Proverbes 3

1 Mon fils, n’oublie pas mes enseignements, Et que ton cœur garde mes préceptes;

ڕۆڵە، فێرکردنەکەم لەبیر مەکە، فەرمانەکانم لەناو دڵتدا هەڵبگرە،

2 Car ils prolongeront les jours et les années de ta vie, Et ils augmenteront ta paix.

چونکە ڕۆژگاری درێژ و ساڵانی ژیان و ئاشتیت بۆ زیاد دەکات.

3 Que la bonté et la fidélité ne t’abandonnent pas; Lie-les à ton cou, écris-les sur la table de ton cœur.

با خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی لێت جیا نەبنەوە، بە ملتەوە گرێیان بدە، لەسەر پەڕەی دڵت بیاننووسە.

4 Tu acquerras ainsi de la grâce et une raison saine, Aux yeux de Dieu et des hommes.

ئینجا پەسەندی و نازناوی چاک بەدەستدەهێنیت لەلای خودا و خەڵک.

5 Confie-toi en l’Éternel de tout ton cœur, Et ne t’appuie pas sur ta sagesse;

پڕ بەدڵ پشت بە یەزدان ببەستە و بە تێگەیشتوویی خۆت پشت ئەستوور مەبە.

6 Reconnais-le dans toutes tes voies, Et il aplanira tes sentiers.

لە هەموو ڕێگاکانت بیناسە، ئەویش ڕێچکەکانت ڕاست دەکات.

7 Ne sois point sage à tes propres yeux, Crains l’Éternel, et détourne-toi du mal:

لەبەرچاوی خۆت، خۆت بە دانا مەزانە، لە یەزدان بترسە و لە بەدکاری بەدووربە.

8 Ce sera la santé pour tes muscles, Et un rafraîchissement pour tes os.

دەبێتە تەندروستی بۆ لەشت و خۆراک بۆ ئێسقانەکانت.

9 Honore l’Éternel avec tes biens, Et avec les prémices de tout ton revenu:

بە سامانت ڕێزی یەزدان بگرە، بە یەکەمین بەرهەمی هەموو خەرمانەکانت.

10 Alors tes greniers seront remplis d’abondance, Et tes cuves regorgeront de moût.

ئەمبارەکەت پڕ دەبێت هەتا تێری، قەڕابەکەت سەرڕێژ دەبێت لە شەرابی نوێ.

11 Mon fils, ne méprise pas la correction de l’Éternel, Et ne t’effraie point de ses châtiments;

ڕۆڵەکەم، بە سووکی تەماشای تەمبێکردنی یەزدان مەکە، ڕقت لە سەرزەنشتی ئەو نەبێتەوە،

12 Car l’Éternel châtie celui qu’il aime, Comme un père l’enfant qu’il chérit.

چونکە ئەوەی یەزدان خۆشیبوێ تەمبێی دەکات و وەک باوکێک بە کوڕ دڵخۆش دەبێت.

13 Heureux l’homme qui a trouvé la sagesse, Et l’homme qui possède l’intelligence!

خۆزگە دەخوازرێ بەو کەسەی دانایی دەدۆزێتەوە و بەو کەسەی تێگەیشتن بەدەستدەهێنێت،

14 Car le gain qu’elle procure est préférable à celui de l’argent, Et le profit qu’on en tire vaut mieux que l’or;

چونکە قازانجی لە قازانجی زیو باشترە و بەرهەمیشی لە زێڕ.

15 Elle est plus précieuse que les perles, Elle a plus de valeur que tous les objets de prix.

لە یاقووت بەهادارترە و هەرچی ئارەزووی دەکەیت نابێتە هاوتای.

16 Dans sa droite est une longue vie; Dans sa gauche, la richesse et la gloire.

تەمەنی درێژ لە دەستی ڕاستیدایە و دەوڵەمەندی و ڕێزیش لە دەستی چەپی.

17 Ses voies sont des voies agréables, Et tous ses sentiers sont paisibles.

ڕێگاکانی ڕێگای خۆشحاڵین و هەموو ڕێڕەوەکانی ئاشتین.

