Sentencoj 14

1 Saĝa virino konstruas sian domon; Sed malsaĝa detruas ĝin per siaj manoj.

Toda a mulher sabia edifica a sua casa: mas a tola a derriba com as suas mãos.

2 Kiu iras la ĝustan vojon, tiu timas la Eternulon; Sed kiu iras vojon malĝustan, tiu Lin malestimas.

O que anda na sua sinceridade teme ao Senhor, mas o que se desvia de seus caminhos o despreza.

3 En la buŝo de malsaĝulo estas vergo por lia malhumileco; Sed la buŝo de saĝuloj ilin gardas.

Na boca do tolo está a vara da soberba, mas os lábios dos sábios os conservam.

4 Se ne ekzistas bovoj, la grenejoj estas malplenaj; Sed multe da profito estas de la forto de bovoj.

Não havendo bois, a mangedoura está limpa, mas pela força do boi há abundância de colheitas.

5 Verama atestanto ne mensogas; Sed atestanto falsama elspiras mensogojn.

A testemunha verdadeira não mentirá, mas a testemunha falsa se desboca em mentiras.

6 Mokanto serĉas saĝecon kaj ĝin ne trovas; Sed por saĝulo la sciado estas facila.

O escarnecedor busca sabedoria, e nenhuma acha, mas para o prudente o conhecimento é fácil.

7 Foriru de homo malsaĝa; Ĉar vi ne aŭdos parolon de saĝo.

Vai-te de diante do homem insensato, porque nele não divisarás os lábios do conhecimento.

8 La saĝeco de saĝulo estas komprenado de sia vojo; Kaj la malsaĝeco de malsaĝuloj estas trompiĝado.

A sabedoria do prudente é entender o seu caminho, mas a estultícia dos tolos é engano.

9 Malsaĝuloj ŝercas pri siaj kulpoj; Sed inter virtuloj ekzistas reciproka favoro.

Os loucos zombam do pecado, mas entre os retos há benevolência.

10 Koro scias sian propran malĝojon; Kaj en ĝia ĝojo ne partoprenas fremdulo.

O coração conhece a sua própria amargura, e o estranho não se entremeterá na sua alegria.

11 Domo de malvirtuloj estos ekstermita; Sed dometo de virtuloj floros.

A casa dos ímpios se desfará, mas a tenda dos retos florescerá.

12 Iufoje vojo ŝajnas ĝusta al homo, Kaj tamen ĝia fino kondukas al la morto.

Há caminho que ao homem parece direito, mas o fim dele são os caminhos da morte.

13 Ankaŭ dum ridado povas dolori la koro; Kaj la fino de ĝojo estas malĝojo.

Até no riso terá dor o coração, e o fim da alegria é tristeza.

14 Laŭ siaj agoj manĝos homo malbonkora; Kaj homo bona satiĝos per siaj faroj.

Dos seus caminhos se fartará o que declina no coração, mas o homem bom se fartará de si mesmo.

15 Naivulo kredas ĉiun vorton; Sed saĝulo estas atenta pri sia vojo.

O simples dá crédito a cada palavra, mas o prudente atenta para os seus passos.

16 Saĝulo timas, kaj forkliniĝas de malbono; Sed malsaĝulo estas incitiĝema kaj memfidema.

O sábio teme, e desvia-se do mal, mas o tolo se encoleriza, e dá-se por seguro.

17 Malpacienculo faras malsaĝaĵojn; Kaj malbonintenculo estas malamata.

O que presto se indigna, fará doidices, e o homem de más imaginações será aborrecido.

18 Naivuloj akiras malsaĝecon; Sed saĝuloj estas kronataj de klereco.

Os símplices herdarão a estultícia, mas os prudentes se coroarão de conhecimento.

19 Malbonuloj humiliĝos antaŭ bonuloj; Kaj malvirtuloj estos antaŭ la pordego de virtulo.

Os maus se inclinaram diante dos bons, e os ímpios diante das portas do justo.

20 Malriĉulo estas malamata eĉ de sia proksimulo; Sed riĉulo havas multe da amikoj.

O pobre é aborrecido até do companheiro, porém os amigos dos ricos são muitos.

21 Kiu malŝatas sian proksimulon, tiu estas pekulo; Sed kiu kompatas malriĉulojn, tiu estas feliĉa.

O que despreza ao seu companheiro peca, mas o que se compadece dos humildes é bem-aventurado.

22 Ĉu ne eraras malbonintenculoj? Sed favorkoreco kaj vero estas ĉe tiuj, kiuj havas bonajn intencojn.

Porventura não erram os que obram o mal? mas beneficência e fidelidade serão para os que obram o bem.

23 De ĉiu laboro estos profito; Sed de babilado venas nur senhaveco.

Em todo o trabalho proveito há, mas a palavra dos lábios só encaminha à pobreza.

24 Propra riĉeco estas krono por la saĝuloj; Sed la malsaĝeco de la malsaĝuloj restas malsaĝeco.

A coroa dos sábios é a sua riqueza, a estultícia dos tolos é só estultícia.

25 Verparola atestanto savas animojn; Sed malverparola elspiras trompon.

A testemunha verdadeira livra as almas, mas o que se desboca em mentiras é enganador.

26 En la timo antaŭ la Eternulo estas forta fortikaĵo; Kaj Li estos rifuĝejo por Siaj infanoj.

No temor do Senhor há firme confiança, e ele será um refúgio para seus filhos.

27 La timo antaŭ la Eternulo estas fonto de vivo, Por evitigi la retojn de la morto.

O temor do Senhor é uma fonte de vida, para se desviarem dos laços da morte.

28 Grandeco de popolo estas gloro por reĝo; Kaj manko de popolo pereigas la reganton.

Na multidão do povo está a magnificência do rei, mas na falta do povo a perturbação do príncipe.

29 Pacienculo havas multe da saĝo; Sed malpacienculo elmontras malsaĝecon.

O longânimo é grande em entendimento, mas o que é de espírito impaciente assinala a sua loucura.

30 Trankvila koro estas vivo por la korpo; Sed envio estas puso por la ostoj.

O coração com saúde é a vida da carne, mas a inveja é a podridão dos ossos.

31 Kiu premas malriĉulon, tiu ofendas lian Kreinton; Kaj kiu Lin honoras, tiu kompatas malriĉulon.

O que oprime ao pobre insulta àquele que o criou, mas o que se compadece do necessitado o honra.

32 Pro sia malboneco malvirtulo estos forpuŝita; Sed virtulo eĉ mortante havas esperon.

Pela sua malícia será lançado fora o ímpio, mas o justo até na sua morte tem confiança.

33 En la koro de saĝulo ripozas saĝo; Kaj kio estas en malsaĝuloj, tio elmontriĝas.

No coração do prudente repousa a sabedoria, mas o que há no interior dos tolos se conhece.

34 Virto altigas popolon; Sed peko pereigas gentojn.

A justiça exalta ao povo, mas o pecado é o opróbrio das nações.

35 Favoron de la reĝo havas sklavo saĝa; Sed kontraŭ malbonkonduta li koleras.

O Rei tem seu contentamento no servo prudente, mas sobre o que envergonha cairá o seu furor.