Mark 4
1 Again he began to teach by the seaside. A great multitude was gathered to him, so that he entered into a boat in the sea and sat down. All the multitude were on the land by the sea.
Seinna, þegar mikill fjöldi hafði safnast að honum á strönd Galíleuvatnsins, fór hann út í bát og talaði þaðan til fólksins.
2 He taught them many things in parables, and told them in his teaching,
Hann var vanur að kenna fólkinu í dæmisögum og hér er ein þeirra:
3 “Listen! Behold, the farmer went out to sow.
„Takið eftir! Bóndi nokkur fór út á akur að sá korni.
4 As he sowed, some seed fell by the road, and the birds came and devoured it.
Er hann sáði féll sumt af sáðkorninu á götuna og fuglarnir komu og átu það upp.
5 Others fell on the rocky ground, where it had little soil, and immediately it sprang up, because it had no depth of soil.
Sumt féll í grýtta jörð, þar sem jarðvegur var grunnur. Það korn spratt fljótt, en skrælnaði fyrr en varði í hitanum og dó, því það hafði nær engar rætur.
6 When the sun had risen, it was scorched; and because it had no root, it withered away.
7 Others fell amongst the thorns, and the thorns grew up and choked it, and it yielded no fruit.
Annað lenti meðal þyrna sem uxu yfir það og kæfðu það.
8 Others fell into the good ground and yielded fruit, growing up and increasing. Some produced thirty times, some sixty times, and some one hundred times as much.”
En sumt af útsæðinu féll í góða jörð og gaf af sér þrítugfalda, sextugfalda eða jafnvel hundraðfalda uppskeru.
9 He said, “Whoever has ears to hear, let him hear.”
Sá sem hefur eyru til að heyra, taki eftir þessu.“
10 When he was alone, those who were around him with the twelve asked him about the parables.
Þegar Jesús var orðinn einn með lærisveinunum spurðu þeir hann: „Hvað þýðir sagan sem þú sagðir áðan?“
11 He said to them, “To you is given the mystery of God’s Kingdom, but to those who are outside, all things are done in parables,
Jesús svaraði: „Þið fáið að læra margt um guðsríkið, sem hulið er þeim er utan við það standa. Jesaja spámaður sagði: „Þótt þeir sjái og heyri, skilja þeir ekki, né snúa sér til Guðs til þess að fá syndir sínar fyrirgefnar.“
12 that ‘seeing they may see and not perceive, and hearing they may hear and not understand, lest perhaps they should turn again, and their sins should be forgiven them.’”
13 He said to them, “Don’t you understand this parable? How will you understand all of the parables?
Hvernig fer um allar hinar dæmisögurnar, ef þið skiljið ekki þessa einföldu sögu.
14 The farmer sows the word.
Bóndinn, sem ég sagði ykkur frá, er sá sem flytur öðrum boðskap Guðs. Hann reynir að sá góðu sæði í hjörtu fólksins.
15 The ones by the road are the ones where the word is sown; and when they have heard, immediately Satan comes and takes away the word which has been sown in them.
Troðni stígurinn, þar sem sumt af korninu féll, lýsir hörðum hjörtum, sem heyra orð Guðs, en Satan kemur þegar í stað og reynir að fá þau til að gleyma því.
16 These in the same way are those who are sown on the rocky places, who, when they have heard the word, immediately receive it with joy.
Grýtti jarðvegurinn lýsir hjörtum þeirra sem hlusta með ánægju,
17 They have no root in themselves, but are short-lived. When oppression or persecution arises because of the word, immediately they stumble.
en það fer fyrir þeim eins og fyrir ungum plöntum í slíkum jarðvegi, ræturnar ná ekki djúpt og þó allt gangi vel í byrjun, þá visna þær – þeir gefast upp jafnskjótt og andstaða og erfiðleikar byrja.
18 Others are those who are sown amongst the thorns. These are those who have heard the word,
Þyrnarnir lýsa hjörtum þeirra sem hlusta á gleðitíðindin og taka við þeim.
19 and the cares of this age, and the deceitfulness of riches, and the lusts of other things entering in choke the word, and it becomes unfruitful. (aiōn g165)
En fyrr en varir hefur athygli þeirra beinst að því sem heimurinn hefur að bjóða og að táli auðæfanna. Löngun í metorð og alls kyns gæði gagntekur hug þeirra, svo þar verður ekkert rúm fyrir orð Guðs. Afleiðingin verður sú að fræið ber engan þroskaðan ávöxt. (aiōn g165)
20 Those which were sown on the good ground are those who hear the word, accept it, and bear fruit, some thirty times, some sixty times, and some one hundred times.”