18 Elle est un arbre de vie pour ceux qui la saisissent, Et ceux qui la possèdent sont heureux.

درەختی ژیانە بۆ ئەوانەی خۆیان پێوە گرتووە، خۆزگە دەخوازرێت بەوانەی پێی پابەند دەبن.

19 C’est par la sagesse que l’Éternel a fondé la terre, C’est par l’intelligence qu’il a affermi les cieux;

یەزدان بە دانایی زەوی دامەزراند، بە تێگەیشتنیش ئاسمانی چەسپاند.

20 C’est par sa science que les abîmes se sont ouverts, Et que les nuages distillent la rosée.

بە زانیاری ئەو قووڵاییەکان شەق بوون، هەورەکان شەونمیان دڵۆپاند.

21 Mon fils, que ces enseignements ne s’éloignent pas de tes yeux, Garde la sagesse et la réflexion:

ڕۆڵە، دەست بە دانایی تەواو و سەلیقەوە بگرە، ئەمانە لەبەرچاوت دوورنەکەونەوە،

22 Elles seront la vie de ton âme, Et l’ornement de ton cou.

دەبنە ژیان بۆ تۆ، ملوانکە بۆ جوانی گەردنت.

23 Alors tu marcheras avec assurance dans ton chemin, Et ton pied ne heurtera pas.

ئەوسا بە ئاسوودەیی بە ڕێگای خۆتدا دەڕۆیت و ساتمە ناکەیت و ناکەویت.

24 Si tu te couches, tu seras sans crainte; Et quand tu seras couché, ton sommeil sera doux.

کاتێک ڕادەکشێیت بێ ترسیت، ڕادەکشێیت و خەوت خۆش دەبێت.

25 Ne redoute ni une terreur soudaine, Ni une attaque de la part des méchants;

نە لە بەڵای کتوپڕ دەترسیت و نە لە ماڵی بەدکاران کە وێران دەبێت،

26 Car l’Éternel sera ton assurance, Et il préservera ton pied de toute embûche.

چونکە یەزدان دەبێتە پشتیوانت و پێت لە پێوەبوون دەپارێزێت.

27 Ne refuse pas un bienfait à celui qui y a droit, Quand tu as le pouvoir de l’accorder.

دەستی چاکە مەگرەوە لەوانەی شایستەی چاکەن، کاتێک لە تواناتدایە بیکەیت.

28 Ne dis pas à ton prochain: Va et reviens, Demain je donnerai! Quand tu as de quoi donner.

بە کەس مەڵێ: «بڕۆ، دواتر وەرەوە، بەیانی دەتدەمێ،» لە کاتێکدا ئەو شتەت پێیە.

29 Ne médite pas le mal contre ton prochain, Lorsqu’il demeure tranquillement près de toi.

پیلانی خراپ لە دژی دراوسێکەت مەگێڕە، لە کاتێکدا ئەو بە دڵنیاییەوە لەلات جێنشین بووە.

30 Ne conteste pas sans motif avec quelqu’un, Lorsqu’il ne t’a point fait de mal.

لەخۆڕایی دژایەتی کەسێک مەکە، ئەگەر خراپەی لەگەڵتدا نەکرد.

31 Ne porte pas envie à l’homme violent, Et ne choisis aucune de ses voies.

بەغیلی بە پیاوی ستەمکار مەبە، هیچ ڕێگایەکی ئەو هەڵمەبژێرە،

32 Car l’Éternel a en horreur les hommes pervers, Mais il est un ami pour les hommes droits;

چونکە لەلای یەزدان مرۆڤی قەڵپ قێزەونە، بەڵام نهێنی خۆی لەلای سەرڕاستانە.

33 La malédiction de l’Éternel est dans la maison du méchant, Mais il bénit la demeure des justes;

نەفرەتی یەزدان لەسەر ماڵی بەدکارە، بەڵام ماڵی ڕاستودروستان بەرەکەتدار دەکات.

34 Il se moque des moqueurs, Mais il fait grâce aux humbles;

هەرچەندە گاڵتە بە گاڵتەجاڕان دەکات، بەڵام نیعمەت دەداتە بێفیزەکان.

35 Les sages hériteront la gloire, Mais les insensés ont la honte en partage.

داناکان ڕێزداری بە میرات دەگرن، بەڵام گێلەکان شەرمەزاری هەڵدەگرن.