi.
имяху же тогда связана нарочита, глаголемаго Варавву:
17 Pílatus spurði fólkið sem hafði safnast saman framan við höllina: „Hvorn viljið þið að ég náði, Barrabas eða Jesú, sem kallast Kristur?“
собравшымся же им, рече им Пилат: кого хощете (от обою) отпущу вам: Варавву ли, или Иисуса глаголемаго Христа?
18 Pílatusi var fullljóst að ástæðan fyrir því að leiðtogar Gyðinga höfðu handtekið Jesú var öfund vegna vinsælda hans meðal fólksins.
Ведяше бо, яко зависти ради предаша Его.
19 En rétt í þessu, meðan Pílatus var að stjórna málaferlunum, var komið með eftirfarandi skilaboð frá konu hans: „Láttu þennan góða mann í friði, því í nótt fékk ég hræðilega martröð hans vegna.“
Седящу же ему на судищи, посла к нему жена его, глаголющи: ничтоже тебе и Праведнику Тому: много бо пострадах днесь во сне Его ради.
20 Meðan Pílatus var að íhuga skilaboðin frá konu sinni, kepptust æðstu prestarnir og leiðtogar fólksins við að telja mannfjöldanum trú um að best væri að fá Barrabas lausan, en Jesú tekinn af lífi.
Архиерее же и старцы наустиша народы, да испросят Варавву, Иисуса же погубят.
21 Þegar Pílatus spurði aftur: „Hvorn þeirra viljið þið fá lausan?“hrópaði múgurinn hátt: „Barrabas!“
Отвещав же игемон рече им: кого хощете от обою отпущу вам? Они же реша: Варавву.
22 „Hvað á ég þá að gera við Jesú, sem kallast Kristur?“spurði Pílatus. „Krossfestu hann!“hrópaði mannfjöldinn.
Глагола им Пилат: что убо сотворю Иисусу глаголемому Христу? Глаголаша ему вси: да распят будет.
23 „Hvers vegna?“spurði Pílatus ákveðinn. „Hvað illt hefur hann gert?“Þá hrópaði fólkið enn hærra: „Krossfestu hann! Krossfestu hann!“
Игемон же рече: кое убо зло сотвори? Они же излиха вопияху, глаголюще: да пропят будет.
24 Þegar Pílatus sá að hann kom engu til leiðar, og allt var að fara í upplausn, bað hann um skál með vatni, þvoði hendur sínar í augsýn mannfjöldans og sagði: „Ég er saklaus af blóði þessa góða manns. Þið berið ábyrgðina!“
Видев же Пилат, яко ничтоже успевает, но паче молва бывает, приемь воду, умы руце пред народом, глаголя: неповинен есмь от крове Праведнаго Сего: вы узрите.
25 Og múgurinn kallaði á móti: „Blóð hans komi yfir okkur og börnin okkar!“
И отвещавше вси людие реша: кровь Его на нас и на чадех наших.
26 Þá lét Pílatus Barrabas lausan, en lét húðstrýkja Jesú og afhenti hann rómversku hermönnunum til krossfestingar.
Тогда отпусти им Варавву: Иисуса же бив предаде (им), да Его пропнут.
27 Fyrst fóru þeir með hann í vopnabúrið og kölluðu saman alla herdeildina.
Тогда воини игемоновы, приемше Иисуса на судище, собраша Нань все множество воин:
28 Þeir afklæddu hann og færðu í skarlatsrauða skikkju.
и совлекше Его, одеяша Его хламидою червленою:
29 Síðan fléttuðu þeir kórónu úr hvössum þyrnum og settu hana á höfuð hans. Að því búnu létu þeir prik í hægri hönd hans – það átti að vera veldissproti – og krupu síðan frammi fyrir honum, hæddu hann og æptu: „Lengi lifi konungur Gyðinga!“
и сплетше венец от терния, возложиша на главу Его, и трость в десницу Его: и поклоньшеся на колену пред Ним ругахуся Ему, глаголюще: радуйся, Царю Иудейский.
30 Og þeir hræktu á hann, rifu af honum prikið og börðu hann með því í höfuðið.
И плюнувше Нань, прияша трость и бияху по главе Его.
