Luke 1
1 Since many have undertaken to set in order a narrative concerning those matters which have been fulfilled amongst us,
Dostojny Teofilu! Wielu już starało się uporządkować wydarzenia z życia Chrystusa,
2 even as those who from the beginning were eyewitnesses and servants of the word delivered them to us,
zgodnie z tym, co przekazali naoczni świadkowie i pierwsi głosiciele słowa.
3 it seemed good to me also, having traced the course of all things accurately from the first, to write to you in order, most excellent Theophilus;
Ja również uznałem za słuszne przestudiować je, od pierwszego do ostatniego, i dokładnie opisać wszystko po kolei,
4 that you might know the certainty concerning the things in which you were instructed.
abyś był pewien tego, czego się nauczyłeś.
5 There was in the days of Herod, the king of Judea, a certain priest named Zechariah, of the priestly division of Abijah. He had a wife of the daughters of Aaron, and her name was Elisheva.
Zacznę od historii o pewnym kapłanie, Zachariaszu, który żył w Judei za panowania króla Heroda. Należał on do kapłańskiej grupy Abiasza. Z kapłańskiego rodu Aarona pochodziła również jego żona, Elżbieta.
6 They were both righteous before God, walking blamelessly in all the commandments and ordinances of the Lord.
Byli to ludzie prawi w oczach Boga, żyjący w zgodzie zarówno z duchem, jak i z literą całego Bożego Prawa.
7 But they had no child, because Elisheva was barren, and they both were well advanced in years.
Oboje dożyli sędziwego wieku, ale nie mieli dzieci, gdyż Elżbieta była bezpłodna.
8 Now while he executed the priest’s office before God in the order of his division
Pewnego dnia, grupa Zachariasza pełniła służbę w świątyni, jemu zaś w drodze losowania
9 according to the custom of the priest’s office, his lot was to enter into the temple of the Lord and burn incense.
przypadł zaszczyt wejścia do miejsca świętego i złożenia Panu ofiary z kadzidła.
10 The whole multitude of the people were praying outside at the hour of incense.
W tym czasie na dziedzińcu znajdowało się wielu modlących się ludzi.
11 An angel of the Lord appeared to him, standing on the right side of the altar of incense.
Będąc w świątyni, Zachariasz ujrzał nagle anioła Bożego stojącego po prawej stronie ołtarza kadzenia.
12 Zechariah was troubled when he saw him, and fear fell upon him.
Ogarnęły go zdumienie i strach.
13 But the angel said to him, “Don’t be afraid, Zechariah, because your request has been heard. Your wife, Elisheva, will bear you a son, and you shall call his name Yochanan.
Lecz anioł powiedział: —Nie bój się, Zachariaszu! Przyszedłem ci oznajmić, że Bóg wysłuchał twojej modlitwy: Elżbieta, twoja żona, urodzi syna. Daj mu na imię Jan.
14 You will have joy and gladness, and many will rejoice at his birth.
Stanie się on przyczyną radości nie tylko dla was, ale także dla wielu innych ludzi.
15 For he will be great in the sight of the Lord, and he will drink no wine nor strong drink. He will be filled with the Holy Spirit, even from his mother’s womb.
Będzie wielki w oczach Pana. Nie będzie pił wina ani innych tego rodzaju napojów i już w łonie matki zostanie napełniony Duchem Świętym.
16 He will turn many of the children of Israel to the Lord their God.
Przekona on wielu potomków Izraela, aby powrócili do Pana, swojego Boga.
17 He will go before him in the spirit and power of Elijah, ‘to turn the hearts of the fathers to the children,’ and the disobedient to the wisdom of the just; to prepare a people prepared for the Lord.”
Będzie się odznaczał nieugiętym duchem i mocą proroka Eliasza. To on poprzedzi nadejście Mesjasza i przygotuje ludzi dla Pana, nauczając ich prawości. Pogodzi również rodziców z dziećmi.
18 Zechariah said to the angel, “How can I be sure of this? For I am an old man, and my wife is well advanced in years.”
—To chyba niemożliwe?—odpowiedział Zachariasz aniołowi. —Jestem już przecież stary, a moja żona również jest w podeszłym wieku.
