Sprueche 22

1 Ein guter Name: wünschenswerter ist er als der Reichtum, ein fein Benehmen mehr als Gold und Silber.

Danh thơm tiếng tốt hơn giàu có; còn ân huệ quý hơn bạc vàng.

2 Zwar Reich und Arm sind Gegensätze; doch alle beide hat der Herr geschaffen.

Chúa Hằng Hữu tạo nên người nghèo lẫn người giàu, dưới mắt Ngài, họ chẳng khác gì nhau.

3 Der Kluge sieht das Unglück und verbirgt sich; die Toren gehen weiter, kommen aber so zu Schaden.

Người khôn tránh né nguy nan. Người dại đâm đầu hướng tới họa tai.

4 Der Demut Lohn, der Lohn der Furcht des Herrn ist Reichtum, Ruhm und Leben.

Ai kính sợ Chúa Hằng Hữu và khiêm nhường được hưởng danh dự, công lý, và trường thọ.

5 Dornen und auch Schlingen sind auf eines Falschen Weg. Fern bleibe ihnen, wer sein Leben wahren will!

Trên đường người gian tà đầy gai góc và cạm bẫy; người muốn giữ hồn mình phải tránh cho xa.

6 Erziehe einen Knaben nur nach dem für ihn bestimmten Weg! Dann geht er auch im Alter nimmer davon ab.

Dạy trẻ thơ nẻo chính đường ngay, cho dù đến già, nó chẳng đổi thay.

7 Der Reiche ist der Herr des Armen; wer borgt, ein Sklave dessen, der ihm leiht.

Giàu cai trị nghèo, người vay làm nô lệ cho người cho vay.

8 Wer Unrecht sät, wird Unheil ernten, und seines Zornes Rute reibt ihn auf.

Người gieo bất công sẽ gặt tai họa, cây gậy thịnh nộ của nó chắc sẽ tiêu tan.

9 Gelobt wird der Leichtlebige; er gibt von seinem eigenen Brot dem Armen.

Ai rộng lòng nuôi dưỡng người cơ cực sẽ luôn hưởng được nhiều phước dồi dào.

10 Treib nur den Spötter weg! Dann schwindet auch der Zank. Ein Ende nehmen Streit und Schimpf.

Đuổi người kiêu cường đi, xung đột sẽ dứt. Cũng không còn những tiếng cãi cọ xấu xa.

11 Wer Herzensreinheit liebt und anmutsvolle Rede, bekommt zum Freund den König.

Lòng trong sạch, môi thanh nhã, đức tính ấy, làm bạn của vua.

12 Des Herren Augen wachen über die Erkenntnis; er bringt des Frevlers Wort zu Falle.

Chúa Hằng Hữu bảo vệ người thông sáng, người dối gian bị Chúa tảo trừ.

13 Der Faule spricht: "Ein Löwe könnte draußen sein; ich könnte mitten in den Straßen eines Mordes Opfer werden."

Người lười nói: “Sư tử ngoài kia! Nếu ra ngoài, ta sẽ bị giết!”

14 Ein frevelhafter Mund ist eine tiefe Grube; wer von dem Zorn des Herrn getroffen, fällt hinein.

Miệng dâm phụ là cái hố sâu; chôn vùi người Chúa Hằng Hữu nguyền rủa.

15 Die Torheit wurzelt in des Knaben Herzen tief; die Zuchtrute treibt sie ihm aus.

Nghiêm trị, răn dạy trẻ thơ, giải thoát lòng chúng khỏi điều khờ dại.

16 Man übervorteilt einen Armen, um sein eigen Gut zu mehren; doch schenkt man einem Reichen, tut man es zu dessen Schaden.

Làm giàu bằng cách bóc lột người nghèo hay bằng hối lộ, đều đưa đến túng thiếu cơ hàn.

17 Neig her dein Ohr! Hör auf des Weisen Worte! Richt auf meine Lehre deinen Sinn!

Con lắng tai nghe lời khôn sáng; mở lòng con đón nhận tri thức ta.

18 Gar schön bewahrst du sie in deinem Herzen, wenn sie verwahrt dir auf den Lippen liegt.

Con sẽ vui thích khi giữ nó trong lòng, và tập trung nó trên đôi môi con.

19 Auf daß sich dein Vertrauen auf den Herren stütze, belehre ich dich heute selbst.

Ngày nay ta đã dạy cho con biết điều đó, để con đặt hết niềm tin vào Chúa Hằng Hữu.

20 Die Dreißig, hab ich nicht aufgezeichnet sie für dich zu wohlbedachten Überlegungen?

Ta há chẳng viết cho con ba mươi lần, trình bày lời khuyên dạy và tri thức.

21 Ich lehre dich in Wahrheit nur wahrhaftige Worte und gebe dir auf deine Fragen zuverlässige Antwort.

Để con tiếp nhận lời chân thật, và đem lời đó về cho người sai phái con.

22 Beraube den Schwächsten nicht, weil man ihm leicht beikommen kann! Zermalme nicht den Armen, weil er wehrlos ist!

Đừng bóc lột người nghèo vì họ túng quẫn, cũng đừng áp bức người khốn khổ nơi tòa.

23 Denn ihre Sache führt der Herr; die sie betrügen, die betrügt auch er ums Leben.

Vì Chúa Hằng Hữu sẽ đứng ra bênh vực. Ngài sẽ diệt trừ những ai ức hiếp họ.

24 Gesell dich nicht den Zornigen zu! Mit einem Hitzkopf hab nicht Umgang!

Thấy ai giận, con đừng phụ họa, khi người nổi nóng, con đừng tiếp tay,

25 Sonst lernst du seinen Wandel und bringst sein Leben in Gefahr.

để con khỏi học tính nóng nảy và làm hại cho linh hồn con.

26 Sei nicht bei denen, die da Handschlag geben, bei denen, die für Schulden bürgen!

Chớ như người ra tay bảo đảm hoặc bảo lãnh nợ cho ai.

27 Wenn du nichts hast, um zu bezahlen, wird dir dafür das Bett genommen.

Vì nếu con không có gì để trả thì chủ nợ sẽ xiết cả đến cái giường của con.

28 Verrücke nicht uralte Satzungen, die deine Väter einst gemacht!

Chớ dời ranh giới cũ do tổ phụ thiết lập.

29 Siehst du, wie gar geschickt ein Mann bei seiner Arbeit ist, dann kann er nur bei Königen bestehen, nicht bei Sparsamen.

Con có thấy người nào cần mẫn trong việc mình không? Người ấy sẽ phục vụ trước các vua, chứ không phải trước người tầm thường đâu.