Lúkas 4
1 Jesús fylltist heilögum anda, sem leiddi hann frá ánni Jórdan og út í auðnir Júdeu.
And Jhesus ful of the Hooli Goost turnede ayen fro Jordan, and was led bi the spirit into desert fourti daies,
2 Þar var hann í fjörutíu daga matarlaus og hungrið svarf að.
and was temptid of the deuel, and eet nothing in tho daies; and whanne tho daies weren endid, he hungride.
3 Þá freistaði Satan hans og sagði: „Ef þú ert sonur Guðs, þá segðu þessum steini að verða að brauði.“
And the deuel seide to him, If thou art Goddis sone, seie to this stoon, that it be maad breed.
4 Jesús svaraði: „Biblían segir: „Maðurinn lifir ekki bara á brauði.““
And Jhesus answeride to hym, It is writun, That a man lyueth not in breed aloone, but in euery word of God.
5 Þá tók Satan hann með sér og sýndi honum á augabragði öll ríki heimsins
And the deuel ladde hym in to an hiy hil, and schewide to hym alle the rewmes of the world in a moment of tyme;
6 og sagði: „Öll þessi ríki og dýrð þeirra er mín eign og ég get ráðstafað þeim að vild. Þetta skal allt verða þitt, ef þú fellur fram og tilbiður mig.“
and seide to hym, Y schal yyue to thee al this power, and the glorie of hem, for to me thei ben youun, and to whom Y wole, Y yyue hem;
therfor if thou falle doun, and worschipe bifore me, alle thingis schulen be thine.
8 En Jesús svaraði: „Í Biblíunni stendur: „Drottin Guð þinn átt þú að tilbiðja og þjóna honum einum.““
And Jhesus answeride, and seide to hym, It is writun, Thou schalt worschipe thi Lord God, and to hym aloone thou schalt serue.
9 Þá fór Satan með hann upp til Jerúsalem og alla leið upp á þakbrún musterisins og sagði: „Ef þú ert sonur Guðs, stökktu þá fram af! Segir Biblían ekki að Guð muni senda engla sína til að gæta þín og vernda þig, svo þú merjist ekki á stéttinni fyrir neðan?“
And he ledde hym in to Jerusalem, and sette hym on the pynacle of the temple, and seide to hym, If thou art Goddis sone, sende thi silf fro hennes doun;
for it is writun, For he hath comaundide to hise aungels of thee, that thei kepe thee in alle thi weies,
and that thei schulen take thee in hondis, lest perauenture thou hirte thi foote at a stoon.
12 Jesús svaraði: „Þetta stendur einnig í Biblíunni: „Ekki skaltu freista Drottins Guðs þíns.““
And Jhesus answeride, and seide to him, It is seid, Thou schalt not tempte thi Lord God.
13 Þegar djöfullinn hafði lokið freistingum sínum, fór hann burt og yfirgaf Jesú að sinni.
And whanne euery temptacioun was endid, the feend wente a wei fro hym for a tyme.
14 Eftir þetta sneri Jesús aftur til Galíleu, fylltur heilögum anda, og orðrómurinn um hann barst út um öll héruðin þar í grennd.
And Jhesus turnede ayen in the vertu of the spirit in to Galilee, and the fame wente forth of hym thorou al the cuntre.
15 Hann predikaði í samkomuhúsunum og allir lofuðu hann.
And he tauyte in the synagogis of hem, and was magnyfied of alle men.
16 Hann kom á æskustöðvar sínar í Nasaret og fór á helgideginum í samkomuhúsið, eins og hann var vanur, og stóð upp til að lesa úr Biblíunni.
And he cam to Nazareth, where he was norisschid, and entride aftir his custom in the sabat dai in to a synagoge, and roos to reed.
