Sprueche 25

1 Auch diese sind Sprüche Salomos, welche die Männer Hiskias, des Königs von Juda, zusammengetragen haben:

To również są przysłowia Salomona, które przepisali mężowie Ezechiasza, króla Judy.

2 Gottes Ehre ist es, eine Sache zu verbergen, aber der Könige Ehre, eine Sache zu erforschen.

Chwałą Boga jest sprawę taić, ale chwałą królów – dociekać sprawy.

3 Der Himmel an Höhe, und die Erde an Tiefe, und das Herz der Könige sind unerforschlich.

Wysokość niebios i głębia ziemi, i serca królów są niezbadane.

4 Man entferne die Schlacken von dem Silber, so geht für den Goldschmied ein Gerät hervor.

Usuń żużel ze srebra, a wyjdzie naczynie dla złotnika.

5 Man entferne den Gesetzlosen vor dem König, so wird sein Thron feststehen durch Gerechtigkeit.

Usuń niegodziwego sprzed króla, a jego tron umocni się w sprawiedliwości.

6 Brüste dich nicht vor dem König, und stelle dich nicht an den Platz der Großen.

Nie wywyższaj się przed królem i nie stawaj na miejscu wielkich;

7 Denn besser ist es, daß man dir sage: Komm hier herauf, als daß man dich erniedrige vor dem Edlen, den deine Augen doch gesehen haben.

Bo lepiej, żeby ci powiedziano: Podejdź tu, niż żeby cię poniżono przed księciem, którego twoje oczy widziały.

8 Geh nicht eilig aus zu einem Streithandel, damit am Ende davon nicht fraglich werde, was du zu tun hast, wenn dein Nächster dich beschämt. -

Nie spiesz się do kłótni, bo na końcu [nie będziesz wiedział], co zrobić, gdy cię zawstydzi twój bliźni.

9 Führe deinen Streithandel mit deinem Nächsten, aber enthülle nicht das Geheimnis eines anderen;

Załatw sprawę ze swoim bliźnim i nie zdradzaj tajemnicy drugiemu;

10 damit dich nicht schmähe, wer es hört, und dein übler Ruf nicht mehr weiche.

By ten, który słucha, nie zawstydził cię, a twoja niesława nie przylgnęła do ciebie.

11 Goldene Äpfel in silbernen Prunkgeräten: so ist ein Wort, geredet zu seiner Zeit.

Odpowiednio wypowiedziane słowo [jest jak] złote jabłko w srebrnych rzeźbach.

12 Ein goldener Ohrring und ein Halsgeschmeide von feinem Golde: so ist ein weiser Tadler für ein hörendes Ohr.

Jak złoty kolczyk i klejnot ze szczerego złota tak jest dla uszu posłusznego ten, który mądrze strofuje.

13 Wie Kühlung des Schnees an einem Erntetage ist ein treuer Bote denen, die ihn senden: er erquickt die Seele seines Herrn.

Czym chłód śniegu w czasie żniwa, [tym] wierny posłaniec dla tych, którzy go posyłają, bo pokrzepia dusze swych panów.

14 Wolken und Wind, und kein Regen: so ist ein Mann, welcher mit trügerischem Geschenke prahlt.

Człowiek, który się chlubi zmyślonym darem, jest jak chmury i wiatr bez deszczu.

15 Ein Richter wird überredet durch Langmut, und eine gelinde Zunge zerbricht Knochen.

Cierpliwością można przekonać władcę, a łagodny język łamie kości.

16 Hast du Honig gefunden, so iß dein Genüge, damit du seiner nicht satt werdest und ihn ausspeiest.

Czy znalazłeś miód? Zjedz tyle, ile trzeba, byś objadłszy się, nie zwrócił go.

17 Mache deinen Fuß selten im Hause deines Nächsten, damit er deiner nicht satt werde und dich hasse.

Oddal nogę od domu bliźniego, by nie miał cię dość i cię nie znienawidził.

18 Hammer und Schwert und geschärfter Pfeil: so ist ein Mann, der wider seinen Nächsten falsches Zeugnis ablegt.

Kto mówi fałszywe świadectwo przeciw swemu bliźniemu, [jest] młotem i mieczem, i ostrą strzałą.

19 Ein zerbrochener Zahn und ein wankender Fuß: so ist das Vertrauen auf einen Treulosen am Tage der Drangsal.

Ufność w człowieka niewiernego w dniu ucisku jest [jak] złamany ząb i zwichnięta noga.

20 Einer, der das Oberkleid ablegt am Tage der Kälte, Essig auf Natron: so, wer einem traurigen Herzen Lieder singt.

[Jak] ten, kto zabiera odzienie w czasie zimy i jak ocet na saletrze taki [jest ten], kto śpiewa pieśni smutnemu sercu.

21 Wenn deinen Hasser hungert, speise ihn mit Brot, und wenn ihn dürstet, tränke ihn mit Wasser;

Jeśli twój nieprzyjaciel jest głodny, nakarm go chlebem, a jeśli jest spragniony, napój go wodą;

22 denn glühende Kohlen wirst du auf sein Haupt häufen, und Jehova wird dir vergelten.

Bo zgarniesz rozżarzone węgle na jego głowę, a PAN cię nagrodzi.

23 Nordwind gebiert Regen, und eine heimliche Zunge verdrießliche Gesichter.

[Jak] północny wiatr przepędza deszcz, tak gniewna twarz [przepędza] plotkarski język.

24 Besser auf einer Dachecke wohnen, als ein zänkisches Weib und ein gemeinsames Haus.

Lepiej mieszkać w kącie pod dachem niż z kłótliwą żoną w przestronnym domu.

25 Frisches Wasser auf eine lechzende Seele: so eine gute Nachricht aus fernem Lande.

[Jak] zimna woda dla pragnącej duszy, [tak] dobra wieść z dalekiej ziemi.

26 Getrübter Quell und verderbter Brunnen: so ist der Gerechte, der vor dem Gesetzlosen wankt.

[Jak] zmącone źródło i zepsuty zdrój, [tak] sprawiedliwy, który upada przed niegodziwym.

27 Viel Honig essen ist nicht gut, aber schwere Dinge erforschen ist Ehre.

Niedobrze jest jeść za dużo miodu, a szukanie własnej chwały nie jest chwałą.

28 Eine erbrochene Stadt ohne Mauer: so ist ein Mann, dessen Geist Beherrschung mangelt.

Człowiek, który nie panuje nad swoim duchem, jest [jak] miasto zburzone [i] bez muru.