Sprueche 8

1 Die Weisheit! Ruft sie nicht? Und Einsicht läßt sich hören

ئایا دانایی بانگەواز ناکات؟ ئەی تێگەیشتن دەنگی خۆی هەڵنابڕێت؟

2 am Weg ganz oben auf den Höhen; an Scheidewegen tritt sie auf.

لەسەر لووتکەی بەرزاییەکان، لەسەر ڕێگاکان، لە چواڕیانەکان ڕادەوەستێت.

3 Beim Eingang in die Stadt, an ihren Toren, am Eingang zu den Pforten ruft sie aus:

لەلای دەروازەی شارەکان، لەبەردەم دەرگاکان، هاوار دەکات:

4 "Zu euch, ihr Männer, rede ich; ich spreche zu den Menschenkindern:

«ئەی خەڵکینە، بۆ ئێوە بانگ دەکەم، دەنگم بۆ ئادەمیزادە.

5 Ihr Einfältigen, lernet Klugheit! Ihr Toren, kommet zur Vernunft!

ساویلکەکان، فێری ژیری بن، گێلەکان، فێری تێگەیشتن بن.

6 Hört zu! Denn ich will Rechtes reden, und meiner Rede Inhalt ist, was richtig.

گوێ بگرن، چونکە باسی شتی بەرزتان بۆ دەکەم، کردنەوەی لێوەکانم بۆ ڕاستەڕێییە.

7 Denn Redlichkeit nur spricht mein Gaumen; für meine Lippen ist Unehrlichkeit ein Greuel.

ڕاستگۆیی وێردی دەممە، خراپەش قێزەونە بۆ لێوەکانم.

8 Rechtschaffen ist, was immer spricht mein Mund, nichts Hinterlistiges, nichts Falsches ist darin,

قسەکانی دەمم هەموو ڕاستودروستن، هیچ فێڵ یان خواروخێچی تێدا نییە.

9 das Richtige für alle, die da fragen, und recht für die, die suchen nach Erkenntnis.

هەموو ڕێکن لای کەسی تێگەیشتوو، ڕاستەڕێیە لای ئەوانەی زانیاری دەدۆزنەوە.

10 Nimm meine Mahnung lieber an als Silber, Erkenntnis lieber als erlesenes Gold. -

تەمبێکردن لە من وەربگرن نەک زیو، زانیاریش زیاتر لە زێڕی پوختەکراو،

11 Denn besser noch als Perlen ist die Weisheit; und Kostbarkeiten kommen ihr nicht gleich."

چونکە دانایی لە یاقووت باشترە، هەرچی ئارەزووی دەکەیت نابێتە هاوتای.

12 "Ich, Weisheit, hab zur Nachbarin die Klugheit; ich kann zu klugem Wissen kommen.

«من داناییم، لەگەڵ ژیریدا نیشتەجێم، زانیاری و سەلیقەم هەیە.

13 Die Furcht des Herrn verträgt sich nicht mit Bösem. Ich hasse Hochmut, Hoffart, schlimmen Wandel sowie verkehrtes Reden.

ئەوەی لەخواترس بێت، ڕقی لە خراپە دەبێت، من ڕقم لە لووتبەرزی و خۆبەزلزانییە، لە ڕێگای خراپ و لە قسەی بە فێڵە.

14 Mein ist der Rat, die Tüchtigkeit; Einsicht ist mein und mein die Stärke.

ڕاوێژ و دانایی تەواو هی منن، تێگەیشتن هی منە، هێز هی منە.

15 Durch mich regieren Könige, und Fürsten herrschen, wie es rechtens ist.

بە منەوە پاشاکان پاشایەتی دەکەن و فەرمانڕەوایان بە ڕاستودروستی یاسا دەردەکەن.

16 Durch mich befehlen Herrschende und all die hohen Erdenrichter.

بە منەوە میرەکان میرایەتی دەکەن، بەگەکان و هەموو ئەوانەی بە ڕاستودروستی دادوەری دەکەن.

17 Wer mich liebt, den liebe ich; mich finden, die mich suchen,

من ئەوانەم خۆشدەوێت کە منیان خۆشدەوێ، ئەوانەش کە بە پەرۆشەوە بەدوامدا دەگەڕێن، دەمدۆزنەوە.

18 Reichtum und Ehre sind bei mir, ein stattlich Gut und Wohlergehen.

دەوڵەمەندی و ڕێزداری لەلای منە، ڕاستودروستی و ئەو سامانەی کە دەمێنێتەوە.

19 Weit besser noch als Gold, als feines Gold, ist meine Frucht, und mein Ertrag ist kostbarer als auserlesen Silber.

بەرهەمی من لە زێڕ باشترە، لە زێڕی بێگەردیش، دەغڵیشم لە زیوی پوختەکراو باشترە.

