Sprueche 23
1 Wenn du dich hinsetzest, um mit einem Herrscher zu speisen, so beachte wohl, wen du vor dir hast;
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 und setze ein Messer an deine Kehle, wenn du gierig bist.
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 Laß dich nicht gelüsten nach seinen Leckerbissen, denn sie sind eine trügliche Speise.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 Bemühe dich nicht, reich zu werden, laß ab von deiner Klugheit.
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 Willst du deine Augen darauf hinfliegen lassen, und siehe, fort ist es? Denn sicherlich schafft es sich Flügel gleich dem Adler, der gen Himmel fliegt.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 Iß nicht das Brot des Scheelsehenden, und laß dich nicht gelüsten nach seinen Leckerbissen.
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 Denn wie er es abmißt in seiner Seele, so ist er. “Iß und trink!”, spricht er zu dir, aber sein Herz ist nicht mit dir.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 Deinen Bissen, den du gegessen hast, mußt du ausspeien, und deine freundlichen Worte wirst du verlieren.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 Rede nicht zu den Ohren eines Toren, denn er wird die Einsicht deiner Worte verachten.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 Verrücke nicht die alte Grenze, und dringe nicht ein in die Felder der Waisen.
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 Denn ihr Erlöser ist stark; er wird ihren Rechtsstreit wider dich führen.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Bringe dein Herz her zur Unterweisung, und deine Ohren zu den Worten der Erkenntnis.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 Entziehe dem Knaben nicht die Züchtigung; wenn du ihn mit der Rute schlägst, wird er nicht sterben.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 Mein Sohn, wenn dein Herz weise ist, so wird auch mein Herz sich freuen;
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 und meine Nieren werden frohlocken, wenn deine Lippen Geradheit reden.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Dein Herz beneide nicht die Sünder, sondern beeifere sich jeden Tag um die Furcht Jehovas.
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 Wahrlich, es gibt ein Ende, und deine Hoffnung wird nicht vernichtet werden.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Höre du, mein Sohn, und werde weise, und leite dein Herz geradeaus auf dem Wege.
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 Sei nicht unter Weinsäufern, noch unter denen, die Fleisch verprassen;
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 denn ein Säufer und ein Schlemmer verarmen, und Schlummer kleidet in Lumpen.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Höre auf deinen Vater, der dich gezeugt hat, und verachte deine Mutter nicht, wenn sie alt geworden ist.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Kaufe Wahrheit und verkaufe sie nicht, Weisheit und Unterweisung und Verstand.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 Hoch frohlockt der Vater eines Gerechten; und wer einen Weisen gezeugt hat, der freut sich seiner.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 Freuen mögen sich dein Vater und deine Mutter, und frohlocken, die dich geboren!
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 Gib mir, mein Sohn, dein Herz, und laß deine Augen Gefallen haben an meinen Wegen!
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 Denn die Hure ist eine tiefe Grube und die Fremde ein enger Brunnen;
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 ja, sie lauert auf wie ein Räuber, und sie mehrt die Treulosen unter den Menschen.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 Wer hat Ach, wer hat Weh, wer Zänkereien, wer Klage, wer Wunden ohne Ursache? Wer Trübung der Augen?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 Die spät beim Weine sitzen, die einkehren, um Mischtrank zu kosten.
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 Sieh den Wein nicht an, wenn er sich rot zeigt, wenn er im Becher blinkt, leicht hinuntergleitet.
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 Sein Ende ist, daß er beißt wie eine Schlange und sticht wie ein Basilisk.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Deine Augen werden Seltsames sehen, und dein Herz wird verkehrte Dinge reden.
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 Und du wirst sein wie einer, der im Herzen des Meeres liegt, und wie einer, der da liegt auf der Spitze eines Mastes.
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 “Man hat mich geschlagen, es schmerzte mich nicht; man hat mich geprügelt, ich fühlte es nicht. Wann werde ich aufwachen? Ich will es wieder tun, will ihn abermals aufsuchen.”
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
