Luko 10
1 Kaj post tio la Sinjoro elektis sepdek aliajn, kaj ilin forsendis duope antaŭ sia vizaĝo en ĉiun urbon kaj ĉiun lokon, kien li mem estis venonta.
After that, the Lord Jesus appointed 72 other [people]. He [prepared to] send them out, two-by-two, to every town and village where he [SYN] intended to go.
2 Kaj li diris al ili: La rikolto estas granda, sed la laborantoj estas malmultaj; petu do la Estron de la rikolto, ke Li sendu laborantojn en Sian rikolton.
He said to them, “The [people who are ready to receive my message] are like a field [of] [MET] [grain] that is ready for [people] to harvest {to be harvested}. But there are not many people [to bring them to God]. So pray and ask the Lord [God] to send [more] workers [who will gather people together and teach them my message, just like a landowner sends workers] into his fields [to gather the] harvest.
3 Iru; jen mi sendas vin kiel ŝafidojn meze de lupoj.
Start going; but [remember that] I am sending you [(pl)] out [to tell my message to people who will try to get rid of you. You will be] like lambs among wolves.
4 Ne portu monujon, nek saketon, nek ŝuojn; kaj salutu neniun sur la vojo.
Do not take along [any money in] a purse. Do not take a traveler’s bag. Do not take [extra] sandals. Do not [spend a lot of time] greeting people along the way.
5 Kaj en kiun ajn domon vi eniros, unue diru: Paco al ĉi tiu domo.
Whenever you enter a house [to lodge there], first say to those people, ‘May [God give inner] peace to [you people] [MTY] [in] this house!’
6 Kaj se tie estos filo de paco, via paco restos sur li; sed se ne, ĝi revenos al vi.
If people who [live] there [are (desiring to have]/worthy of receiving) [God’s] peace, they will experience the [inner] peace that you are [offering them]. If people who [live] there [are not desiring to have God’s] peace, you [will experience God’s inner] peace, [but they will not].
7 Kaj en tiu sama domo restu, manĝante kaj trinkante tion, kion ili havas; ĉar la laboranto meritas sian salajron. Ne transiru de domo en domon.
[If they welcome you], stay in that same house [until you leave that village]. Do not move around from one house to another. Eat and drink whatever they provide for you. A worker deserves to get pay [MET] [from the people for whom he works, so you deserve to receive food and a place to stay from the people to whom you go].
8 Kaj en kiun ajn urbon vi eniros, kaj oni vin akceptos, manĝu tion, kion oni metos antaŭ vin;
Whenever you enter a town and the people [there] welcome you, eat what is provided {what [they] provide} for you.
9 kaj sanigu la tieajn malsanulojn, kaj diru al ili: La regno de Dio alproksimiĝis al vi.
Heal the people there who are sick. Tell them, ‘It is almost [time for] God to send his king to rule [MET] [your lives].’
10 Sed en kiun ajn urbon vi eniros, kaj oni ne akceptos vin, eliru sur ĝiajn stratojn, kaj diru:
But if you enter a town whose [people] do not welcome you, go into its [main] streets and say,
11 Eĉ la polvon de via urbo, kiu sin tenas al niaj piedoj, ni deviŝas kontraŭ vin; tamen sciu, ke la regno de Dio alproksimiĝis al vi.
‘[Because you have refused to hear our message, we(exc) will not only leave], we will also shake off the dust of your town that clings to our sandals, to warn you [that God will reject/punish you]. But [we want you to know that] it is almost [the time when] God will start to rule!’
12 Mi diras al vi: Estos pli elporteble en tiu tago por Sodom, ol por tiu urbo.
I will tell you this: On the [MTY] [final] day when [God judges everyone], he will punish the wicked people [MTY] who long ago lived in Sodom, [the city that he destroyed because its people were so wicked]. But he will punish [even] more severely the people [MTY] of any town [whose people refused to hear your message]!”
13 Ve al vi, Ĥorazin! ve al vi, Betsaida! ĉar se en Tiro kaj Cidon estus faritaj tiuj potencaj faroj, kiuj fariĝis en vi, ili jam antaŭ longe pentus, sidante en sakaĵo kaj cindro.
“There will be terrible [punishment] for [you people who live in] [MTY] Chorazin and Bethsaida [cities]. I did great miracles in your cities [to show God’s power, but you did not turn from your sinful behavior]. If the miracles that I performed in your [cities] had been done in Tyre and Sidon [cities], the wicked people who lived there would have long ago [shown that they were sorry for their sins by] sitting on the ground wearing coarse cloth and putting ashes on their heads.
14 Tamen estos pli elporteble por Tiro kaj Cidon en la juĝado, ol por vi.
[But they did not have the opportunity that you have, so when God punishes people, he will punish the wicked people who lived in] Tyre and Sidon, but he will punish you more severely [because you did not pay attention to my message].