31 Eftir þessa niðurlægingu færðu hermennirnir hann úr skikkjunni klæddu hann í hans eigin föt og fóru með hann til krossfestingar.
И егда поругашася Ему, совлекоша с Него багряницу и облекоша Его в ризы Его: и ведоша Его на пропятие.
32 Á leiðinni til aftökustaðarins mættu þeir manni frá Kýrene í Afríku, Símoni að nafni, og neyddu hann til að bera kross Jesú.
Исходяще же обретоша человека Киринейска, именем Симона: и сему задеша понести крест Его.
33 Þeir komu nú á stað sem kallast Golgata, en það þýðir „hauskúpuhæð“.
И пришедше на место нарицаемое Голгофа, еже есть глаголемо Краниево место,
34 Þar gáfu hermennirnir Jesú beiskt vín til deyfingar, en þegar hann hafði bragðað það, vildi hann það ekki.
даша Ему пити оцет с желчию смешен: и вкушь, не хотяше пити.
35 Eftir að hermennirnir höfðu krossfest Jesú vörpuðu þeir hlutkesti um föt hans,
Распеншии же Его разделиша ризы Его, вергше жребия:
36 en síðan settust þeir niður til að halda vörð um hann.
и седяще стрежаху Его ту:
37 Þeir settu skilti á krossinn og þar stóð: Jesús, konungur Gyðinga.
и возложиша верху главы Его вину Его написану: Сей есть Иисус, Царь Иудейский.
38 Tveir ræningjar voru einnig krossfestir þennan sama morgun.
Тогда распяша с Ним два разбойника: единаго о десную, и единаго о шуюю.
39 Fólk, sem leið átti hjá, hreytti ónotum í Jesú, hristi höfuðið og sagði:
Мимоходящии же хуляху Его, покивающе главами своими
40 „Þú ert maðurinn sem getur brotið niður musterið og reist það aftur á þremur dögum. Komdu nú niður af krossinum, ef þú ert sonur Guðs!“
и глаголюще: Разоряяй церковь и треми денми Созидаяй, спасися Сам: аще Сын еси Божий, сниди со креста.
41 Og æðstu prestarnir og leiðtogarnir hæddu hann einnig og sögðu með fyrirlitningu: „Hann bjargaði öðrum, en sjálfum sér getur hann ekki bjargað. Þú þykist vera konungur Ísraels. Komdu nú niður af krossinum og þá skulum við trúa á þig! Hann sagðist treysta Guði. Hvers vegna bjargar Guð honum þá ekki, ef hann hefur mætur á honum? Hann sagðist vera sonur Guðs, var það ekki?“
Такожде же и архиерее ругающеся с книжники и старцы (и фарисеи), глаголаху:
иныя спасе, Себе ли не может спасти? Аще Царь Израилев есть, да снидет ныне со креста, и веруем в Него:
упова на Бога: да избавит ныне Его, аще хощет Ему. Рече бо, яко Божий есмь Сын.
44 Á sama hátt smánuðu ræningjarnir hann.
Тожде же и разбойника распятая с Ним поношаста Ему.
45 Um hádegið varð myrkur um alla jörðina í þrjár stundir, allt til klukkan þrjú.
От шестаго же часа тма бысть по всей земли до часа девятаго:
46 En þá hrópaði Jesús hátt: „Elí, Elí, lama sabaktaní!“Það þýðir „Guð minn, Guð minn, hví hefur þú yfirgefið mig?“
о девятем же часе возопи Иисус гласом велиим, глаголя: Или, Или, лима савахфани? Еже есть, Боже Мой, Боже Мой, вскую Мя еси оставил?
47 Sumir þeirra, sem þarna stóðu, misskildu þetta og héldu að hann væri að kalla á Elía spámann.
Нецыи же от ту стоящих слышавше глаголаху, яко Илию глашает Сей.
48 Einn þeirra hljóp þá til og fyllti svamp af súru víni, setti hann á stöng og rétti Jesú það að drekka.
И абие тек един от них, и приемь губу, исполнив же оцта, и вонзе на трость, напаяше Его.
49 „Láttu hann eiga sig, “sögðu hinir. „Sjáum til hvort Elía kemur að bjarga honum.“
Прочии же глаголаху: остави, да видим, аще приидет Илиа спасти Его.
