Sprueche 3

1 Mein Sohn, vergiß meine Weisung nicht, und dein Herz bewahre meine Gebote!

Synu mój, nie zapominaj mego prawa, a niech twoje serce strzeże moich przykazań;

2 Denn langes Leben und glückliche Jahre und Wohlfahrt werden sie dir in Fülle geben;

Bo przyniosą ci długie dni i lata życia oraz pokoju.

3 Liebe und Treue werden dich nimmermehr verlassen. Binde sie dir um den Hals, schreibe sie auf die Tafel deines Herzens,

Niech cię nie opuszczają miłosierdzie i prawda, przywiąż je do swojej szyi, wypisz je na tablicy swojego serca.

4 so wirst du Anmut und feine Klugheit gewinnen, die Gott und Menschen gefallen.

Wtedy znajdziesz łaskę i uznanie w oczach Boga i ludzi.

5 Vertraue von ganzem Herzen auf Jahwe, aber auf deine Einsicht verlaß dich nicht.

Ufaj PANU z całego swego serca i nie polegaj na swoim rozumie.

6 Auf allen deinen Wegen denke an ihn, so wird er deine Pfade ebnen.

Zważaj na niego we wszystkich swoich drogach, a on będzie prostować twoje ścieżki.

7 Dünke dich nicht weise: fürchte Jahwe und halte dich fern vom Bösen;

Nie bądź mądrym we własnych oczach, [ale] bój się PANA i odstąp od zła.

8 das wird deinem Leibe gesund sein und deine Gebeine erquicken.

[To] da twemu ciału zdrowie i pokrzepienie twoim kościom.

9 Ehre Jahwe mit Gaben von deinem Gut und von den Erstlingen all' deines Einkommens,

Czcij PANA swoim majątkiem i pierwocinami wszystkich twoich dochodów.

10 so werden sich deine Speicher mit Überfluß füllen, und deine Kufen von Most überströmen.

A twoje spichrze będą napełnione dostatkiem i twoje prasy będą przelewać się od nowego wina.

11 Mein Sohn, verachte nicht die Zucht Jahwes und laß dich seine Strafe nicht verdrießen.

Synu mój, nie gardź karceniem PANA i nie zniechęcaj się jego upomnieniem.

12 Denn wen Jahwe liebt, den straft er, und zwar wie ein Vater den Sohn, dem er wohlwill.

Bo kogo PAN miłuje, tego karze, jak ojciec syna, [którego] kocha.

13 Wohl dem Menschen, der Weisheit erlangt, und dem Manne, der Einsicht gewinnt.

Błogosławiony człowiek, który znajduje mądrość, i człowiek, który nabiera rozumu;

14 Denn ihr Erwerb ist besser als der von Silber, und wertvoller als Gold ihr Gewinn.

Gdyż jego nabycie jest lepsze niż nabycie srebra, jego zdobycie [bardziej pożyteczne] niż złoto.

15 Sie ist kostbarer als Korallen, und all' deine Kleinode kommen ihr nicht gleich.

Jest droższa nad perły i żadna rzecz, której pragniesz, nie dorówna jej.

16 Langes Leben ist in ihrer Rechten, in ihrer Linken Reichtum und Ehre.

Długie dni są w jej prawej ręce, a w lewej bogactwa i chwała.

17 Ihre Wege sind liebliche Wege, und alle ihre Steige sind Wohlfahrt.

Jej drogi są drogami rozkoszy i wszystkie jej ścieżki spokojne.

18 Sie ist ein Lebensbaum für die, die sie ergreifen, und wer sie festhält, ist beglückt.

Jest drzewem życia dla tych, którzy się jej chwycą; a ci, którzy się jej trzymają, są błogosławieni.

19 Jahwe hat durch Weisheit die Erde gegründet, durch Einsicht den Himmel festgestellt.

PAN ugruntował ziemię mądrością, a niebiosa umocnił rozumem.

20 Durch seine Erkenntnis haben sich die Fluten gespalten, und die Wolkenhöhen triefen von Tau.

Dzięki jego wiedzy rozstąpiły się głębiny, a obłoki spuszczają rosę.

21 Mein Sohn, laß sie nicht von deinen Augen weichen, bewahre Verstand und Umsicht,

Synu mój, niech [one] ci [z] oczu nie schodzą; strzeż prawdziwej mądrości i roztropności;

22 so werden sie Leben für dich sein und ein Schmuck voll Anmut für deinen Hals.

A będą życiem twojej duszy i ozdobą twojej szyi.

23 Alsdann wirst du auf deinem Wege sicher wandeln und mit deinem Fuße nicht anstoßen.

Wtedy będziesz bezpiecznie chodził swoją drogą, a noga twoja się nie potknie.

24 Legst du dich nieder, so brauchst du nicht zu bangen, und liegst du, so wird dein Schlummer süß sein.

Gdy się położysz, nie będziesz się lękał; a gdy zaśniesz, twój sen będzie przyjemny.

25 Du brauchst dich nicht zu fürchten vor plötzlichem Schrecknis, noch vor dem Verderben, wenn es über die Gottlosen hereinbricht.

Nie lękaj się nagłego strachu ani spustoszenia niegodziwych, gdy przyjdzie.

26 Denn Jahwe wird deine Zuversicht sein und deinen Fuß behüten, daß er nicht gefangen werde.

PAN bowiem będzie twoją ufnością i twojej nogi będzie strzegł od sideł.

27 Weigere dich nicht, dem Bedürftigen Gutes zu thun, wenn es in deiner Hände Macht steht, es zu thun.

Nie wzbraniaj się dobrze czynić potrzebującemu, gdy stać cię na to, aby [dobrze] czynić.

28 Sprich nicht zu deinem Nächsten: Gehe hin und komme wieder! und: Morgen will ich dir geben! während du es doch hast.

Nie mów bliźniemu: Idź i przyjdź znowu, dam ci jutro, gdy masz to u siebie.

29 Ersinne nicht Böses wider deinen Nächsten, während er arglos bei dir wohnt.

Nie knuj zła przeciwko swemu bliźniemu, gdy spokojnie mieszka obok ciebie.

30 Hadere nicht mit jemand ohne Ursache, wenn er dir kein Leid angethan hat.

Nie spieraj się z człowiekiem bez przyczyny, jeśli ci nic złego nie wyrządził.

31 Sei nicht neidisch auf den Gewaltthätigen und laß dir keinen seiner Wege wohlgefallen.

Nie zazdrość ciemięzcy i nie wybieraj żadnej z jego dróg.

32 Denn ein Greuel ist für Jahwe, wer Abwege geht; aber mit den Rechtschaffenen hält er vertraute Freundschaft.

Przewrotny bowiem budzi w PANU odrazę, ale jego tajemnica [jest] z prawymi.

33 Der Fluch Jahwes lastet auf dem Hause des Gottlosen; aber der Frommen Wohnstätte segnet er.

Przekleństwo PANA [jest] w domu niegodziwego, lecz [PAN] błogosławi mieszkanie sprawiedliwych.

34 Hat er's mit Spöttern zu thun, so spottet er, aber den Demütigen giebt er Gnade.

On szydzi z szyderców, ale daje łaskę pokornym.

35 Ehre werden die Weisen zum Besitz erhalten, aber die Thoren hebt die Schande hoch.

Mądrzy odziedziczą chwałę, a głupi poniosą hańbę.