[I also have something to say to] you [people who live in] Capernaum [city]. (Do not [think that you will be honored] {[that God] will honor you} in heaven!/Do you [think that you will be honored] {[that God] will honor you} in heaven?) [RHQ] [That will not happen! On the contrary], [after you die, God] will send you down to the place where [sinful people] will be punished [forever]!” (Hadēs g86)
16 Kiu vin aŭskultas, tiu min aŭskultas; kiu vin malŝatas, tiu min malŝatas; kaj kiu min malŝatas, tiu malŝatas Tiun, kiu min sendis.
[Jesus also said to the disciples, “God will consider that] those who listen to your [message] are listening to me, and that those who reject your [message] are rejecting me. And [he will consider that] those who reject me are rejecting [God], the one who sent me.”
17 Kaj la sepdek revenis kun ĝojo, dirante: Sinjoro, eĉ la demonoj submetiĝas al ni per via nomo.
The 72 [people whom Jesus appointed went and did as he told them to]. When they returned, they were very joyful. They said, “Lord, [people did what we(exc) told them to do]! Demons also obeyed us when by your [(sg)] authority [MTY] [we commanded them to leave people]!”
18 Kaj li diris al ili: Mi vidis Satanon falanta de la ĉielo, kiel fulmo.
Jesus replied, “[When those demons were obeying you, because God had enabled you to defeat them, it was as though] [MET] I saw Satan fall from heaven [as suddenly and quickly] as lightning [strikes].
19 Jen mi donis al vi aŭtoritaton piedpaŝi sur serpentoj kaj skorpioj, kaj sur la tuta potenco de la malamiko; kaj nenio iel vin difektos.
Listen! I have given you authority so that if you oppose evil spirits [MET] [they will not hurt you]. I have given you authority to defeat our enemy, [Satan]. Nothing shall hurt you.
20 Tamen ne ĝoju pri tio, ke la spiritoj submetiĝis al vi; sed ĝoju, ke viaj nomoj estas skribitaj en la ĉielo.
But [although] you can rejoice that evil spirits obey you, you should rejoice [more] that your names have been written {that [God] has written your names} in heaven, [because you will be with God forever].”
21 En tiu sama horo li ĝojis en la Sankta Spirito, kaj diris: Mi Vin gloras, ho Patro, Estro de la ĉielo kaj la tero, ke Vi kaŝis ĉi tion for de saĝuloj kaj prudentuloj, kaj malkaŝis al infanetoj; jes, Patro, ĉar al Vi tio bone plaĉis.
At that time the Holy Spirit caused [Jesus] to be very happy. He said, “Father, you [(sg)] rule over [everything in] heaven and [on] the earth! Some [people think that they are] wise [because] they are well-educated. But I thank you that you have prevented them from [knowing] these things. [Instead], you have revealed them to [people who accept your truth as readily] [MET] [as] little children [do]. Yes, Father, [you have done that] because it seemed good to you [to do] so.”
22 Ĉio estas transdonita al mi de mia Patro; kaj neniu scias, kiu estas la Filo, krom la Patro; nek kiu estas la Patro, krom la Filo, kaj tiu, al kiu la Filo volas malkaŝi Lin.
[Jesus also said to the 72 disciples], “[God], my Father, has revealed to me all [I need to know and the power I need for my work]. Only my Father knows who I [really] am. Furthermore, only I and those [people] to whom I wish to reveal him know what [God] my Father is [like].”
23 Kaj sin turninte al la disĉiploj, li flanke diris: Feliĉaj estas la okuloj, kiuj vidas tion, kion vi vidas;
Then when Jesus’ disciples were alone with him, he turned toward them and said, “[God] is pleased with you [SYN] who have seen [the things that I have done]!
24 ĉar mi diras al vi, ke multaj profetoj kaj reĝoj deziris vidi tion, kion vi vidas, kaj ili ne vidis; kaj aŭdi tion, kion vi aŭdas, kaj ili ne aŭdis.
I want you to know that many prophets and kings [who lived long ago] desired to see the things that you are seeing [me do], but these things did not [happen] then. They longed to hear the things that you have been hearing [me say], but these things were not [revealed to them] then.”
25 Kaj jen unu leĝisto stariĝis, kaj tentis lin, dirante: Majstro, kion mi faru, por heredi eternan vivon? (aiōnios g166)
[One day as Jesus was teaching people], a man was there who had studied carefully the laws that [God gave Moses]. He wanted to ask Jesus a difficult question. So he stood up and asked, “Teacher, what shall I do in order to live [with God] forever?” (aiōnios g166)
26 Kaj li diris al li: Kio estas skribita en la leĝo? kiel vi legas?
Jesus said to him, “You [(sg)] have read [RHQ] what [Moses] has written in the laws that [God gave him]. What did Moses write about living forever?”
27 Kaj li responde diris: Amu la Eternulon, vian Dion, per via tuta koro kaj per via tuta animo kaj per via tuta forto kaj per via tuta menso, kaj vian proksimulon kiel vin mem.
