Lúkas 20
1 Dag nokkurn var Jesús að kenna og predika í musterinu. Þá lögðu æðstu prestarnir til atlögu við hann ásamt öðrum trúarleiðtogum og mönnum úr ráðinu.
On one of those days, as he was teaching the people in the temple and preaching the Good News, the priests and scribes came to him with the elders.
2 Þeir kröfðust þess að hann segði þeim með hvaða valdi hann hefði rekið musteriskaupmennina út.
They asked him, “Tell us: by what authority do you do these things? Or who is giving you this authority?”
3 „Áður en ég svara ætla ég að spyrja ykkur annarrar spurningar, “svaraði hann:
He answered them, “I also will ask you one question. Tell me:
4 „Var Jóhannes sendur af Guði eða starfaði hann aðeins í eigin mætti?“
the baptism of John, was it from heaven, or from men?”
5 Þeir ráðguðust um þetta. „Ef við segjum að boðskapur hans hafi verið frá himnum, þá erum við fallnir í gildru, því að þá spyr hann: „Hvers vegna trúðuð þið honum þá ekki?“
They reasoned with themselves, saying, “If we say, ‘From heaven,’ he will say, ‘Why didn’t you believe him?’
6 Ef við segjum hins vegar að Jóhannes hafi ekki verið sendur af Guði, þá ræðst múgurinn á okkur, því allir eru vissir um að hann hafi verið spámaður.“
But if we say, ‘From men,’ all the people will stone us, for they are persuaded that John was a prophet.”
7 Að lokum svöruðu þeir: „Við vitum það ekki.“
They answered that they didn’t know where it was from.
8 „Þá mun ég ekki heldur svara spurningu ykkar, “sagði Jesús.
Jesus said to them, “Neither will I tell you by what authority I do these things.”
9 Jesús sneri sér aftur að fólkinu og sagði því eftirfarandi sögu: „Maður plantaði víngarð, leigði hann nokkrum bændum og fór síðan til útlanda, þar sem hann bjó í nokkur ár.
He began to tell the people this parable: “A man planted a vineyard and rented it out to some farmers, and went into another country for a long time.
10 Þegar uppskerutíminn kom, sendi hann einn af mönnum sínum til búgarðsins til að sækja sinn hluta uppskerunnar. En leigjendurnir börðu hann og sendu hann tómhentan til baka.
At the proper season, he sent a servant to the farmers to collect his share of the fruit of the vineyard. But the farmers beat him and sent him away empty.
11 Þá sendi hann annan, en sama sagan endurtók sig: Hann var barinn og auðmýktur og sendur allslaus heim.
He sent yet another servant, and they also beat him and treated him shamefully, and sent him away empty.
12 Sá þriðji var einnig særður og enn fór á sömu leið. Honum var líka misþyrmt og hann rekinn í burtu.
He sent yet a third, and they also wounded him and threw him out.
13 „Hvað á ég að gera“sagði eigandi víngarðsins við sjálfan sig. „Já, nú veit ég það! Ég sendi son minn, sem ég elska, þeir munu áreiðanlega sýna honum virðingu.“
The lord of the vineyard said, ‘What shall I do? I will send my beloved son. It may be that seeing him, they will respect him.’
14 En þegar leigjendurnir sáu son hans, sögðu þeir: „Nú er tækifærið. Þessi náungi á að erfa allt landið eftir föður sinn. Komum! Drepum hann, og þá eigum við þetta allt.“
“But when the farmers saw him, they reasoned among themselves, saying, ‘This is the heir. Come, let’s kill him, that the inheritance may be ours.’
15 Þeir drógu hann út fyrir víngarðinn og drápu hann. Hvað haldið þið nú að eigandinn hafi gert?
Then they threw him out of the vineyard and killed him. What therefore will the lord of the vineyard do to them?
16 Það skal ég segja ykkur. Hann mun koma og drepa þá alla og leigja öðrum víngarðinn.“„Annað eins og þetta getur aldrei gerst, “mótmæltu áheyrendur.
He will come and destroy these farmers, and will give the vineyard to others.” When they heard that, they said, “May that never be!”
17 Jesús horfði á þá og sagði: „Hvað á þá Biblían við þegar hún segir: „Steinninn, sem smiðirnir höfnuðu, var gerður að hornsteini.“
But he looked at them and said, “Then what is this that is written, ‘The stone which the builders rejected was made the chief cornerstone’?
18 Og hann bætti við: „Hver sá sem hrasar um þann stein, mun limlestast og þeir sem undir honum verða, munu sundurkremjast.“
Everyone who falls on that stone will be broken to pieces, but it will crush whomever it falls on to dust.”
19 Nú vildu æðstu prestarnir og trúarleiðtogarnir handtaka hann á stundinni, því að þeir skildu að sagan um víngarðsmennina átti við þá. Þeir voru einmitt þessir forhertu leigjendur í sögunni. En þeir óttuðust að fólkið stofnaði til óeirða ef þeir tækju hann. Þeir reyndu því að fá hann til að segja eitthvað sem hægt væri að ákæra hann fyrir til rómverska landstjórans, og fá hann handtekinn.
The chief priests and the scribes sought to lay hands on him that very hour, but they feared the people—for they knew he had spoken this parable against them.
20 Með þetta í huga sendu þeir til hans njósnara sem þóttust sakleysið uppmálað.
They watched him and sent out spies, who pretended to be righteous, that they might trap him in something he said, so as to deliver him up to the power and authority of the governor.