Góði jarðvegurinn táknar hjörtu þeirra sem í sannleika hlusta á Guðs orð og taka við því heils hugar og bera ríkulegan ávöxt – þrjátíu, sextíu eða jafnvel hundrað sinnum meira en upphaflega var sáð til í hjörtu þeirra.“
21 He said to them, “Is a lamp brought to be put under a basket or under a bed? Isn’t it put on a stand?
Jesús sagði við lærisveinana: „Á að byrgja ljósið, þegar kveikt hefur verið á lampanum eða setja hann undir bekk? Nei, auðvitað ekki, því þá kæmi ljósið að engum notum! Lampinn er látinn á góðan stað til að lýsa sem best.
22 For there is nothing hidden except that it should be made known, neither was anything made secret but that it should come to light.
Dag einn mun allt sem nú er hulið koma í ljós.
23 If any man has ears to hear, let him hear.”
Hlustið, þið sem eyru hafið!
24 He said to them, “Take heed what you hear. With whatever measure you measure, it will be measured to you; and more will be given to you who hear.
Gætið þess um fram allt að gera eins og ég segi ykkur, leggið ykkur fram við að skilja orð mín.
25 For whoever has, to him more will be given; and he who doesn’t have, even that which he has will be taken away from him.”
Þeim sem hefur, mun verða gefið, en frá þeim sem ekkert á, mun jafnvel verða tekið það sem hann hefur.
26 He said, “God’s Kingdom is as if a man should cast seed on the earth,
Hér er önnur líking um guðsríki: Bóndi sáði í akur sinn.
27 and should sleep and rise night and day, and the seed should spring up and grow, though he doesn’t know how.
Tíminn leið og kornið óx dag og nótt án þess að maðurinn hjálpaði þar nokkuð til.
28 For the earth bears fruit by itself: first the blade, then the ear, then the full grain in the ear.
Moldin gaf vöxtinn. Fyrst skutu kímblöðin upp kollinum og síðar mynduðust öxin á kornstönglunum og að lokum þroskaðist kornið.
29 But when the fruit is ripe, immediately he puts in the sickle, because the harvest has come.”
Þá kom bóndinn með sigðina og skar kornið.“
30 He said, “How will we liken God’s Kingdom? Or with what parable will we illustrate it?
Síðan spurði Jesús: „Hverju líkist guðsríki? Hvaða dæmisögu eigum við að nota til að lýsa því?
31 It’s like a grain of mustard seed, which, when it is sown in the earth, though it is less than all the seeds that are on the earth,
Það er eins og örlítið sinnepsfræ! Þótt þetta fræ sé minnsta allra frækorna, þá vex upp af því jurt sem verður öllum jurtum stærri og ber langar greinar þar sem fuglarnir geta byggt hreiður sín og leitað skjóls.“
32 yet when it is sown, grows up and becomes greater than all the herbs, and puts out great branches, so that the birds of the sky can lodge under its shadow.”
33 With many such parables he spoke the word to them, as they were able to hear it.
Þannig fræddi Jesús fólkið með dæmisögum sem voru í samræmi við skilning þess,
34 Without a parable he didn’t speak to them; but privately to his own disciples he explained everything.
dæmisögulaust talaði hann ekki til þess. Þegar hann var orðinn einn með lærisveinum sínum eftir slíkar stundir, útskýrði hann dæmisögurnar fyrir þeim.
35 On that day, when evening had come, he said to them, “Let’s go over to the other side.”
Þegar kvöldaði sagði Jesús við lærisveinana: „Við skulum fara yfir vatnið.“
36 Leaving the multitude, they took him with them, even as he was, in the boat. Other small boats were also with him.
Þá yfirgáfu þeir fólkið á ströndinni og lögðu af stað. Nokkrir bátar fylgdu á eftir þeim.
37 A big wind storm arose, and the waves beat into the boat, so much that the boat was already filled.
Skyndilega gerði mikið rok og gaf mjög á bátinn, svo við lá að hann fyllti.
38 He himself was in the stern, asleep on the cushion; and they woke him up and asked him, “Rabbi, don’t you care that we are dying?”
Jesús svaf í skutnum og hafði kodda undir höfðinu. Lærisveinarnir vöktu hann skelfingu lostnir og hrópuðu: „Meistari, sérðu ekki að við erum að farast?“
39 He awoke and rebuked the wind, and said to the sea, “Peace! Be still!” The wind ceased and there was a great calm.
Þá hastaði Jesús á vindinn og sagði við vatnið: „Hafðu hægt um þig.“Þá lygndi og allt varð kyrrt og hljótt!
40 He said to them, “Why are you so afraid? How is it that you have no faith?”
Síðan sneri hann sér að þeim og spurði: „Hvers vegna voruð þið svona hræddir? Hafið þið ekki enn lært að treysta mér?“
41 They were greatly afraid and said to one another, “Who then is this, that even the wind and the sea obey him?”
Hræddir, en fullir lotningar, sögðu þeir hver við annan: „Hver er þessi maður? Bæði vindur og vatn hlýða honum.“