The man replied, “[He wrote that] we [(inc)] must love the Lord our God. [We must show that] by what we feel and by what we do and by what we think. [He] also [wrote that we must love] people that we come in contact with as much as [we love] ourselves.”
28 Kaj li diris al li: Vi prave respondis; tion faru, kaj vi vivos.
Jesus replied, “You [(sg)] have answered [your question] correctly. If you do all that [continually], you will live [with God forever].”
29 Sed li, dezirante pravigi sin, diris al Jesuo: Kaj kiu estas mia proksimulo?
But the man wanted to defend [the way] he [acted toward people that he came in contact with] (OR, to defend why he [had asked a question that Jesus answered so simply]). So he said to Jesus, “Which people that I come in contact with [should I love]?”
30 Jesuo respondis kaj diris: Unu homo malsupreniris de Jerusalem al Jeriĥo; kaj li falis en la manojn de rabistoj, kiuj lin senvestigis kaj batis, kaj foriris, lasante lin duone senviva.
Jesus replied [by telling him this illustration]: “A [Jewish] man was once going down along the road from Jerusalem to Jericho. Bandits attacked him. They took away [most of] the man’s clothes [and everything else that he had], and they beat him until he was almost dead. Then they left him.
31 Kaj laŭ okazo unu pastro malsupreniris la saman vojon; kaj lin vidinte, li preterpasis aliflanke.
It happened that a [Jewish] priest was going along that road. When he saw that man, [instead of helping him], he passed by on the other side [of the road].
32 Kaj tiel same unu Levido, veninte al la loko kaj lin vidinte, preterpasis aliflanke.
Similarly, a man who worked in the temple [in Jerusalem] came to that place and saw the man. But he also passed by on the other side [of the road].
33 Sed unu Samariano, vojaĝante, alvenis tien, kie li estis, kaj lin ekvidinte, li kortuŝiĝis,
Then a man from Samaria [province] came along that road to where the man was lying. [People from Samaria despise Jews. But] when he saw that man, he pitied him.
34 kaj alproksimiĝis, kaj bandaĝis liajn vundojn, kaj surverŝis oleon kaj vinon; kaj li metis lin sur sian beston, kaj kondukis lin al gastejo, kaj zorgis pri li.
He went over to him and put some [olive] oil and wine on his wounds [to help heal them]. He wound strips of cloth [around the wounds]. He placed the man on his own donkey and took him to an inn and took care of him.
35 Kaj la morgaŭan tagon li elprenis du denarojn kaj donis ilin al la gastejestro, kaj diris: Zorgu pri li, kaj kion pli vi elspezos, mi tion repagos al vi, kiam mi revenos.
The next morning he gave two silver coins to the innkeeper and said, ‘Take care of this man. If you [(sg)] spend more than this amount [to care for him], I will pay you back when I return.’”
36 Kiu el tiuj tri, laŭ via opinio, sin montris proksimulo de tiu, kiu falis en la manojn de la rabistoj?
Then Jesus said, “Three people [saw] the man whom bandits attacked. Which one of them [acted in a loving way toward] that man?”
37 Kaj li diris: Tiu, kiu faris al li kompaton. Kaj Jesuo diris al li: Iru vi, kaj faru tion saman.
The man who studied the Scriptures replied, “The one who acted mercifully toward him.” Jesus said to him, “You [(sg)] go and act like that [toward] everyone whom [you can help]!”
38 Kaj dum ili vojaĝis, li eniris en unu vilaĝon; kaj virino, nomata Marta, akceptis lin en sian domon.
As Jesus and his disciples continued to travel, they entered a village [near Jerusalem]. A woman whose name was Martha invited them to come to her house.
39 Kaj ŝi havis fratinon, nomatan Maria, kaj ĉi tiu sidis apud la piedoj de la Sinjoro, kaj aŭskultis lian parolon.
Her [younger] sister, whose name was Mary, sat near Jesus. She was listening to what he was teaching.
40 Sed Marta estis distrata pro multo da servado; kaj ŝi alproksimiĝis, kaj diris: Sinjoro, ĉu vi ne zorgas pri tio, ke mia fratino lasis al mi servi sola? diru do al ŝi, ke ŝi min helpu.
But Martha was very much concerned about preparing [a meal]. She went to Jesus and said, “Lord, (you do not seem to care that my sister has left me to prepare everything by myself!/do you not care that my sister has left me to prepare everything by myself?) [RHQ] Tell her that she should help me!”
41 Sed la Sinjoro respondis kaj diris al ŝi: Marta, Marta, vi zorgas kaj klopodadas pri multaj aferoj;
But the Lord replied, “Martha, Martha, you [(sg)] are very worried about many things.
42 sed unu afero estas necesa; kaj Maria elektis la bonan parton, kiu ne estos prenita for de ŝi.
But only one thing is truly necessary, and that is, [to listen to what I am teaching]. Mary has decided to [do that], and that is better [than worrying]. [The blessing that she is receiving from listening to me] will not be taken away from her {No one will take away from her [the blessing that she is receiving from listening to me]}.”
