Proverbs 30
1 Words of a Gatherer, son of an obedient one, the declaration, an affirmation of the man: — I have wearied myself [for] God, I have wearied myself [for] God, and am consumed.
Słowa Agura, syna Jake, proroctwo tego człowieka do Itiela, do Itiela i Ukala.
2 For I am more brutish than any one, And have not the understanding of a man.
Zaprawdę jestem najgłupszym z ludzi i nie mam ludzkiego rozumu.
3 Nor have I learned wisdom, Yet the knowledge of Holy Ones I know.
Ani nie nauczyłem się mądrości, ani nie mam wiedzy o tym, co święty.
4 Who went up to heaven, and cometh down? Who hath gathered the wind in his fists? Who hath bound waters in a garment? Who established all ends of the earth? What [is] His name? and what His son's name? Surely thou knowest!
Któż wstąpił do nieba i zstąpił? Któż zebrał wiatr w swoje garście? Któż zgarnął wody do [swej] szaty? Któż utwierdził wszystkie krańce ziemi? Jakie [jest] jego imię? A jakie [jest] imię jego syna? Czy wiesz?
5 Every saying of God [is] tried, A shield He [is] to those trusting in Him.
Każde słowo Boga jest czyste; on [jest] tarczą dla tych, którzy mu ufają.
6 Add not to His words, lest He reason with thee, And thou hast been found false.
Nie dodawaj nic do jego słów, aby cię nie strofował i abyś nie okazał się kłamcą.
7 Two things I have asked from Thee, Withhold not from me before I die.
Proszę cię o dwie rzeczy; nie odmawiaj mi [ich], zanim umrę.
8 Vanity and a lying word put far from me, Poverty or wealth give not to me, Cause me to eat the bread of my portion,
Oddal ode mnie marność i słowo kłamliwe; nie dawaj mi ani ubóstwa, ani bogactwa; żyw mnie odpowiednim dla mnie pokarmem;
9 Lest I become satiated, and have denied, And have said, 'Who [is] Jehovah?' And lest I be poor, and have stolen, And have laid hold of the name of my God.
Abym będąc syty, nie zaparł się [ciebie] i nie mówił: Kim jest PAN? Albo zubożawszy, nie kradł i nie brał imienia mego Boga [nadaremnie].
10 Accuse not a servant unto his lord, Lest he disesteem thee, and thou be found guilty.
Nie oczerniaj sługi przed jego panem, aby ci nie złorzeczył i byś nie okazał się winny.
11 A generation [is], that lightly esteemeth their father, And their mother doth not bless.
[Jest] pokolenie, które złorzeczy swemu ojcu i nie błogosławi swojej matce.
12 A generation — pure in their own eyes, But from their own filth not washed.
[Jest] pokolenie, które we własnych oczach jest czyste, lecz nie jest obmyte ze swego plugastwa.
13 A generation — how high are their eyes, Yea, their eyelids are lifted up.
[Jest] pokolenie, którego oczy są wyniosłe i powieki wzniesione.
14 A generation — swords [are] their teeth, And knives — their jaw-teeth, To consume the poor from earth, And the needy from [among] men.
[Jest] pokolenie, którego zęby [są jak] miecze, a zęby trzonowe [jak] noże, by pożreć ubogich na ziemi i nędzarzy spośród ludzi.
15 To the leech [are] two daughters, 'Give, give, Lo, three things are not satisfied, Four have not said 'Sufficiency;'
Pijawka ma dwie córki, [które mówią]: Daj, daj. Trzy są rzeczy, które nie mogą się nasycić; cztery, które nie mówią: Dość.
16 Sheol, and a restrained womb, Earth — it [is] not satisfied [with] water, And fire — it hath not said, 'Sufficiency,' (Sheol h7585)
Grób, niepłodne łono, ziemia niesyta wody i ogień, [który] nie mówi: Dość. (Sheol h7585)
17 An eye that mocketh at a father, And despiseth to obey a mother, Dig it out do ravens of the valley, And eat it do young eagles.
Oko, [które] wyśmiewa ojca i gardzi posłuszeństwem matce, wydziobią kruki [nad] potokami i wyjedzą orlęta.
18 Three things have been too wonderful for me, Yea, four that I have not known:
Trzy [są] rzeczy dla mnie zbyt zdumiewające, czterech nie znam:
19 The way of the eagle in the heavens, The way of a serpent on a rock, The way of a ship in the heart of the sea, And the way of a man in youth.
Drogi orła w powietrzu, drogi węża na skale, drogi okrętu na środku morza i drogi mężczyzny z młodą kobietą.
20 So — the way of an adulterous woman, She hath eaten and hath wiped her mouth, And hath said, 'I have not done iniquity.'
Taka [jest] droga kobiety cudzołożnej: je i obciera swoje usta, i mówi: Nie zrobiłam nic złego.
21 For three things hath earth been troubled, And for four — it is not able to bear:
Pod trzema rzeczami drży ziemia, czterech nie może znieść:
22 For a servant when he reigneth, And a fool when he is satisfied with bread,
Sługi, kiedy panuje, głupca, kiedy syci się chlebem;
23 For a hated one when she ruleth, And a maid-servant when she succeedeth her mistress.
Obmierzłej [kobiety], kiedy wychodzi za mąż, [i] służącej, kiedy dziedziczy po swojej pani.
24 Four [are] little ones of earth, And they are made wiser than the wise:
Cztery są rzeczy najmniejsze na ziemi, jednak mędrsze nad mędrców:
25 The ants [are] a people not strong, And they prepare in summer their food,
Mrówki, lud słaby, a jednak w lecie przygotowują pokarm;
26 Conies [are] a people not strong, And they place in a rock their house,
Króliki, lud słaby, a jednak budują swój dom w skale;
27 A king there is not to the locust, And it goeth out — each one shouting,
Szarańcze nie mają króla, a jednak wszystkie wyruszają chmarą;
28 A spider with two hands taketh hold, And is in the palaces of a king.
Pająk pracuje rękoma, a bywa w pałacach królewskich.
29 Three there are going well, Yea, four are good in going:
Trzy są rzeczy, które poruszają się wspaniale, cztery kroczą dostojnie:
30 An old lion — mighty among beasts, That turneth not back from the face of any,
Lew, najsilniejszy wśród zwierząt, który przed nikim nie ustępuje;
31 A girt one of the loins, or a he-goat, And a king — no rising up with him.
Chart i kozioł, i król, przeciw któremu nikt nie powstaje.
32 If thou hast been foolish in lifting up thyself, And if thou hast devised evil — hand to mouth!
Jeśli głupio postąpiłeś, wynosząc się, albo jeśli pomyślałeś źle, [połóż] rękę na ustach.
33 For the churning of milk bringeth out butter, And the wringing of the nose bringeth out blood, And the forcing of anger bringeth out strife!
Jak ubijanie mleka daje masło i wycieranie nosa wywołuje krew, tak kto wzbudza gniew, wszczyna kłótnię.