21 Þeir sögðu við Jesú: „Herra, við vitum að þú ert heiðarlegur kennari. Þú segir alltaf sannleikann og veitir fræðslu um Guð, en hopar ekki fyrir andstæðingum þínum.
They asked him, “Teacher, we know that you say and teach what is right, and aren’t partial to anyone, but truly teach the way of God.
22 Segðu okkur nú eitt – er rétt að greiða rómverska keisaranum skatt?“
Is it lawful for us to pay taxes to Caesar, or not?”
23 Jesús sá við bragðinu og svaraði:
But he perceived their craftiness, and said to them, “Why do you test me?
24 „Sýnið mér mynt. Hvers mynd og nafn er á henni?“„Rómverska keisarans, “svöruðu þeir.
Show me a denarius. Whose image and inscription are on it?” They answered, “Caesar’s.”
25 Þá sagði Jesús: „Greiðið keisaranum allt sem hans er – og gefið Guði það sem Guði ber.“
He said to them, “Then give to Caesar the things that are Caesar’s, and to God the things that are God’s.”
26 Bragðið mistókst. Þeir undruðust svar hans og þögðu.
They weren’t able to trap him in his words before the people. They marveled at his answer and were silent.
27 Þá komu til hans nokkrir saddúkear. Þeir trúa hvorki á líf eftir dauðann né upprisu. Þeir sögðu:
Some of the Sadducees came to him, those who deny that there is a resurrection.
28 „Lög Móse segja að deyi maður barnlaus, þá eigi bróðir hans að kvænast ekkjunni og börn þeirra skulu teljast börn látna mannsins og bera nafn hans.
They asked him, “Teacher, Moses wrote to us that if a man’s brother dies having a wife, and he is childless, his brother should take the wife and raise up children for his brother.
29 Við vitum um sjö bræður. Elsti bróðirinn kvæntist en dó barnlaus.
There were therefore seven brothers. The first took a wife, and died childless.
30 Bróðir hans kvæntist þá ekkjunni og dó líka barnlaus.
The second took her as wife, and he died childless.
31 Þannig gekk þetta, koll af kolli, þar til allir sjö höfðu átt konuna, en dáið án þess að eiga börn.
The third took her, and likewise the seven all left no children, and died.
32 Að lokum dó konan líka.
Afterward the woman also died.
33 Nú spyrjum við: Hverjum þeirra verður hún gift í upprisunni, fyrst hún giftist þeim öllum?“
Therefore in the resurrection whose wife of them will she be? For the seven had her as a wife.”
Jesus said to them, “The children of this age marry and are given in marriage. (aiōn g165)
But those who are considered worthy to attain to that age and the resurrection from the dead neither marry nor are given in marriage. (aiōn g165)
36 og þeir munu aldrei deyja. Þeir eru synir Guðs og eru eins og englarnir. Þeir hafa risið upp frá dauðum til nýs lífs.
For they can’t die any more, for they are like the angels and are children of God, being children of the resurrection.
37 Hvers vegna efist þið um upprisuna? Sjálfur Móse talar um hana. Hann lýsir því hvernig Guð birtist honum í brennandi runna. Hann talar um að Guð sé „Guð Abrahams, Guð Ísaks og Guð Jakobs.“
But that the dead are raised, even Moses showed at the bush, when he called the Lord ‘The God of Abraham, the God of Isaac, and the God of Jacob.’
38 Ef við segjum að Drottinn sé Guð einhvers manns, þá þýðir það að sá maður er lifandi en ekki dauður! Því Guð er sá sem gefur lífið.“
Now he is not the God of the dead, but of the living, for all are alive to him.”
39 „Þetta er vel sagt, herra, “sögðu nokkrir lögvitringar sem þar stóðu.
Some of the scribes answered, “Teacher, you speak well.”
40 En fleiri urðu spurningarnar ekki, því þeir þorðu ekki að spyrja hann neins!
They didn’t dare to ask him any more questions.
41 Nú lagði Jesús spurningu fyrir þá og sagði: „Af hverju segið þið að Kristur sé afkomandi Davíðs konungs?
He said to them, “Why do they say that the Christ is David’s son?
42 Davíð sagði í Sálmunum: „Guð sagði við minn Drottin: „Sittu mér til hægri handar,
David himself says in the book of Psalms, ‘The Lord said to my Lord, “Sit at my right hand,
43 þar til ég legg óvini þína að fótum þér.““
until I make your enemies the footstool of your feet.”’
44 Hvernig getur Kristur verið hvort tveggja í senn, sonur Davíðs og Drottinn Davíðs?“
“David therefore calls him Lord, so how is he his son?”
45 Síðan sneri hann sér að lærisveinum sínum og sagði við þá, svo að fólkið heyrði:
In the hearing of all the people, he said to his disciples,
46 „Gætið ykkar á þessum fræðimönnum! Þeir njóta þess að ganga um göturnar í fínum fötum og láta fólk hneigja sig fyrir sér. Þeim finnst vænt um heiðurssætin í samkomuhúsum og hátíðarveislum.
“Beware of those scribes who like to walk in long robes, and love greetings in the marketplaces, the best seats in the synagogues, and the best places at feasts;
47 En meðan þeir þylja sínar löngu bænir með helgisvip, eru þeir jafnvel að hugsa upp ráð til að hafa fé af ekkjum. Guð mun því dæma þessa menn til hinnar þyngstu refsingar.“
who devour widows’ houses, and for a pretense make long prayers. These will receive greater condemnation.”
