Sprueche 22

1 Ein guter Name: wünschenswerter ist er als der Reichtum, ein fein Benehmen mehr als Gold und Silber.

Cenniejsze [jest] dobre imię niż wielkie bogactwa, a przychylność lepsza niż srebro i złoto.

2 Zwar Reich und Arm sind Gegensätze; doch alle beide hat der Herr geschaffen.

Bogaty i ubogi spotykają się, PAN jest stwórcą obydwu.

3 Der Kluge sieht das Unglück und verbirgt sich; die Toren gehen weiter, kommen aber so zu Schaden.

Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, ale prości idą dalej i ponoszą karę.

4 Der Demut Lohn, der Lohn der Furcht des Herrn ist Reichtum, Ruhm und Leben.

Owocem pokory i bojaźni PANA jest bogactwo, chwała i życie.

5 Dornen und auch Schlingen sind auf eines Falschen Weg. Fern bleibe ihnen, wer sein Leben wahren will!

Ciernie i sidła [są] na drodze przewrotnego; kto strzeże swej duszy, trzyma się z dala od nich.

6 Erziehe einen Knaben nur nach dem für ihn bestimmten Weg! Dann geht er auch im Alter nimmer davon ab.

Pouczaj dziecko w drodze, którą ma iść, a gdy się zestarzeje, nie odstąpi od niej.

7 Der Reiche ist der Herr des Armen; wer borgt, ein Sklave dessen, der ihm leiht.

Bogaty panuje nad ubogimi, a ten, co pożycza, jest sługą tego, który mu pożycza.

8 Wer Unrecht sät, wird Unheil ernten, und seines Zornes Rute reibt ihn auf.

Kto sieje nieprawość, będzie żąć cierpienie, a rózga jego gniewu przepadnie.

9 Gelobt wird der Leichtlebige; er gibt von seinem eigenen Brot dem Armen.

Kto ma dobrotliwe oko, będzie błogosławiony, bo dzieli się swym chlebem z ubogim.

10 Treib nur den Spötter weg! Dann schwindet auch der Zank. Ein Ende nehmen Streit und Schimpf.

Wyrzuć szydercę, a ustanie spór, owszem, zakończy się kłótnia i zniewaga.

11 Wer Herzensreinheit liebt und anmutsvolle Rede, bekommt zum Freund den König.

Kto kocha czystość serca, tego wdzięk warg sprawi, że król [będzie] jego przyjacielem.

12 Des Herren Augen wachen über die Erkenntnis; er bringt des Frevlers Wort zu Falle.

Oczy PANA strzegą wiedzy, a on obala słowa przewrotnego.

13 Der Faule spricht: "Ein Löwe könnte draußen sein; ich könnte mitten in den Straßen eines Mordes Opfer werden."

Leniwy mówi: Lew jest na dworze, będę zabity na środku ulicy.

14 Ein frevelhafter Mund ist eine tiefe Grube; wer von dem Zorn des Herrn getroffen, fällt hinein.

Usta obcych [kobiet są] głębokim dołem; wpadnie tam ten, na kogo PAN się gniewa.

15 Die Torheit wurzelt in des Knaben Herzen tief; die Zuchtrute treibt sie ihm aus.

Głupota jest przywiązana do serca dziecka, ale rózga karności wypędzi ją z niego.

16 Man übervorteilt einen Armen, um sein eigen Gut zu mehren; doch schenkt man einem Reichen, tut man es zu dessen Schaden.

Kto ciemięży ubogiego, aby przysporzyć sobie [bogactwa, i] kto daje bogatemu, pewnie zubożeje.

17 Neig her dein Ohr! Hör auf des Weisen Worte! Richt auf meine Lehre deinen Sinn!

Nadstaw ucha i słuchaj słów mędrców, i skłoń swe serce do mojej wiedzy;

18 Gar schön bewahrst du sie in deinem Herzen, wenn sie verwahrt dir auf den Lippen liegt.

Bo to miło, jeśli zachowasz je w swoim sercu, będą razem ułożone na wargach.

19 Auf daß sich dein Vertrauen auf den Herren stütze, belehre ich dich heute selbst.

Oznajmiłem to dzisiaj właśnie tobie, abyś pokładał ufność w PANU.

20 Die Dreißig, hab ich nicht aufgezeichnet sie für dich zu wohlbedachten Überlegungen?

Czy nie napisałem ci znamienitych rzeczy zawierających rady i wiedzę;

21 Ich lehre dich in Wahrheit nur wahrhaftige Worte und gebe dir auf deine Fragen zuverlässige Antwort.

Aby dać ci poznać pewność słów prawdy; abyś umiał odpowiedzieć słowami prawdy tym, którzy do ciebie posyłają?

22 Beraube den Schwächsten nicht, weil man ihm leicht beikommen kann! Zermalme nicht den Armen, weil er wehrlos ist!

Nie okradaj nędzarza, ponieważ jest ubogi, ani nie uciskaj w bramie biednego.

23 Denn ihre Sache führt der Herr; die sie betrügen, die betrügt auch er ums Leben.

PAN bowiem będzie bronił ich sprawy i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.

24 Gesell dich nicht den Zornigen zu! Mit einem Hitzkopf hab nicht Umgang!

Nie przyjaźnij się z człowiekiem gniewliwym i nie obcuj z człowiekiem porywczym.

25 Sonst lernst du seinen Wandel und bringst sein Leben in Gefahr.

Byś nie przywykł do jego dróg i nie zastawił sideł na swą duszę.

26 Sei nicht bei denen, die da Handschlag geben, bei denen, die für Schulden bürgen!

Nie bądź z tych, którzy dają porękę, ani z tych, którzy ręczą za długi;

27 Wenn du nichts hast, um zu bezahlen, wird dir dafür das Bett genommen.

Jeśli nie masz czym zapłacić, dlaczego miałby ktoś zabrać spod ciebie posłanie?

28 Verrücke nicht uralte Satzungen, die deine Väter einst gemacht!

Nie przesuwaj dawnej granicy, którą ustalili twoi ojcowie.

29 Siehst du, wie gar geschickt ein Mann bei seiner Arbeit ist, dann kann er nur bei Königen bestehen, nicht bei Sparsamen.

Widzisz człowieka pilnego w swoich sprawach? On będzie stał przed królami, nie będzie stał przed podłymi.