Sprueche 15

1 Gelinde Rede stillt den Grimm; verletzend Wort erregt den Zorn.

Łagodna odpowiedź uśmierza zapalczywość, a przykre słowa wzniecają gniew.

2 Des Weisen Zunge kleidet guten Sinn in schöne Form; der Mund des Toren spricht die nackte Torheit.

Język mądrych zdobi wiedzę, ale usta głupich tryskają głupotą.

3 An jedem Orte sieht des Herren Aug die Bösen und die Guten.

Oczy PANA są na każdym miejscu, upatrują złych i dobrych.

4 Der Zunge Milde ist ein Lebensbaum; doch wenn darauf Verkehrtheit liegt, wirkt sie verstörend auf den Geist.

Zdrowy język [jest] drzewem życia, a jego przewrotność [jest] zniszczeniem dla ducha.

5 Der Tor verschmäht die väterliche Zucht; wer auf die Rüge achtet, handelt klug.

Głupi gardzi pouczeniem swego ojca, a kto przyjmuje upomnienia, jest roztropny.

6 Im Haus des Frommen findet Vorrat sich in Fülle; doch in des Frevlers Ernte liegt Zerrüttung.

W domu sprawiedliwego [jest] wielki dostatek, a w dochodach niegodziwego jest zamieszanie.

7 Der Weisen Lippen zeugen Wissen, doch nicht das Herz der Toren.

Wargi mądrych szerzą wiedzę, a serce głupich nie.

8 Der Frevler Opfer ist ein Greuel für den Herrn; doch das Gebet der Redlichen gefällt ihm wohl.

Ofiara niegodziwych budzi odrazę w PANU, [a] modlitwa prawych mu się podoba.

9 Der Weg der Frevler ist ein Greuel für den Herrn; das Streben nach der Tugend hat er gern.

Droga niegodziwego wzbudza odrazę w PANU, a miłuje on tego, kto podąża za sprawiedliwością.

10 Dem, der vom Pfade weicht, ist Rüge nicht willkommen; wer aber Mahnung haßt, muß sterben.

Sroga kara [należy się] temu, kto zbacza z drogi, a kto nienawidzi upomnień, umrze.

11 Ganz offen liegen Unterwelt und Abgrund vor dem Herrn; um wieviel mehr der Menschen Herzen! (Sheol h7585)

Piekło i zatracenie [są] przed PANEM; o ileż bardziej serca synów ludzkich. (Sheol h7585)

12 Der Spötter liebt nicht, daß man ihn vermahne; er geht nicht zu den Weisen.

Szyderca nie miłuje tego, który go strofuje, ani nie pójdzie do mądrych.

13 Ein fröhlich Herz macht auch das Antlitz freundlich; bedrückt ist das Gemüt bei Herzenskummer.

Radosne serce rozwesela twarz, [ale] gdy smutek w sercu, duch jest przygnębiony.

14 Erkenntnis sucht des Klugen Herz; auf Torheit geht der Toren Miene aus.

Serce rozumne szuka wiedzy, a usta głupich karmią się głupotą.

15 Wohl sind des Armen Tage alle böse; doch ist er heiteren Gemüts, hat er beständig Festgelage.

Wszystkie dni strapionego [są] złe, ale kto jest wesołego serca, ma nieustanną ucztę.

16 Viel besser, wenig zu besitzen in der Furcht des Herrn, als reiche Schätze und dabei ein bös Gewissen.

Lepiej [mieć] mało z bojaźnią PANA niż wielki skarb z kłopotem.

17 Viel besser ein Gericht Gemüse und dabei auch Liebe, als ein fettes Rind und Haß dabei.

Lepsza jest potrawa z jarzyn, gdzie miłość, niż tuczny wół, gdzie panuje nienawiść.

18 Ein hitziger Mann erregt den Zank; wer aber sanft ist, stillt den Hader.

Człowiek gniewny wszczyna kłótnie, a nieskory do gniewu łagodzi spory.

19 Der Weg des Furchtsamen gleicht einer Dornenhecke; der Pfad des Aufrechten ist wohl gebahnt.

Droga leniwego jest jak płot cierniowy, a ścieżka prawych jest wyrównana.

20 Ein weiser Sohn versorgt den Vater reichlich; ein dummer Mensch vernachlässigt die Mutter.

Mądry syn jest radością ojca, a człowiek głupi gardzi własną matką.

21 Die Torheit bringt dem Unverständigen Gefahr; doch ebenen Weg geht der Vernünftige.

Głupota [jest] radością dla nierozumnego, a człowiek roztropny postępuje uczciwie.

22 Die Pläne schlagen fehl, wo die Beratung fehlt; sind aber der Berater viel, so kommen sie zustande.

Gdzie nie ma rady, nie udają się zamysły; powiodą się zaś przy mnóstwie doradców.

23 Ein jeder hört sich selber gern. Ein Wort zur rechten Zeit, wie selten!

Człowiek cieszy się z odpowiedzi swoich ust, a słowo powiedziane we właściwym czasie jakże jest dobre!

24 Hier oben gibt es für den Klugen einen Lebensweg, damit er fern sich hält dem Abgrund drunten. (Sheol h7585)

Droga życia dla mądrego [jest] w górze, aby uniknął głębokiego piekła. (Sheol h7585)

25 Wegreißt der Herr der Stolzen Haus; der Witwe Eigentum läßt er bestehen.

PAN zniszczy dom pysznych, a utwierdzi granicę wdowy.

26 Ein Greuel für den Herrn sind boshafte Gedanken; doch rein sind Worte, freundlich ausgesprochen.

Myśli złego budzą odrazę w PANU, a słowa czystych [są] przyjemne.

27 Es läßt der Geizhals die Familien darben; wer auf Vermögen nicht versessen ist, ernährt sie wohl.

Kto jest chciwy zysku, ściąga kłopoty na własny dom, a kto nienawidzi darów, będzie żył.

28 Die Antwort überlegt des Frommen Herz; des Frevler Mund spricht unumwunden Bosheit.

Serce sprawiedliwego rozmyśla nad odpowiedzią, a usta niegodziwych tryskają złymi rzeczami.

29 Den Gottlosen ist fern der Herr; doch das Gebet der Frommen achtet er.

PAN jest daleko od niegodziwych, ale wysłuchuje modlitwy sprawiedliwych.

30 Ein freundlich Anblicken erfreut das Herz, und frohe Kunde labt den Leib.

Światło oczu rozwesela serce, a dobra wieść tuczy kości.

31 Ein Ohr, das auf die Mahnung hört, die Leben spendet, weilt gerne mitten unter Weisen.

Ucho, które słucha upomnienia życia, będzie mieszkać pośród mądrych.

32 Wer Zucht verachtet, wirft sein Leben weg; doch wer auf Rüge hört, erkauft sich Leben.

Kto odrzuca karność, gardzi własną duszą, a kto przyjmuje upomnienie, nabiera rozumu.

33 Die Furcht des Herrn ist Grundlage der Weisheit, der Ehre geht voran die Demut.

Bojaźń PANA [jest] pouczeniem w mądrości, a pokora poprzedza chwałę.