19 The angel answered him, “I am Gabriel, who stands in the presence of God. I was sent to speak to you and to bring you this good news.
—Ja jestem Gabriel—rzekł wtedy anioł. —Przebywam w najbliższym otoczeniu Boga. To On posłał mnie do ciebie z tą dobrą nowiną.
20 Behold, you will be silent and not able to speak until the day that these things will happen, because you didn’t believe my words, which will be fulfilled in their proper time.”
Ponieważ mi jednak nie uwierzyłeś, staniesz się niemy aż do czasu spełnienia się wszystkiego, co zapowiedziałem.
21 The people were waiting for Zechariah, and they marvelled that he delayed in the temple.
Tymczasem ludzie na dziedzińcu czekali na Zachariasza i dziwili się, dlaczego jeszcze nie wychodzi.
22 When he came out, he could not speak to them. They perceived that he had seen a vision in the temple. He continued making signs to them, and remained mute.
Gdy się wreszcie ukazał, nie był w stanie wypowiedzieć ani słowa. Po jego gestach zebrani zorientowali się, że właśnie widział anioła.
23 When the days of his service were fulfilled, he departed to his house.
Zachariasz pozostał w świątyni jeszcze kilka dni i dopiero po zakończeniu swojej kapłańskiej służby powrócił do domu.
24 After these days Elisheva his wife conceived, and she hid herself five months, saying,
Wkrótce jego żona zaszła w ciążę i przez pięć następnych miesięcy żyła w odosobnieniu.
25 “Thus has the Lord done to me in the days in which he looked at me, to take away my reproach amongst men.”
—Jakże dobry jest Pan!—cieszyła się. —Zdjął ze mnie hańbę bezdzietności.
26 Now in the sixth month, the angel Gabriel was sent from God to a city of Galilee named Nazareth,
Gdy Elżbieta była w szóstym miesiącu ciąży, Bóg posłał anioła Gabriela do galilejskiego miasteczka Nazaret,
27 to a virgin pledged to be married to a man whose name was Joseph, of David’s house. The virgin’s name was Miriam.
do pewnej panny o imieniu Maria, która była narzeczoną Józefa, potomka króla Dawida.
28 Having come in, the angel said to her, “Rejoice, you highly favoured one! The Lord is with you. Blessed are you amongst women!”
Gabriel, stanąwszy przed nią, powiedział: —Witaj! Pan jest z tobą i obdarzył cię szczególną łaską!
29 But when she saw him, she was greatly troubled at the saying, and considered what kind of salutation this might be.
Oszołomiona Maria zastanawiała się, co miałoby oznaczać takie powitanie.
30 The angel said to her, “Don’t be afraid, Miriam, for you have found favour with God.
—Nie bój się, Mario!—rzekł wtedy anioł. —Bóg zechciał ci okazać wyjątkową łaskę!
31 Behold, you will conceive in your womb and give birth to a son, and shall name him ‘Yeshua.’
Wkrótce poczniesz i urodzisz syna, któremu dasz na imię Jezus.
32 He will be great and will be called the Son of the Most High. The Lord God will give him the throne of his father David,
Będzie On wielki i nazwą Go Synem Najwyższego. Bóg da Mu tron Jego przodka, króla Dawida.
33 and he will reign over the house of Jacob forever. There will be no end to his Kingdom.” (aiōn g165)
Będzie wiecznie panował nad Izraelem, a Jego królestwo nie będzie miało końca! (aiōn g165)
34 Miriam said to the angel, “How can this be, seeing I am a virgin?”
—Ale jak to się stanie?—zapytała Maria. —Jestem jeszcze dziewicą!
35 The angel answered her, “The Holy Spirit will come on you, and the power of the Most High will overshadow you. Therefore also the holy one who is born from you will be called the Son of God.
—Zstąpi na ciebie Duch Święty i osłoni cię moc Boga. Dlatego dziecko, które urodzisz, będzie świętym Synem Boga.
36 Behold, Elisheva your relative also has conceived a son in her old age; and this is the sixth month with her who was called barren.
