Pwovèb 24

1 Pa anvye sò mechan yo. Pa chache fè zanmi ak yo.

Ne æmuleris viros malos, nec desideres esse cum eis:

2 Yon sèl bagay ki nan tèt yo, se fè mechanste. Yon sèl pawòl ki nan bouch yo, se fè moun mal.

quia rapinas meditatur mens eorum, et fraudes labia eorum loquuntur.

3 Bon konprann ap fè kay ou kanpe. Bon konesans ap fè l' kanpe fèm.

Sapientia ædificabitur domus, et prudentia roborabitur.

4 Kote ki gen konesans, pyès kay yo plen ak bon bagay ki koute chè.

In doctrina replebuntur cellaria, universa substantia pretiosa et pulcherrima.

5 Pito ou gen bon konprann pase ou gen fòs. Wi, moun ki gen konesans vo plis pase moun ki gwonèg.

Vir sapiens, fortis est: et vir doctus, robustus et validus.

6 Paske, se pou ou ranje plan ou anvan ou antre nan batay. Plis ou gen moun k'ap ba ou konsèy, plis ou gen chans pou ou genyen batay la.

Quia cum dispositione initur bellum: et erit salus ubi multa consilia sunt.

7 Pawòl moun konprann twò wo pou moun san konprann. Yo pa gen anyen pou yo di kote koze serye ap pale.

Excelsa stulto sapientia, in porta non aperiet os suum.

8 Lè yon moun tout tan ap kalkile jan pou l' fè sa ki mal, y'ap rele l' malveyan.

Qui cogitat mala facere, stultus vocabitur.

9 Tou sa moun san konprann gen lide fè, se fè sa ki mal. Konsa tou, moun pa vle wè moun k'ap plede pase moun nan betiz.

Cogitatio stulti peccatum est: et abominatio hominum detractor.

10 Si jou malè ou pa gen kouraj pou kenbe, ou pa t' janm gen fòs vre.

Si desperaveris lassus in die angustiæ: imminuetur fortitudo tua.

11 Delivre moun y'ap trennen pou y' al touye. Sove moun y'ap bourade pou y' al egzekite.

Erue eos, qui ducuntur ad mortem: et qui trahuntur ad interitum liberare ne cesses.

12 Si ou pran pòz ou pa t' konn sa, chonje Bondye. Li menm k'ap jije sa ki nan kè moun, l'ap wè sa. Li menm k'ap veye tou sa w'ap fè, l'ap konn sa. L'ap fè tout moun peye pou sa yo fè.

Si dixeris: Vires non suppetunt: qui inspector est cordis, ipse intelligit, et servatorem animæ tuæ nihil fallit, reddetque homini iuxta opera sua.

13 Pitit mwen, bwè siwo myèl, sa bon pou ou. Menm jan siwo myèl k'ap koule soti nan gato myèl dous nan bouch ou,

Comede, fili mi, mel, quia bonum est, et favum dulcissimum gutturi tuo:

14 se konsa konesans ak bon konprann bon pou nanm ou. Si ou genyen yo, w'a fè chemen ou nan lavi. Sa w'ap tann lan, lavalas p'ap pote l' ale.

Sic et doctrina sapientiæ animæ tuæ: quam cum inveneris, habebis in novissimis spem, et spes tua non peribit.

15 Pa janm fè plan tankou mechan yo pou chache fofile kò ou anndan kay moun k'ap mache dwat. Pa chache devalize kote l' rete a.

Ne insidieris, et quæras impietatem in domo iusti, neque vastes requiem eius.

16 Paske, moun k'ap mache dwat yo te mèt tonbe sèt fwa. Pa pè, y'ap toujou leve ankò. Men, nan mechanste yo, mechan yo ap tonbe, yo p'ap ka leve ankò.

Septies enim cadet iustus, et resurget: impii autem corruent in malum.

17 Pa prese fè kè ou kontan lè malè rive lènmi ou. Pa kouri fè fèt lè li bite.

Cum ceciderit inimicus tuus, ne gaudeas, et in ruina eius ne exultet cor tuum:

18 Seyè a ap wè sa. Sa p'ap fè l' plezi. Li ka rive pa pini l' poutèt sa.

ne forte videat Dominus, et displiceat ei, et auferat ab eo iram suam.

19 Pa kite moun k'ap fè sa ki mal fè ou pèdi tèt ou. Pa anvye sò mechan yo.

Ne contendas cum pessimis, nec æmuleris impios:

20 Paske mechan yo pa pral lwen. Lavi yo tankou yon lanp k'ap mouri.

quoniam non habent futurorum spem mali, et lucerna impiorum extinguetur.

21 Pitit mwen, gen krentif pou Seyè a. Respekte wa a. Ou pa gen anyen pou ou wè ak moun k'ap kenbe tèt ak yo.

Time Dominum, fili mi, et regem: et cum detractoribus non commiscearis:

22 Moun sa yo ap rete konsa, malè ap tonbe sou yo. Ou pa janm konnen ki kalite malè Seyè a osinon wa a ka fè rive sou ou.

quoniam repente consurget perditio eorum: et ruinam utriusque quis novit?

23 Men lòt pawòl moun ki gen bon konprann yo te di ankò. Sa pa bon pou yon jij gade sou figi moun lè l'ap rann jijman.

Hæc quoque sapientibus: Cognoscere personam in iudicio non est bonum.

24 Lè yon jij di yon moun ki fè sa ki mal: Se ou ki gen rezon, jij sa a, tout moun gen pou madichonnen l'. Y'ap rayi l' toupatou sou latè.

Qui dicunt impio: Iustus es: maledicent eis populi, et detestabuntur eos tribus.

25 Men, jij ki pini moun ki antò a va gen kè kontan. Bondye va beni l'. Tout zafè l' va mache byen.

Qui arguunt eum, laudabuntur: et super ipsos veniet benedictio.

26 Lè ou bay yon bon repons, ou aji tankou yon bon zanmi.

Labia deosculabitur, qui recta verba respondet.

27 Regle tout zafè ou. Mete jaden ou anfòm. Apre sa, ou mèt tabli.

Præpara foris opus tuum, et diligenter exerce agrum tuum: ut postea ædifices domum tuam.

28 Pa leve pale sou do frè parèy ou san rezon. Pa bay manti sou li.

Ne sis testis frustra contra proximum tuum: nec lactes quemquam labiis tuis.

29 Pa janm di li fè m', m'ap fè l' tou. M'ap fè l' peye sa li fè a.

Ne dicas: Quomodo fecit mihi, sic faciam ei: reddam unicuique secundum opus suum.

30 Mwen pase bò jaden yon nonm parese, bò jaden rezen yon moun ki san konprann.

Per agrum hominis pigri transivi, et per vineam viri stulti:

31 Pikan te fin pran jaden an nèt. Move zèb t'ap pouse toupatou. Lantouraj jaden yo te fin tonbe.

et ecce totum repleverant urticæ, et operuerant superficiem eius spinæ, et maceria lapidum destructa erat.

32 Lè mwen wè sa, mwen kalkile. Mwen gade, sa ban m' yon leson.

Quod cum vidissem, posui in corde meo, et exemplo didici disciplinam.

33 Dòmi, kabicha, kouche sou do, kwaze men ou dèyè tèt ou... Se bon!

Parum, inquam, dormies, modicum dormitabis, pauxillum manus conseres, ut quiescas:

34 W'ap rete konsa, w'ap wè ou pòv. Mizè ap tonbe sou ou tankou yon ansasen san ou pa atann.

et veniet tibi quasi cursor egestas, et mendicitas quasi vir armatus.