Proverbes 17

1 Mieux vaut un morceau de pain avec la joie de la paix, qu'une maison pleine de biens et d'offrandes iniques avec des querelles.

Pli bona estas seka peco da pano, sed kun trankvileco, Ol domo plena de viando, kun malpaco.

2 Le serviteur intelligent gouvernera des maîtres insensés, et il fera les parts entre les frères.

Saĝa sklavo regos super filo hontinda, Kaj dividos heredon kune kun fratoj.

3 Comme dans une fournaise on éprouve l'argent et l'or, ainsi les âmes sont élues par le Seigneur.

Fandujo estas por arĝento, kaj forno por oro; Sed la korojn esploras la Eternulo.

4 Le méchant obéit à la langue des pervers; le juste ne fait pas attention à des lèvres menteuses.

Malbonfaranto obeas malbonajn buŝojn; Malveremulo atentas malpian langon.

5 Railler le mendiant, c'est irriter son Créateur; celui qui se réjouit de la ruine de son prochain ne sera point innocent; celui qui a des entrailles faciles à émouvoir obtiendra miséricorde.

Kiu mokas malriĉulon, tiu ofendas lian Kreinton; Kiu ĝojas pri ies malfeliĉo, tiu ne restos sen puno.

6 Les fils de ses fils sont la couronne du vieillard; les pères sont la gloire des enfants. Le fidèle a le monde entier pour richesses; l'infidèle n'a pas même une obole.

Nepoj estas krono por maljunuloj; Kaj gloro por infanoj estas iliaj gepatroj.

7 Des livres fidèles ne vont pas à l'insensé, ni des livres trompeurs au juste.

Al malsaĝulo ne konvenas alta parolado, Kaj ankoraŭ malpli al nobelo mensogado.

8 Les corrections sont, pour ceux qui les mettent à profit, une récompense de la grâce; où elles s'adressent, elles remettent dans le bon chemin.

Donaco estas juvelo en la okuloj de sia mastro; Kien ajn li sin turnos, li sukcesos.

9 Celui qui garde le secret sur les mauvaises actions, maintient les amitiés; celui à qui il est odieux de les cacher, sépare les amis et ceux d'une même maison.

Kiu kovras kulpon, tiu serĉas amikecon; Sed kiu reparolas pri la afero, tiu disigas amikojn.

10 Une menace fait naître le repentir dans le cœur du sage; l'insensé ne sent pas même les coups de fouet.

Pli efikas riproĉo ĉe saĝulo, Ol cent batoj ĉe malsaĝulo.

11 Tout méchant excite des querelles; mais le Seigneur lui enverra un ange inexorable.

Malbonulo serĉas nur ribelon; Sed terura sendato estos sendita kontraŭ lin.

12 L'homme prudent n'est pas exempt de honte; l'injuste ne songe qu'à mal.

Pli bone estas renkonti ursinon, al kiu estas rabitaj ĝiaj infanoj, Ol malsaĝulon kun lia malsaĝeco.

13 Celui qui rend le mal pour le bien n'éloignera pas le mal de sa maison.

Kiu redonas malbonon por bono, El ties domo ne malaperos malbono.

14 L'autorité de la justice donne du pouvoir aux paroles; les séditions et les querelles précèdent la misère.

La komenco de malpaco estas kiel liberigo de akvo; Antaŭ ol ĝi tro vastiĝis, forlasu la malpacon.

15 Celui qui déclare le juste injuste, et l'injuste juste, est impur et abominable aux yeux de Dieu.

Kiu pravigas malvirtulon, kaj kiu malpravigas virtulon, Ambaŭ estas abomenaĵo por la Eternulo.

16 À quoi servent ses richesses à l'insensé, puisque l'homme sans cœur ne pourra pas en acheter la sagesse? Celui qui exhausse sa maison cherche sa ruine; celui qui prend une voie mauvaise pour s'instruire tombera dans le malheur.

Por kio servas mono en la mano de malsaĝulo? Ĉu por aĉeti saĝon, kiam li prudenton ne havas?

17 Aie en tout temps un ami; que tes frères te soient secourables dans tes nécessités: c'est pour cela qu'ils sont nés.

En ĉiu tempo amiko amas, Kaj li fariĝas frato en mizero.

18 L'imprudent bat des mains et se complaît en lui-même, quand il s'est rendu caution d'une somme pour ses amis.

Homo malsaĝa donas manon en manon, Kaj garantias por sia proksimulo.

19 Si l'on aime le péché, on se réjouit des querelles.

Kiu amas malpacon, tiu amas pekon; Kiu tro alte levas sian pordon, tiu serĉas pereon.

20 Celui qui a le cœur dur ne trouvera pas de biens. L'homme dont la langue est facilement changeante tombera dans le malheur.

Malica koro ne trovos bonon; Kaj kiu havas neĝustan langon, tiu enfalos en malfeliĉon.

21 Le cœur de l'insensé est pour lui un sujet de troubles. Le père ne se réjouit pas en un fils ignorant; le fils sage réjouit sa mère.

Kiu naskas malsaĝulon, tiu havas ĉagrenon; Kaj patro de malprudentulo ne havos ĝojon.

22 La joie du cœur donne la santé; les os d'un homme triste se dessèchent.

Ĝoja koro estas saniga; Kaj malĝoja spirito sekigas la ostojn.

23 Les voies de celui qui emporte des présents iniques dans les plis de son manteau ne seront point prospères; l'impie s'écarte des voies de la justice.

Kaŝitajn donacojn akceptas malvirtulo, Por deklini la vojon de la justeco.

24 Sur la face du sage brille l'intelligence; les yeux de l'insensé sont égarés aux bouts du monde.

Antaŭ la vizaĝo de prudentulo estas saĝo; Sed la okuloj de malsaĝulo estas en la fino de la tero.

25 Un fils insensé, courroux du père, douleur de la mère.

Filo malsaĝa estas ĉagreno por sia patro, Kaj malĝojo por sia patrino.

26 Il n'est pas bien de nuire à un homme juste; conspirer contre des princes équitables est une iniquité.

Ne estas bone suferigi virtulon, Nek bati noblulon, kiu agas juste.

27 Celui qui s'abstient de paroles dures est un sage; l'homme patient est sensé.

Kiu ŝparas siajn vortojn, tiu estas prudenta; Kaj trankvilanimulo estas homo saĝa.

28 Si l'insensé cherche la sagesse, il sera réputé sage; et s'il ferme la bouche, il passera pour prudent.

Eĉ malsaĝulo, se li silentas, estas rigardata kiel saĝulo; Kaj kiel prudentulo, se li tenas fermita sian buŝon.