17 Honum var fengin bók Jesaja spámanns. Hann opnaði hana og las:
And the book of Ysaye, the prophete, was takun to hym; and as he turnede the book, he foond a place, where it was wrytun,
18 „Andi Drottins er yfir mér. Hann hefur valið mig til að flytja fátækum gleðilegan boðskap. Hann hefur sent mig til að boða fjötruðum frelsi, gefa blindum sýn, leysa hina undirokuðu frá áþján og boða að Guð sé fús að hjálpa öllum sem til hans koma.“
The Spirit of the Lord on me, for which thing he anoyntide me; he sente me to preche to pore men, to hele contrite men in herte,
and to preche remyssioun to prisoneris, and siyt to blynde men, and to delyuere brokun men in to remissioun; to preche the yeer of the Lord plesaunt, and the dai of yeldyng ayen.
20 Hann lokaði bókinni og rétti þjóninum. Síðan settist hann niður. Allir störðu á hann fullir eftirvæntingar.
And whanne he hadde closid the book, he yaf ayen to the mynystre, and sat; and the iyen of alle men in the synagoge were biholdynge in to hym.
21 Hann tók til máls og sagði: „Þessi ritningargrein, sem þið hafið nú heyrt, hefur ræst í dag.“
And he bigan to seie to hem, For in this dai this scripture is fulfillid in youre eeris.
22 Fólkið lét ánægju sína í ljós og undraðist þau ljúfu orð sem komu af vörum hans. „Hver er skýringin á þessu, “spurðu menn, „er þetta ekki sonur Jósefs?“
And alle men yauen witnessyng to hym, and wondriden in the wordis of grace, that camen forth of his mouth. And thei seiden, Whether this is not the sone of Joseph?
23 Þá sagði Jesús: „Þið minnið mig sjálfsagt á máltækið: „Læknir, læknaðu sjálfan þig“– og eigið þá við: „Af hverju gerirðu ekki svipuð kraftaverk hér í heimabæ þínum og þú hefur gert í Kapernaum?“
And he seide to hem, Sotheli ye schulen seie to me this liknesse, Leeche, heele thi silf. The Farisees seiden to Jhesu, Hou grete thingis han we herd don in Cafarnaum, do thou also here in thi cuntre.
24 Ég segi ykkur satt: Enginn spámaður er viðurkenndur í heimabæ sínum!
And he seide, Treuli Y seie to you, that no profete is resseyued in his owne cuntre.
25 Þið munið til dæmis að spámaðurinn Elía gerði kraftaverk til að hjálpa ekkjunni í Sarepta, en hún var útlendingur og bjó í landi Sídonar. Það hafði ekkert rignt í þrjú og hálft ár og mikið hungur var í öllu landinu. Margar Gyðingaekkjur þörfnuðust hjálpar, en þó var Elía ekki sendur til neinnar þeirra.
In treuthe Y seie to you, that many widowis weren in the daies of Elie, the prophete, in Israel, whanne heuene was closid thre yeer and sixe monethis, whanne greet hungur was maad in al the erthe;
and to noon of hem was Elye sent, but in to Sarepta of Sydon, to a widowe.
27 Og munið þið eftir spámanninum Elísa? Hann læknaði Naaman frá Sýrlandi, en ekki þá mörgu Gyðinga sem voru holdsveikir og þörfnuðust hjálpar.“
And many meseles weren in Israel, vndur Helisee, the prophete, and noon of hem was clensid, but Naaman of Sirye.
28 Við þessi orð Jesú urðu menn æfir af reiði.
And alle in the synagoge herynge these thingis, weren fillid with wraththe.
29 Þeir stukku úr sætum sínum, þyrptust að honum og hröktu hann út á brún fjallsins, sem bærinn stóð á, með það í huga að hrinda honum fram af þverhnípinu.
And thei risen vp, and drouen hym out with out the citee, and ledden hym to the cop of the hil on which her citee was bildid, to caste hym doun.
30 En Jesús gekk út úr þvögunni og yfirgaf þá.
But Jhesus passide, and wente thorou the myddil of hem; and cam doun in to Cafarnaum,
31 Eftir þetta fór hann til Kapernaum, bæjar í Galíleu, og þar predikaði hann í samkomuhúsinu á hverjum helgidegi.
a citee of Galilee, and there he tauyte hem in sabotis.