20 Ich wandle auf dem Pfade der Gerechtigkeit und mitten auf des Rechtes Wegen.

بە ڕێچکەی ڕاستودروستیدا دەڕۆم، لەسەر ڕێبازی دادپەروەری،

21 Ich gebe denen, die mich lieben, immerdar Besitz und fülle ihre Schatzkammern."

تاکو سامان بکەمە میرات بۆ ئەوانەی منیان خۆشدەوێت و ئەمبارەکانیان پڕ بکەم.

22 Mich schuf der Herr als Anfang seiner Laufbahn, als erstes seiner Werke,

«یەزدان لە سەرەتای بەدیهێنانەکەی منی دروستکرد، هەر لە کۆنەوە لەپێش کارەکانی.

23 in der Urzeit. Von Ewigkeit her bin ich eingesetzt, im Anfang seit dem Weltbeginne.

لە ئەزەلەوە من دامەزراوم، لە سەرەتاوە، لەپێش زەوی.

24 Die Ozeane waren nicht, da ward ich schon geboren, als es noch keine reichen Wasserquellen gab.

هێشتا زەریاکان نەببوون من بەدیهێنراوم، هێشتا کانییە پڕ ئاوەکان نەبوون.

25 Bevor die Berge eingesenkt, da war ich vor den Hügeln schon geboren.

پێش ئەوەی چیاکان بچەسپێن، پێش گردەکان، من بەدیهێنراوم،

26 Er hatte Land und Flur noch nicht gemacht, noch nicht das Element des Staubes in der Welt,

هێشتا نە زەوی و نە پانتاییەکانی دروستکردبوو، نە سەرەتای خۆڵی زەوی.

27 da war ich schon dabei, als er den Himmel hergestellt, als er die Wölbung überm Ozean festsetzte,

کاتێک کە ئاسمانی جێگیر کرد من لەوێ بووم، کاتێک کە هێڵی ئاسۆی بەسەر قووڵاییدا کێشا،

28 als er die Wolken droben mächtig machte, und als des Ozeanes Fluten mächtig wurden,

کاتێک کە هەوری لە ئاسمان ڕاگرت و سەرچاوەی قووڵاییەکانی چەسپاند،

29 als er dem Meere seine Schranke setzte, daß die Gewässer sein Geheiß nicht überschritten, als er der Erde Gründe legte.

کاتێک کە سنووری بۆ دەریا کێشا بۆ ئەوەی ئاوەکان فەرمانی ئەو نەشکێنن، کاتێک کە بناغەی زەوی داڕشت.

30 Zur Seite war ich ihm als Schülerin und diente zur Ergötzung Tag für Tag und spielte vor ihm jede Zeit

لەگەڵ ئەو وەستایەکی لێزان بووم، ڕۆژبەڕۆژ شادمانی ئەو بووم، هەمیشە لەبەردەمیدا دڵخۆش بووم،

31 und spielte auf dem Erdkreis, den ich liebte, und zur Ergötzung diente ich den Menschenkindern."

لە زەوییە ئاوەدانەکەی دڵخۆش دەبووم، لەگەڵ ئادەمیزاد شادمان بووم.

32 "Nun, meine Söhne, hört auf mich! Heil denen, die meine Wege wählen!

«ئەی کوڕینە، ئێستاش گوێم لێ بگرن، خۆزگە دەخوازرێ بەوانەی ڕێگای من دەپارێزن.

33 Auf Mahnung hört, auf daß ihr weise werdet! Schlagt sie nicht in den Wind!

گوێ لە تەمبێکردن بگرن و دانا بن، پشت گوێی مەخەن.

34 Heil sei den Menschen, die mich hören und Tag für Tag an meinen Türen wachen und meiner Tore Pfosten hüten!

خۆزگە دەخوازرێ بەو کەسەی گوێم لێ دەگرێت، ڕۆژبەڕۆژ لەلای دەرگاکەم ئاگادارە، لەلای دەروازەی دەرگاکەم ئێشک دەگرێت،

35 Denn wer mich findet, findet Leben, und von dem Herrn empfängt er alles Nötige.

چونکە ئەوەی من بدۆزێتەوە، ژیان دەدۆزێتەوە، ڕەزامەندی یەزدانیش بەدەستدەهێنێت.

36 Wer aber mich verfehlt, der frevelt gegen seine eigene Seele; ja alle, die mich hassen, lieben nur den Tod."

بەڵام ئەوەی من نەدۆزێتەوە زیان بە خۆی دەگەیەنێت، هەموو ئەوانەی ڕقیان لە منە، مردنیان خۆشدەوێت.»