50 Þá hrópaði Jesús aftur og gaf upp andann.
Иисус же, паки возопив гласом велиим, испусти дух.
51 Og í sama bili rofnaði fortjaldið í musterinu í tvennt, – en það huldi hið allra helgasta, – ofan frá og niður úr, jörðin skalf og björgin klofnuðu.
И се, завеса церковная раздрася на двое с вышняго края до нижняго: и земля потрясеся: и камение распадеся:
52 Þá opnuðust margar grafir og heilagt fólk, sem þar hafði legið, lifnaði við.
и гроби отверзошася: и многа телеса усопших святых восташа:
53 Eftir upprisu Jesú fór þetta fólk út úr gröfunum og gekk inn í Jerúsalem og birtist þar mörgum.
и изшедше из гроб, по воскресении Его, внидоша во святый град и явишася мнозем.
54 Þegar foringinn og hermenn hans, sem gættu Jesú, fundu jarðskjálftann og sáu hvað gerðist, greip þá skelfing og þeir hrópuðu: „Þessi maður hefur áreiðanlega verið sonur Guðs!“
Сотник же и иже с ним стрегущии Иисуса, видевше трус и бывшая, убояшася зело, глаголюще: воистинну Божий Сын бе Сей.
55 Margar konur, sem farið höfðu með Jesú frá Galíleu og þjónað honum, fylgdust úr fjarlægð með því sem fram fór.
Бяху же ту и жены многи издалеча зрящя, яже идоша по Иисусе от Галилеи, служащя Ему:
56 Þeirra á meðal var María Magdalena, María móðir Jakobs og Jóse, og móðir Jakobs og Jóhannesar (Sebedeussona.)
в нихже бе Мариа Магдалина, и Мариа Иакова и Иосии мати, и мати сыну Зеведеову.
57 Þegar kvöld var komið fór Jósef frá Arímaþeu, ríkur maður og vinur Jesú,
Позде же бывшу, прииде человек богат от Аримафеа, именем Иосиф, иже и сам учися у Иисуса:
58 til Pílatusar og bað um lík Jesú. Pílatus lét honum það eftir.
сей приступль к Пилату, проси телесе Иисусова. Тогда Пилат повеле дати тело.
59 Jósef tók þá líkið, vafði það í hreint léreft
И приемь тело Иосиф, обвит е плащаницею чистою
60 og lagði í gröf, sem hann hafði nýlega látið höggva handa sjálfum sér. Síðan velti hann stórum steini fyrir dyr grafarinnar og fór burt.
и положи е в новем своем гробе, егоже изсече в камени: и возвалив камень велий над двери гроба, отиде.
61 María Magdalena og María hin sátu skammt frá og fylgdust með því sem gerðist.
Бе же ту Мариа Магдалина и другая Мариа, седяще прямо гроба.
62 Daginn eftir – að kvöldi fyrsta dags páskahátíðarinnar – fóru farísearnir og æðstu prestarnir til Pílatusar
Во утрий же день, иже есть по пятце, собрашася архиерее и фарисее к Пилату,
63 og sögðu: „Herra, svikari þessi sagði eitt sinn: „Eftir þrjá daga mun ég rísa upp.“
глаголюще: господи, помянухом, яко льстец он рече, еще сый жив: по триех днех востану:
64 Við viljum því biðja þig að setja vörð við gröfina í þrjá daga til þess að lærisveinar hans komi ekki og steli líkinu, og segi svo öllum að hann hafi lifnað við. Ef svo færi, yrðu seinni svikin verri hinum fyrri!“
повели убо утвердити гроб до третияго дне, да не како пришедше ученицы Его нощию украдут Его и рекут людем: воста от мертвых: и будет последняя лесть горша первыя.
65 „Notið ykkar eigin musterislögreglu, “svaraði Pílatus, „hún ætti að geta gætt grafarinnar nægilega vel.“
Рече же им Пилат: имате кустодию: идите, утвердите, якоже весте.
66 Þeir fóru og gengu tryggilega frá gröfinni. Síðan settu þeir innsigli keisarans á steininn í viðurvist varðmannanna, til þess að gröfin yrði ekki opnuð.
Они же шедше утвердиша гроб, знаменавше камень с кустодиею.
