Sentencoj 25

1 Ankaŭ ĉi tio estas sentencoj de Salomono, kiujn kolektis la viroj de Ĥizkija, reĝo de Judujo.

To również są przysłowia Salomona, które przepisali mężowie Ezechiasza, króla Judy.

2 Honoro de Dio estas kaŝi aferon; Sed honoro de reĝoj estas esplori aferon.

Chwałą Boga jest sprawę taić, ale chwałą królów – dociekać sprawy.

3 La ĉielo estas alta, la tero estas profunda, Kaj la koro de reĝoj estas neesplorebla.

Wysokość niebios i głębia ziemi, i serca królów są niezbadane.

4 Forigu de arĝento la almiksaĵon, Kaj la puriganto ricevos vazon.

Usuń żużel ze srebra, a wyjdzie naczynie dla złotnika.

5 Forigu malvirtulon de la reĝo, Kaj lia trono fortikiĝos en justeco.

Usuń niegodziwego sprzed króla, a jego tron umocni się w sprawiedliwości.

6 Ne montru vin granda antaŭ la reĝo, Kaj sur la loko de eminentuloj ne stariĝu;

Nie wywyższaj się przed królem i nie stawaj na miejscu wielkich;

7 Ĉar pli bone estas, se oni diros al vi: Leviĝu ĉi tien, Ol se oni malaltigos vin antaŭ eminentulo, Kiun vidis viaj okuloj.

Bo lepiej, żeby ci powiedziano: Podejdź tu, niż żeby cię poniżono przed księciem, którego twoje oczy widziały.

8 Ne komencu tuj disputi; Ĉar kion vi faros poste, kiam via proksimulo vin hontigos?

Nie spiesz się do kłótni, bo na końcu [nie będziesz wiedział], co zrobić, gdy cię zawstydzi twój bliźni.

9 Faru disputon kun via proksimulo mem, Sed sekreton de aliulo ne malkaŝu;

Załatw sprawę ze swoim bliźnim i nie zdradzaj tajemnicy drugiemu;

10 Ĉar alie aŭdanto vin riproĉos, Kaj vian babilon vi jam ne povos repreni.

By ten, który słucha, nie zawstydził cię, a twoja niesława nie przylgnęła do ciebie.

11 Vorto dirita en ĝusta tempo Estas kiel oraj pomoj sur retaĵo arĝenta.

Odpowiednio wypowiedziane słowo [jest jak] złote jabłko w srebrnych rzeźbach.

12 Kiel ora orelringo kaj multekosta kolringo, Tiel estas saĝa admonanto por aŭskultanta orelo.

Jak złoty kolczyk i klejnot ze szczerego złota tak jest dla uszu posłusznego ten, który mądrze strofuje.

13 Kiel malvarmo de neĝo en la tempo de rikolto, Tiel estas fidela sendito por siaj sendintoj: Li revigligas la animon de sia sinjoro.

Czym chłód śniegu w czasie żniwa, [tym] wierny posłaniec dla tych, którzy go posyłają, bo pokrzepia dusze swych panów.

14 Kiel nuboj kaj vento sen pluvo, Tiel estas homo, kiu fanfaronas per dono, kiun li ne faras.

Człowiek, który się chlubi zmyślonym darem, jest jak chmury i wiatr bez deszczu.

15 Per pacienco oni altiras al si potenculon, Kaj mola parolo rompas oston.

Cierpliwością można przekonać władcę, a łagodny język łamie kości.

16 Kiam vi trovis mielon, manĝu, kiom vi bezonas, Por ke vi ne fariĝu tro sata kaj ne elvomu ĝin.

Czy znalazłeś miód? Zjedz tyle, ile trzeba, byś objadłszy się, nie zwrócił go.

17 Detenu vian piedon de la domo de via proksimulo; Ĉar alie vi tedus lin kaj li vin malamus.

Oddal nogę od domu bliźniego, by nie miał cię dość i cię nie znienawidził.

18 Kiel martelo kaj glavo kaj akra sago Estas tiu homo, kiu parolas pri sia proksimulo malveran ateston.

Kto mówi fałszywe świadectwo przeciw swemu bliźniemu, [jest] młotem i mieczem, i ostrą strzałą.

19 Kiel putra dento kaj malforta piedo Estas nefidinda espero en tago de mizero.

Ufność w człowieka niewiernego w dniu ucisku jest [jak] złamany ząb i zwichnięta noga.

20 Kiel demeto de vesto en tempo de malvarmo, kiel vinagro sur natro, Tiel estas kantado de kantoj al koro suferanta.

[Jak] ten, kto zabiera odzienie w czasie zimy i jak ocet na saletrze taki [jest ten], kto śpiewa pieśni smutnemu sercu.

21 Se via malamanto estas malsata, manĝigu al li panon; Kaj se li estas soifa, trinkigu al li akvon;

Jeśli twój nieprzyjaciel jest głodny, nakarm go chlebem, a jeśli jest spragniony, napój go wodą;

22 Ĉar fajrajn karbojn vi kolektos sur lia kapo, Kaj la Eternulo vin rekompencos.

Bo zgarniesz rozżarzone węgle na jego głowę, a PAN cię nagrodzi.

23 Norda vento kaŭzas pluvon, Kaj ĉagrenita vizaĝo kaŝatan parolon.

[Jak] północny wiatr przepędza deszcz, tak gniewna twarz [przepędza] plotkarski język.

24 Pli bone estas loĝi sur angulo de tegmento, Ol kun malpacema edzino en komuna domo.

Lepiej mieszkać w kącie pod dachem niż z kłótliwą żoną w przestronnym domu.

25 Kiel malvarma akvo por suferanto de soifo, Tiel estas bona sciigo el lando malproksima.

[Jak] zimna woda dla pragnącej duszy, [tak] dobra wieść z dalekiej ziemi.

26 Virtulo, kiu falas antaŭ malvirtulo, Estas malklara fonto kaj malbonigita puto.

[Jak] zmącone źródło i zepsuty zdrój, [tak] sprawiedliwy, który upada przed niegodziwym.

27 Ne bone estas manĝi tro multe da mielo; Kaj ne glore estas serĉi sian gloron.

Niedobrze jest jeść za dużo miodu, a szukanie własnej chwały nie jest chwałą.

28 Homo, kiu ne povas regi sian spiriton, Estas urbo detruita, kiu ne havas muron.

Człowiek, który nie panuje nad swoim duchem, jest [jak] miasto zburzone [i] bez muru.