Sprueche 19

1 Ein Armer, der in Einfalt wandelt, ist viel besser als einer mit gezierter Rede, dazu dumm.

Lepszy jest ubogi, który postępuje uczciwie, niż człowiek o przewrotnych wargach, który jest głupcem.

2 Ausruhen ohne Grund ist auch nicht gut; doch wer sich überstürzt, tritt sicher fehl.

Nie jest też dobrze, by dusza nie miała wiedzy, a kto jest prędkich nóg, grzeszy.

3 Zerstört des Menschen eigene Torheit seinen Weg, so zürnt sein Herz dem Herrn.

Głupota człowieka wypacza jego drogę, a jego serce zapala się gniewem przeciwko PANU.

4 Der Reichtum schafft stets neue Freunde; wer aber arm, von dem trennt sich sein Freund.

Bogactwo przyciąga wielu przyjaciół, ale ubogi zostaje odłączony od przyjaciela.

5 Ein falscher Zeuge bleibt nicht ungestraft, und nicht entkommt, wer Lügen spricht.

Fałszywy świadek nie uniknie kary, a [kto] mówi kłamstwa, nie ujdzie.

6 Es buhlen viele um des Mannes Gunst, der geben kann; doch keinen Freund besitzt, wer selbst bedürftig.

Wielu uprasza o przychylność dostojnika i każdy jest przyjacielem człowieka hojnego.

7 Den Armen mag von seinen Brüdern keiner; selbst seine Freunde bleiben fern von ihm. Wer Worten nachjagt, dem gereichen sie zu nichts.

Wszyscy bracia ubogiego nienawidzą go, tym bardziej oddalają się od niego [jego] przyjaciele; ściga ich słowami, ale ich nie ma.

8 Wer sich Verstand erwirbt, der liebt sein Leben, und wer Vernunft bewahrt, der findet Glück.

Kto zdobywa rozum, miłuje swoją duszę, a [kto] strzeże roztropności, znajdzie dobro.

9 Ein falscher Zeuge bleibt nicht ungestraft; wer Lügen vorbringt, geht zugrunde.

Fałszywy świadek nie uniknie kary, a kto mówi kłamstwa, zginie.

10 Wohlleben frommt dem Toren nicht, noch weniger dem Sklaven der Genuß.

Głupiemu nie przystoi życie w rozkoszach, tym mniej słudze panować nad książętami.

11 Langmut zeuget vom Verstande eines Menschen; das Übersehen der Verfehlung ist sein Ruhm.

Roztropność człowieka powściąga jego gniew, a jego chwałą [jest] darować wykroczenie.

12 Des Königs üble Laune ist wie Knurren eines jungen Löwen; doch seine Huld, was Tau für Pflanzen.

Gniew króla jest jak ryk lwa, a jego przychylność jak rosa na trawie.

13 Ein Unglück für den Vater ist ein dummer Sohn; ein zänkisch Weib ist wie der Regen, der eindringt in ein Haus und draus vertreibt.

Głupi syn jest utrapieniem dla swego ojca, a kłótliwa żona jest jak nieustanne kapanie z dachu.

14 Von seinen Vätern erbt man Haus und Gut; vom Herrn jedoch kommt ein verständig Weib.

Dom i bogactwo [są] dziedzictwem po ojcach, ale roztropna żona jest od PANA.

15 In tiefen Schlaf versenkt die Faulheit; ein Lässiger wird Hunger leiden.

Lenistwo pogrąża w twardym śnie, a leniwa dusza będzie cierpieć głód.

16 Wer Achtung vor Befehlen hat, bewahrt sein Leben; wer seine Pflicht vernachlässigt, wird mit dem Tod bestraft.

Kto przestrzega przykazania, zachowuje swoją duszę, [ale] kto gardzi swymi drogami, zginie.

17 Wer sich erbarmt des Armen, leiht dem Herrn, und seine Guttat lohnt er ihm.

Kto lituje się nad ubogim, pożycza PANU, a on mu odpłaci za jego dobrodziejstwo.

18 Straf deinen Sohn! Dann gibt's noch Hoffnung. Bekümmre dich nicht um sein Weinen!

Karz swego syna, dopóki jest nadzieja, i niech twoja dusza mu nie pobłaża z powodu jego płaczu.

19 "Wer gar zu weit im Zorne geht, der muß es büßen." Im Gegenteil! Errette ihn und rett ihn immer wieder!

[Człowiek] wielkiego gniewu poniesie karę, a jeśli [go] uwolnisz, znowu będziesz musiał [to zrobić].

20 Hör auf den Rat! Nimm an die Mahnung, auf daß du in der Zukunft weise seist!

Posłuchaj rady i przyjmij pouczenie, abyś był mądry u kresu swych dni.

21 Der Pläne in des Mannes Herzen mögen viele sein; der Plan des Herrn allein geht in Erfüllung.

Wiele jest zamysłów w sercu człowieka, ale rada PANA się ostoi.

22 Beim Menschen ist begehrenswert Wohltätigkeit; doch besser ist ein Mensch, der nichts besitzt, als der, der lügenhaft verspricht.

Pragnienie człowieka to jego dobroczynność i lepszy jest ubogi niż kłamca.

23 Zum Leben dient die Furcht des Herrn; der Hochmut murrt, daß nicht das Böse wird bestraft.

Bojaźń PANA [prowadzi] do życia, a kto ją ma, spocznie syty i nie nawiedzi go zło.

24 Wenn seine Hand der Faule in die Schüssel steckt, so mag er sie zum Mund nicht bringen.

Leniwy kryje swą rękę pod pachę i do ust jej nie podnosi.

25 Wenn du den Spötter schlägst, so kann der Dumme dadurch weise werden. Vermahnst du einen Klugen, kann er dadurch weise werden.

Uderz szydercę, a prosty będzie roztropniejszy; strofuj rozumnego, a pojmie wiedzę.

26 Wer seinen Vater elend macht und seiner Mutter Herz durchbohrt, der ist ein Sohn, der schimpflich und erbärmlich handelt!

Kto trwoni [dobra] ojca i wypędza matkę, ten jest synem, który przynosi wstyd i hańbę.

27 Mein Sohn, laß ab, auf Mahnungen zu hören, die nur geschehn, um gute Lehren in den Wind zu schlagen!

Synu mój, przestań słuchać pouczeń, które cię odwodzą od słów rozumnych.

28 Des nichtswürdigen Zeugen spottet die Gerechtigkeit; der Trug verwickelt frevelhaften Mund in Widerspruch.

Nikczemny świadek naśmiewa się z sądu, a usta niegodziwych pożerają nieprawość.

29 Bereit sind Schläge für die Spötter und Hiebe für des Toren Rücken.

Sądy są przygotowane dla szyderców, a razy na grzbiet głupców.