32 Hér fór á sömu leið, fólkið undraðist það sem hann sagði, því máttur fylgdi orðum hans.
And thei weren astonyed in his techyng, for his word was in power.
33 Eitt sinn, er Jesús var að kenna í samkomuhúsinu, fór maður, sem hafði illan anda, að hrópa að honum:
And in her synagoge was a man hauynge an vnclene feend, and he criede with greet vois,
34 „Farðu burt! Við viljum ekkert með þig hafa, Jesús frá Nasaret. Þú ert kominn til að granda okkur. Ég veit að þú ert hinn heilagi sonur Guðs.“
and seide, Suffre, what to vs and to thee, Jhesu of Nazareth? art thou comun to leese vs? Y knowe, that thou art the hooli of God.
35 Þá greip Jesús fram í fyrir illa andanum og sagði skipandi: „Hafðu hljótt um þig og farðu út.“Andinn fleygði þá manninum í gólfið í augsýn allra og yfirgaf hann án þess að valda honum tjóni.
And Jhesus blamede hym, and seide, Wexe doumbe, and go out fro hym. And whanne the feend hadde cast hym forth in to the myddil, he wente a wei fro hym, and he noyede hym no thing.
36 Fólkið varð forviða og spurði: „Hvaða vald býr í orðum þessa manns, fyrst illu andarnir hlýða honum!“
And drede was maad in alle men, and thei spaken togider, and seiden, What is this word, for in power and vertu he comaundith to vnclene spiritis, and thei gon out?
37 Fréttin um þetta breiddist eins og eldur í sinu um allt héraðið.
And the fame was pupplischid of him in to ech place of the cuntre.
38 Þegar Jesús yfirgaf samkomuhúsið fór hann heim til Símonar. Þá var tengdamóðir Símonar þar rúmliggjandi með háan hita. Allir viðstaddir báðu Jesú að lækna hana.
And Jhesus roos vp fro the synagoge, and entride in to the hous of Symount; and the modir of Symountis wijf was holdun with grete fyueris, and thei preieden hym for hir.
39 Jesús gekk að rúmstokknum og hastaði á sótthitann, sem þá hvarf skyndilega, og hún fór á fætur og matreiddi handa þeim.
And Jhesus stood ouer hir, and comaundide to the feuer, and it lefte hir; and anoon sche roos vp, and seruede hem.
40 Við sólarlag þetta kvöld komu þorpsbúar með sjúklinga til Jesú. Það skipti ekki máli hver sjúkdómurinn var, þegar Jesús snerti þá læknuðust þeir.
And whanne the sunne wente doun, alle that hadden sijke men with dyuerse langours, ledden hem to hym; and he sette his hoondis on ech bi `hem silf, and heelide hem.
41 Sumir höfðu illa anda sem fóru út að skipun hans. Andar þessir æptu: „Þú ert sonur Guðs!“Þeir vissu að hann var Kristur, en hann þaggaði niður í þeim og leyfði þeim ekki að tala.
And feendis wenten out fro manye, and crieden, and seiden, For thou art the sone of God. And he blamede, and suffride hem not to speke, for thei wisten hym, that he was Crist.
42 Við sólarupprás morguninn eftir, lagði hann leið sína á óbyggðan stað. Mannfjöldinn leitaði hans um allt og fann hann loks. Fólkið bað hann að fara ekki burt frá Kapernaum,
And whanne the dai was come, he yede out, and wente in to a desert place; and the puple souyten hym, and thei camen to hym, and thei helden hym, that he schulde not go a wei fro hem.
43 en því svaraði hann: „Ég verð líka að fara á fleiri staði og flytja þar gleðifréttirnar um að Guð sé nálægur með vald sitt og hjálp, því til þess var ég sendur.“
To whiche he seide, For also to othere citees it bihoueth me to preche the kyngdom of God, for therfor Y am sent.
44 Síðan hélt hann áfram ferð sinni og predikaði í samkomuhúsunum í Júdeu.
And he prechide in the synagogis of Galilee.
