Sprueche 17

1 Besser ein trockener Bissen und Ruhe dabei, als das Haus voller Opferfleisch mit Hader.

Lepszy jest kęs suchego chleba a w pokoju, niżeli pełen dom nabitego bydła ze swarem.

2 Ein kluger Sklave wird über den schandbaren Sohn Herr sein und inmitten der Brüder das Erbe teilen.

Sługa roztropny będzie panował nad synem, który jest ku hańbie; a między braćmi będzie dzielił dziedzictwo.

3 Der Tiegel dient für das Silber und der Schmelzofen für das Gold, aber die Herzen prüft Jahwe.

Tygiel srebra a piec złota doświadcza; ale Pan serc dośwadcza.

4 Der Bösewicht achtet auf die heillose Lippe; die Falschheit hört auf die verderbliche Zunge.

Zły pilnuje warg złośliwych, a kłamca słucha języka przewrotnego.

5 Wer den Armen verspottet, lästert dessen Schöpfer; wer sich über Unglück freut, wird nicht straflos bleiben.

Kto się naśmiewa z ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; a kto się raduje z upadku czyjego, nie ujdzie pomsty.

6 Der Alten Krone sind Kindeskinder, und der Kinder Ruhm sind ihre Väter.

Korona starców są synowie synów ich, a ozdoba synów są ojcowie ich.

7 Einem Thoren ziemt nicht würdevolle Rede, wie viel weniger einem Edlen lügnerische Lippe.

Nie przystoi mowa poważna głupiemu, dopieroż księciu usta kłamliwe.

8 Als ein köstlicher Stein gilt das Bestechungsgeschenk dem, der es empfängt; überall, wohin sich einer damit wendet, wird's ihm glücken.

Jako kamień drogi, tak bywa dar wdzięczny temu, który go bierze; do czegokolwiek zmierzy, zdarzy mu się.

9 Wer Vergehung zudeckt, sucht Liebe; wer aber eine Sache wieder aufrührt, bringt vertraute Freunde auseinander.

Kto pokrywa przestępstwo, szuka łaski; ale kto wznawia rzeczy, rozłącza przyjaciół.

10 Schelten dringt bei einem Verständigen tiefer ein, als hundert Schläge bei einem Thoren.

Więcej waży gromienie u roztropnego, niżeli sto plag u głupiego.

11 Nur nach Unheil trachtet der Empörer, aber ein grausamer Bote wird wider ihn gesandt.

Uporny tylko złego szuka, dla tego poseł okrutny będzie nań zesłany.

12 Lieber einer Bärin begegnen, der die Jungen geraubt sind, als einem Thoren in seiner Narrheit!

Lepiej jest człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą osierociałą, niżeli z głupim w głupstwie jego.

13 Wer Gutes mit Bösem vergilt, von dessen Hause wird das Böse nicht weichen.

Kto oddaje złem za dobre, nie wynijdzie złe z domu jego.

14 Wenn der Zank anfängt, ist's, wie wenn man Gewässer entfesselt; drum, ehe es zum Zähnefletschen kommt, laß das Streiten!

Kto zaczyna zwadę, jest jako ten, co przekopuje wodę; przetoż niż się zwada rozsili, zaniechaj go.

15 Wer den, der Unrecht hat, freispricht und den, der Recht hat, verdammt, die sind alle beide für Jahwe ein Greuel.

Kto usprawiedliwia niezbożnego, a winnym czyni sprawiedliwego, oba jednako są obrzydliwością Panu.

16 Was hilft denn das Geld in des Thoren Hand zum Erwerb von Weisheit, da doch kein Verstand vorhanden ist?

Cóż po dostatku w ręku głupiego, ponieważ do nabycia mądrości rozumu nie ma?

17 Zu jeder Zeit liebt der Freund, und wird in der Not als Bruder geboren.

Wszelkiego czasu miłuje przyjaciel, a w ucisku stawia się jako brat.

18 Ein unverständiger Mensch ist, wer Handschlag giebt, wer bei seinem Nächsten Bürgschaft übernimmt.

Człowiek głupi daje rękę, czyniąc rękojemstwo przed twarzą przyjaciela swego.

19 Versündigung liebt, wer Zank liebt; wer seine Thüre hoch macht, trachtet nach Einsturz.

Kto miłuje zwadę, miłuje grzech; a kto wynosi usta swe, szuka upadku.

20 Wer verkehrtes Herzens ist, findet kein Glück, und wer sich mit seiner Zunge windet, fällt in Unglück.

Przewrotny w sercu nie znajduje dobrego; a kto jest przewrotnego języka, wpadnie we złe.

21 Wer einen Thoren erzeugt, dem bringt's Grämen, und der Vater eines Narren kann sich nicht freuen.

Kto spłodził głupiego, na smutek swój spłodził go, ani się rozweseli ojciec niemądrego.

22 Ein fröhlicher Sinn schafft gute Heilung, aber ein niedergeschlagenes Gemüt dörrt das Gebein aus.

Serce wesołe oczerstwia jako lekarstwo; ale duch sfrasowany wysusza kości.

23 Bestechung nimmt heimlich der Gottlose an, um die Pfade des Rechts zu beugen.

Niezbożny potajemnie dar bierze, aby podwrócił ścieszki sądu.

24 Der Verständige hat die Weisheit vor sich stehn, aber die Augen des Thoren sind am Ende der Erde.

Na twarzy roztropnego znać mądrość; ale oczy głupiego aż na kraju ziemi.

25 Ein Ärger für seinen Vater ist der thörichte Sohn und bitterer Kummer für die, die ihn geboren.

Syn głupi żałością jest ojcu swemu, a gorzkością rodzicielce swojej.

26 Schon daß man dem, der im Rechte ist, eine Geldbuße auferlegt, ist ein übles Ding; daß man Edlen Schläge giebt, ist's in hohem Maß.

Zaiste nie dobra, winować sprawiedliwego, albo żeby przełożeni kogo dla cnoty bić mieli.

27 Wer mit seinen Worten zurückhält, ist einsichtsvoll, und der Kaltblütige ist ein vernünftiger Mann.

Kto zawściąga mowy swe, jest umiejętnym; drogiego ducha jest mąż rozumny.

28 Auch ein Narr kann, wenn er schweigt, für einen Weisen gelten, wenn er seine Lippen verschließt, für einen Verständigen.

Gdy głupi milczy, za mądrego poczytany bywa; a który zatula wargi swoje, za rozumnego.