Sześć miesięcy temu twoja krewna Elżbieta, uważana za bezpłodną, również zaszła w ciążę, mimo podeszłego wieku.
37 For nothing spoken by God is impossible.”
Dla Boga bowiem wszystko jest możliwe.
38 Miriam said, “Behold, the servant of the Lord; let it be done to me according to your word.” Then the angel departed from her.
—Chcę służyć mojemu Panu—rzekła Maria—i jestem gotowa na wszystko, co się Jemu podoba. Niech się stanie tak, jak powiedziałeś. Wtedy anioł odszedł.
39 Miriam arose in those days and went into the hill country with haste, into a city of Judah,
Maria szybko udała się do rodzinnego miasta Zachariasza, położonego w górzystej krainie Judei,
40 and entered into the house of Zechariah and greeted Elisheva.
aby odwiedzić Elżbietę.
41 When Elisheva heard Miriam’s greeting, the baby leapt in her womb; and Elisheva was filled with the Holy Spirit.
Gdy tylko wypowiedziała słowa pozdrowienia, na dźwięk jej głosu poruszyło się w łonie Elżbiety dziecko, a ona sama została napełniona Duchem Świętym.
42 She called out with a loud voice and said, “Blessed are you amongst women, and blessed is the fruit of your womb!
Zawołała z radości i powiedziała do Marii: —Jak bardzo Bóg wyróżnił cię spośród wszystkich kobiet i jak szczęśliwe jest twoje dziecko!
43 Why am I so favoured, that the mother of my Lord should come to me?
To dla mnie zaszczyt, że odwiedziła mnie matka mojego Pana!
44 For behold, when the voice of your greeting came into my ears, the baby leapt in my womb for joy!
Gdy tylko usłyszałam twoje pozdrowienie, z radości poruszyło się we mnie dzieciątko!
45 Blessed is she who believed, for there will be a fulfilment of the things which have been spoken to her from the Lord!”
Naprawdę Bóg obdarzył cię wyjątkowym szczęściem, bo uwierzyłaś, że spełnią się Jego słowa. Maria powiedziała wtedy:
46 Miriam said, “My soul magnifies the Lord.
—Z całej duszy wielbię Pana,
47 My spirit has rejoiced in God my Saviour,
mojego Boga i Zbawiciela! Obdarzył mnie bowiem wielką radością
48 for he has looked at the humble state of his servant. For behold, from now on, all generations will call me blessed.
i dostrzegł swoją pokorną służebnicę! Dlatego od tej pory wszystkie pokolenia będą mnie nazywać szczęśliwą.
49 For he who is mighty has done great things for me. Holy is his name.
Wszechmocny i Święty dokonał bowiem w moim życiu wspaniałych rzeczy.
50 His mercy is for generations and generations on those who fear him.
On w każdym pokoleniu okazuje miłość tym, którzy są Mu posłuszni.
51 He has shown strength with his arm. He has scattered the proud in the imagination of their hearts.
Jego moc jest niezwyciężona! Rozproszył ludzi dumnych i wyniosłych.
52 He has put down princes from their thrones, and has exalted the lowly.
Zrzucił z tronu władców, a wywyższył pokornych.
53 He has filled the hungry with good things. He has sent the rich away empty.
Nakarmił głodnych, a bogatych odesłał z pustymi rękami.
54 He has given help to Israel, his servant, that he might remember mercy,
Pomógł swojemu słudze, Izraelowi i nie zapomniał o miłości,
którą na zawsze przyrzekł Abrahamowi oraz jego dzieciom, naszym przodkom. (aiōn g165)
56 Miriam stayed with her about three months, and then returned to her house.
Maria przebywała u Elżbiety około trzech miesięcy, po czym wróciła do domu.
57 Now the time that Elisheva should give birth was fulfilled, and she gave birth to a son.
Gdy nadszedł czas, Elżbieta urodziła syna.
58 Her neighbours and her relatives heard that the Lord had magnified his mercy towards her, and they rejoiced with her.
Wiadomość o łasce, okazanej jej przez Pana, dotarła wkrótce do krewnych i znajomych i wszyscy bardzo się ucieszyli.
