Proverbs 27
1 Haue thou not glorie on the morewe, `not knowynge what thing the dai to comynge schal bringe forth.
Nie chlub się dniem jutrzejszym, bo nie wiesz, co dzień przyniesie.
2 Another man, and not thi mouth preise thee; a straunger, and not thi lippis `preise thee.
Niech inny cię chwali, a nie twoje usta; ktoś obcy, a nie twoje wargi.
3 A stoon is heuy, and grauel is chariouse; but the ire of a fool is heuyere than euer eithir.
Ciężki jest kamień i piasek waży, ale gniew głupca cięższy od obu.
4 Ire hath no merci, and woodnesse brekynge out `hath no merci; and who mai suffre the fersnesse of a spirit stirid?
Okrutny jest gniew i straszliwa zapalczywość, lecz któż się ostoi przed zazdrością?
5 Betere is opyn repreuyng, than loue hid.
Lepsza jest jawna nagana niż skryta miłość.
6 Betere ben the woundis of hym that loueth, than the gileful cossis of hym that hatith.
Rany przyjaciela [są] wierne, ale pocałunki wroga [są] zwodnicze.
7 A man fillid schal dispise an hony coomb; but an hungri man schal take, yhe, bittir thing for swete.
Dusza nasycona podepcze plaster miodu, a dla głodnej duszy wszystko, co gorzkie, jest słodkie.
8 As a brid passinge ouer fro his nest, so is a man that forsakith his place.
Jak ptak odlatuje od swego gniazda, tak człowiek odchodzi od swego miejsca.
9 The herte delitith in oynement, and dyuerse odours; and a soule is maad swete bi the good counsels of a frend.
Maść i kadzidło radują serce, tak słodycz przyjaciela dzięki radzie od serca.
10 Forsake thou not thi frend, and the frend of thi fadir; and entre thou not in to the hous of thi brothir, in the dai of thi turment. Betere is a neiybore nyy, than a brothir afer.
Nie opuszczaj swego przyjaciela ani przyjaciela twego ojca, a w dniu twego nieszczęścia nie wchodź do domu twego brata, bo lepszy [jest] sąsiad bliski niż brat daleki.
11 Mi sone, studie thou a boute wisdom, and make thou glad myn herte; that thou maist answere a word to a dispisere.
Bądź mądrym, synu mój, rozwesel moje serce, abym mógł odpowiedzieć temu, który mi urąga.
12 A fel man seynge yuel was hid; litle men of wit passinge forth suffriden harmes.
Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, a prości idą dalej i ponoszą karę.
13 Take thou awei his clooth, that bihiyte for a straunger; and take thou awei a wed fro hym for an alien man.
Zabierz szatę temu, kto [ręczył za] obcego, i od tego, który ręczył za cudzą kobietę, weź zastaw.
14 He that blessith his neiybore with greet vois; and risith bi niyt, schal be lijk hym that cursith.
Kto wczesnym rankiem błogosławi swemu przyjacielowi donośnym głosem, temu będzie to poczytane za przekleństwo.
15 Roouys droppynge in the dai of coold, and a womman ful of chidyng ben comparisond.
Nieustające kapanie w dniu rzęsistego deszczu i kłótliwa żona są sobie podobne;
16 He that withholdith hir, as if he holdith wynd; and auoidith the oile of his riyt hond.
Kto ją ukrywa, ukrywa wiatr i w prawej ręce [wonny] olejek, który sam siebie wydaje.
17 Yrun is whettid bi irun; and a man whettith the face of his frend.
Żelazo ostrzy się żelazem, tak człowiek zaostrza oblicze swego przyjaciela.
18 He that kepith a fige tre, schal ete the fruytis therof; and he that is a kepere of his lord, schal be glorified.
Kto strzeże drzewa figowego, spożyje jego owoc; tak kto posługuje swemu panu, dozna czci.
19 As the cheris of men biholdinge schynen in watris; so the hertis of men ben opyn to prudent men.
Jak w wodzie odbija się twarz, tak w sercu człowieka – człowiek.
20 Helle and perdicioun schulen not be fillid; so and the iyen of men moun not be fillid. (Sheol h7585)
Piekło i zatracenie są nienasycone, tak oczy człowieka są niesyte. (Sheol h7585)
21 As siluer is preuyd in a wellyng place, and gold `is preued in a furneys; so a man is preued bi the mouth of preyseris. The herte of a wickid man sekith out yuels; but a riytful herte sekith out kunnyng.
Czym dla srebra jest tygiel, a dla złota piec, tym dla człowieka pochwała.
22 Thouy thou beetist a fool in a morter, as with a pestel smytynge aboue dried barli; his foli schal not be don awei fro him.
Choćbyś zmiażdżył głupca w moździerzu tłuczkiem razem z ziarnami, nie opuści go głupota.
23 Knowe thou diligentli the cheere of thi beeste; and biholde thou thi flockis.
Doglądaj pilnie swego dobytku [i] troszcz się o [swe] stada.
24 For thou schalt not haue power contynueli; but a coroun schal be youun to thee in generacioun and in to generacioun.
Bo bogactwo nie [trwa] na wieki ani korona przez wszystkie pokolenia.
25 Medewis ben openyd, and greene eerbis apperiden; and hey is gaderid fro hillis.
Trawa wyrasta, pojawia się zieleń, z gór zioła zbierają.
26 Lambren be to thi clothing; and kidis be to the prijs of feeld.
Owce są na twoje szaty, a kozły [są] zapłatą za pole.
27 The mylke of geete suffice to thee for thi meetis; in to the necessarie thingis of thin hous, and to lijflode to thin handmaidis.
I dosyć mleka koziego na pokarm dla ciebie, na wyżywienie twego domu i na utrzymanie twoich służebnic.
