Proverbes 25

1 Ce sont ici aussi des proverbes de Salomon, que les gens d’Ézéchias, roi de Juda, ont transcrits:

To również są przysłowia Salomona, które przepisali mężowie Ezechiasza, króla Judy.

2 La gloire de Dieu est de cacher une chose, et la gloire des rois est de sonder une chose.

Chwałą Boga jest sprawę taić, ale chwałą królów – dociekać sprawy.

3 Les cieux en hauteur, et la terre en profondeur, et le cœur des rois, on ne peut les sonder.

Wysokość niebios i głębia ziemi, i serca królów są niezbadane.

4 Ôte de l’argent les scories, et il en sortira un vase pour l’orfèvre;

Usuń żużel ze srebra, a wyjdzie naczynie dla złotnika.

5 ôte le méchant de devant le roi, et son trône sera affermi par la justice.

Usuń niegodziwego sprzed króla, a jego tron umocni się w sprawiedliwości.

6 Ne fais pas le magnifique devant le roi, et ne te tiens pas à la place des grands;

Nie wywyższaj się przed królem i nie stawaj na miejscu wielkich;

7 car il vaut mieux qu’on te dise: Monte ici, que si l’on t’abaissait devant le prince que tes yeux voient.

Bo lepiej, żeby ci powiedziano: Podejdź tu, niż żeby cię poniżono przed księciem, którego twoje oczy widziały.

8 Ne sors pas à la hâte pour contester, de peur [que tu ne saches] que faire à la fin, lorsque ton prochain t’aura rendu confus.

Nie spiesz się do kłótni, bo na końcu [nie będziesz wiedział], co zrobić, gdy cię zawstydzi twój bliźni.

9 Plaide ta cause avec ton prochain, et ne révèle pas le secret d’autrui,

Załatw sprawę ze swoim bliźnim i nie zdradzaj tajemnicy drugiemu;

10 de peur que celui qui l’écoute ne te fasse honte, et que ton opprobre ne se retire pas.

By ten, który słucha, nie zawstydził cię, a twoja niesława nie przylgnęła do ciebie.

11 Des pommes d’or incrustées d’argent, c’est la parole dite à propos.

Odpowiednio wypowiedziane słowo [jest jak] złote jabłko w srebrnych rzeźbach.

12 Un anneau d’or et un joyau d’or fin, tel est, pour l’oreille qui écoute, celui qui reprend sagement.

Jak złoty kolczyk i klejnot ze szczerego złota tak jest dla uszu posłusznego ten, który mądrze strofuje.

13 La fraîcheur de la neige au temps de la moisson, tel est le messager fidèle pour ceux qui l’envoient: il restaure l’âme de son maître.

Czym chłód śniegu w czasie żniwa, [tym] wierny posłaniec dla tych, którzy go posyłają, bo pokrzepia dusze swych panów.

14 Les nuages et le vent, et point de pluie, tel est celui qui se glorifie faussement d’un présent.

Człowiek, który się chlubi zmyślonym darem, jest jak chmury i wiatr bez deszczu.

15 Par la lenteur à la colère un prince est gagné, et la langue douce brise les os.

Cierpliwością można przekonać władcę, a łagodny język łamie kości.

16 As-tu trouvé du miel, manges-en ce qu’il t’en faut, de peur que tu n’en sois repu et que tu ne le vomisses.

Czy znalazłeś miód? Zjedz tyle, ile trzeba, byś objadłszy się, nie zwrócił go.

17 Mets rarement ton pied dans la maison de ton prochain, de peur qu’il ne soit rassasié de toi et qu’il ne te haïsse.

Oddal nogę od domu bliźniego, by nie miał cię dość i cię nie znienawidził.

18 L’homme qui rend un faux témoignage contre son prochain est un marteau, et une épée, et une flèche aiguë.

Kto mówi fałszywe świadectwo przeciw swemu bliźniemu, [jest] młotem i mieczem, i ostrą strzałą.

19 La confiance en un perfide, au jour de la détresse, est une dent cassée et un pied chancelant.

Ufność w człowieka niewiernego w dniu ucisku jest [jak] złamany ząb i zwichnięta noga.

20 [Comme] celui qui ôte son vêtement en un jour de froid, [comme] du vinaigre sur le nitre, tel est celui qui chante des chansons à un cœur affligé.

[Jak] ten, kto zabiera odzienie w czasie zimy i jak ocet na saletrze taki [jest ten], kto śpiewa pieśni smutnemu sercu.

21 Si celui qui te hait a faim, donne-lui du pain à manger, et, s’il a soif, donne-lui de l’eau à boire;

Jeśli twój nieprzyjaciel jest głodny, nakarm go chlebem, a jeśli jest spragniony, napój go wodą;

22 car tu entasseras des charbons ardents sur sa tête, et l’Éternel te le rendra.

Bo zgarniesz rozżarzone węgle na jego głowę, a PAN cię nagrodzi.

23 Le vent du nord enfante les averses; et les visages indignés, une langue [qui médit] en secret.

[Jak] północny wiatr przepędza deszcz, tak gniewna twarz [przepędza] plotkarski język.

24 Mieux vaut habiter sur le coin d’un toit, que [d’avoir] une femme querelleuse et une maison en commun.

Lepiej mieszkać w kącie pod dachem niż z kłótliwą żoną w przestronnym domu.

25 Les bonnes nouvelles d’un pays éloigné sont de l’eau fraîche pour une âme altérée.

[Jak] zimna woda dla pragnącej duszy, [tak] dobra wieść z dalekiej ziemi.

26 Le juste qui chancelle devant le méchant est une fontaine trouble et une source corrompue.

[Jak] zmącone źródło i zepsuty zdrój, [tak] sprawiedliwy, który upada przed niegodziwym.

27 Manger beaucoup de miel n’est pas bon, et s’occuper de sa propre gloire n’est pas la gloire.

Niedobrze jest jeść za dużo miodu, a szukanie własnej chwały nie jest chwałą.

28 L’homme qui ne gouverne pas son esprit est une ville en ruine, sans murailles.

Człowiek, który nie panuje nad swoim duchem, jest [jak] miasto zburzone [i] bez muru.