Sprueche 16

1 Dem Menschen gehören des Herzens Entwürfe, aber von Jahwe kommt die Antwort der Zunge.

W człowieku są zamysły serca, ale odpowiedź języka jest od PANA.

2 Alle seine Wege hält ein Mann für rein, aber Jahwe ist's, der die Geister wägt.

Wszystkie drogi człowieka są czyste w jego oczach, ale PAN waży duchy.

3 Befiehl Jahwe deine Werke, so werden deine Anschläge gelingen.

Powierz PANU swe dzieła, a twoje zamysły będą utwierdzone.

4 Alles hat Jahwe zu seinem Zwecke geschaffen, so auch den Gottlosen für den Tag des Unglücks.

PAN uczynił wszystko dla samego siebie, nawet niegodziwego na dzień zła.

5 Ein Greuel ist für Jahwe jeder Hochmütige; die Hand darauf: er wird nicht straflos bleiben!

Każdy, który jest wyniosłego serca, budzi odrazę w PANU; choć weźmie innych do pomocy, nie uniknie kary.

6 Durch Liebe und Treue wird Verschuldung gesühnt, und durch die Furcht Jahwes meidet man das Böse.

Dzięki miłosierdziu i prawdzie oczyszcza się nieprawość, a w bojaźni PANA oddalamy się od zła.

7 Wenn eines Mannes Wege Jahwe wohlgefallen, so söhnt er auch seine Feinde mit ihm aus.

Gdy drogi człowieka podobają się PANU, to godzi z nim nawet jego nieprzyjaciół.

8 Besser wenig mit Gerechtigkeit, als ein großes Einkommen mit Unrecht.

Lepiej mieć mało ze sprawiedliwością niż wiele dochodów nieprawnych.

9 Des Menschen Herz erdenkt seinen Weg, aber Jahwe lenkt seinen Schritt.

Serce człowieka obmyśla swe drogi, ale PAN kieruje jego krokami.

10 Orakelspruch ruht auf des Königs Lippen; beim Urteilsprechen wird sein Mund sich nicht vergreifen.

Wyrok Boży [jest] na wargach króla; jego usta nie błądzą w sądzie.

11 Rechtes Wiegen und Wägen kommt von Jahwe; sein Werk sind alle Gewichtsteine im Beutel.

Sprawiedliwa waga i szale [należą do] PANA i wszystkie odważniki w worku są jego dziełem.

12 Ein Greuel ist den Königen gottloses Thun; denn durch Gerechtigkeit wird der Thron befestigt.

Popełnienie niegodziwości budzi odrazę w królach, bo sprawiedliwością tron jest umocniony.

13 Der Könige Wohlgefallen sind gerechte Lippen, und wer aufrichtig redet, den lieben sie.

Wargi sprawiedliwe są rozkoszą królów, kochają oni tego, który mówi to, co słuszne.

14 Des Königs Grimm ist gleich Todesboten, aber ein weiser Mann besänftigt ihn.

Gniew króla jest posłańcem śmierci, ale mądry człowiek przebłaga go.

15 Im freundlichen Blicke des Königs liegt Leben, und sein Wohlwollen gleicht dem Gewölke des Frühlingsregens.

W jasności twarzy króla [jest] życie, a jego przychylność jest jak obłok z późnym deszczem.

16 Wie viel besser ist's, Weisheit zu erwerben, als Gold, und das Erwerben von Einsicht ist dem Silber vorzuziehn!

O wiele lepiej jest nabyć mądrość niż złoto; a nabyć rozum lepiej niż srebro.

17 Der Rechtschaffenen Bahn besteht im Meiden des Bösen; sein Leben bewahren, heißt auf seinen Wandel acht haben.

Droga prawych [to] odstąpić od zła; kto strzeże swojej drogi, strzeże swej duszy.

18 Dem Sturze geht Stolz voran, und hoffärtiger Sinn dem Fall.

Pycha poprzedza zgubę, a wyniosły duch – upadek.

19 Besser demütig sein mit Demütigen, als Beute teilen mit Stolzen.

Lepiej być uniżonego ducha z pokornymi, niż dzielić łup z pysznymi.

20 Wer auf das Wort achtet, findet Glück, und wer Jahwe vertraut, - wohl ihm!

Kto zważa na słowo, znajdzie dobro, a kto ufa PANU, [jest] błogosławiony.

21 Wer weises Herzens ist, wird ein Verständiger genannt, und die Süßigkeit der Lippen mehrt die Belehrung.

Kto [jest] mądrego serca, zwie się rozumnym, a słodycz warg pomnaża wiedzę.

22 Ein Born des Lebens ist die Klugheit für den, der sie besitzt, aber der Narren Züchtigung ist die Narrheit.

Rozum [jest] zdrojem życia dla tych, którzy go mają, a pouczenie głupich jest głupotą.

23 Des Weisen Herz macht seinen Mund klug, und mehrt auf seinen Lippen die Belehrung.

Serce mądrego czyni jego usta roztropnymi i dodaje nauki jego wargom.

24 Honigseim sind huldvolle Reden, Süßes für die Seele und Heilung dem Gebein.

Miłe słowa są [jak] plaster miodu, słodycz dla duszy i lekarstwo dla kości.

25 Mancher Weg dünkt einen gerade, aber das Ende davon sind Todeswege.

Jest droga, która [wydaje się] człowiekowi słuszna, ale jej końcem jest droga do śmierci.

26 Der Hunger des Arbeiters arbeitet für ihn, denn sein eigener Mund treibt ihn an.

Robotnik pracuje dla siebie, bo usta pobudzają go [do tego].

27 Ein nichtsnutziger Mann macht Gruben zum Unglück, und auf seinen Lippen ist gleichsam versengendes Feuer.

Człowiek nikczemny wykopuje zło, a na jego wargach jakby ogień płonący.

28 Ein ränkesüchtiger Mann richtet Zänkerei an, und ein Ohrenbläser bringt vertraute Freunde auseinander.

Człowiek przewrotny rozsiewa spory, a plotkarz rozdziela przyjaciół.

29 Ein gewaltthätiger Mann verlockt seinen Nächsten und führt ihn auf keinen guten Weg.

Człowiek gwałtowny zwabia swego bliźniego i wprowadza go na drogę niedobrą.

30 Wer seine Augen schließt, will Ränke ersinnen; wer seine Lippen zusammenkneift, hat das Böse schon fertig.

Mruga swymi oczami, by knuć podstępy; rusza wargami i popełnia zło.

31 Eine herrliche Krone ist graues Haar; auf dem Wege der Frömmigkeit wird sie erlangt.

Siwa głowa [jest] koroną chwały, zdobywa się ją na drodze sprawiedliwości.

32 Besser ein Langmütiger, als ein Held, und besser einer, der des eigenen Gemütes Herr ist, als ein Städteeroberer.

Lepszy jest nieskory do gniewu niż mocarz, a kto panuje nad swym duchem, [jest lepszy] niż ten, kto zdobywa miasto.

33 In den Schoß wirft man das Los, aber von Jahwe kommt all' sein Entscheid.

Losy wrzuca się w zanadrze, ale całe rozstrzygnięcie ich zależy od PANA.