59 On the eighth day, they came to circumcise the child; and they would have called him Zechariah, after the name of his father.
Ósmego dnia po urodzeniu zeszli się na uroczystość obrzezania. Chcieli, aby dziecko otrzymało imię ojca—Zachariasza,
60 His mother answered, “Not so; but he will be called Yochanan.”
ale Elżbieta sprzeciwiła się temu: —Nie! Damy mu na imię Jan—rzekła.
61 They said to her, “There is no one amongst your relatives who is called by this name.”
—Dlaczego? Przecież w całej twojej rodzinie nie ma ani jednej osoby o takim imieniu!
62 They made signs to his father, what he would have him called.
Zwrócili się więc do Zachariasza, ojca dziecka.
63 He asked for a writing tablet, and wrote, “His name is Yochanan.” They all marvelled.
On zaś gestem poprosił, aby mu podano tabliczkę, i ku zdziwieniu obecnych napisał: „Niech się nazywa Jan”.
64 His mouth was opened immediately and his tongue freed, and he spoke, blessing God.
W tej samej chwili odzyskał mowę i zaczął wielbić Boga.
65 Fear came on all who lived around them, and all these sayings were talked about throughout all the hill country of Judea.
Wszystkich zebranych ogarnął lęk i podziw, a wiadomość o tym zdarzeniu szybko rozeszła się po całej okolicy
66 All who heard them laid them up in their heart, saying, “What then will this child be?” The hand of the Lord was with him.
i zastanawiano się: —Kim będzie to dziecko? Widać, że Bóg naprawdę nad nim czuwa.
67 His father Zechariah was filled with the Holy Spirit, and prophesied, saying,
Wielbiąc Boga, Zachariasz został napełniony Duchem Świętym i zaczął prorokować:
68 “Blessed be the Lord, the God of Israel, for he has visited and redeemed his people;
—Chwała Panu, Bogu Izraela! Przyszedł bowiem, aby uratować swój lud.
69 and has raised up a horn of salvation for us in the house of his servant David
Tak, jak niegdyś obiecał przez swoich świętych proroków, posłał potężnego Zbawiciela z rodu króla Dawida, swojego sługi. (aiōn g165)
71 salvation from our enemies and from the hand of all who hate us;
On nas wybawi z rąk naszych wrogów i tych, którzy nas nienawidzą.
72 to show mercy towards our fathers, to remember his holy covenant,
Bóg zmiłował się nad naszymi przodkami, pamiętając o swoim świętym przymierzu.
73 the oath which he swore to Abraham our father,
I dotrzymał przysięgi, którą złożył Abrahamowi, naszemu przodkowi,
74 to grant to us that we, being delivered out of the hand of our enemies, should serve him without fear,
że uwolni nas od wrogów i pozwoli, abyśmy bez lęku, w świętości i prawości, mogli służyć Mu aż do końca naszych dni.
75 in holiness and righteousness before him all the days of our life.
76 And you, child, will be called a prophet of the Most High; for you will go before the face of the Lord to prepare his ways,
A ty, synku, zostaniesz prorokiem Najwyższego. Pójdziesz przed Panem i przygotujesz Mu drogę.
77 to give knowledge of salvation to his people by the remission of their sins,
I pokażesz ludziom Boże zbawienie, dokonujące się przez odpuszczenie grzechów,
78 because of the tender mercy of our God, by which the dawn from on high will visit us,
dzięki łasce naszego Boga. Ona to zabłyśnie jak niebiańska światłość,
79 to shine on those who sit in darkness and the shadow of death; to guide our feet into the way of peace.”
i oświeci pogrążonych w ciemności i mroku śmierci. Ona też wprowadzi nas na drogę pokoju!
80 The child was growing and becoming strong in spirit, and was in the desert until the day of his public appearance to Israel.
Czas upływał, a chłopiec rozwijał się i wzmacniał duchowo. Gdy dorósł, zamieszkał samotnie na pustyni i przebywał tam aż do chwili rozpoczęcia swojej publicznej działalności w Izraelu.
