Proverbs 23
1 When you sit to eat with a ruler, consider diligently what is before you;
Khi con ngồi ăn bữa với một quan trưởng, Hãy xét kỹ người ở trước mặt con;
2 put a knife to your throat if you are a man given to appetite.
Nếu con có láu ăn, Khá để con dao nơi họng con.
3 Don’t be desirous of his dainties, since they are deceitful food.
Chớ thèm món ngon của người, Vì là vật thực phỉnh gạt.
4 Don’t weary yourself to be rich. In your wisdom, show restraint.
Con chớ chịu vật vã đặng làm giàu; Khá thôi nhờ cậy khôn ngoan riêng của con.
5 Why do you set your eyes on that which is not? For it certainly sprouts wings like an eagle and flies in the sky.
Con há liếc mắt vào sự giàu có sao? Nó đã chẳng còn nữa rồi; Vì nó quả hẳn có mọc cánh, Và bay lên trên trời như chim ưng vậy.
6 Don’t eat the food of him who has a stingy eye, and don’t crave his delicacies,
Chớ ăn bánh của kẻ có mắt gian ác, Và đừng tham muốn những món ngon của hắn.
7 for as he thinks about the cost, so he is. “Eat and drink!” he says to you, but his heart is not with you.
Vì hắn tưởng trong lòng thể nào, thì hắn quả thể ấy. Hắn nói với con rằng: Hãy ăn uống đi; Nhưng trong lòng hắn chẳng hiệp cùng con.
8 You will vomit up the morsel which you have eaten and waste your pleasant words.
Miếng con đã ăn, con sẽ mửa ra, Và mất những lời hòa mĩ của con.
9 Don’t speak in the ears of a fool, for he will despise the wisdom of your words.
Chớ nói vào lỗ tai kẻ ngu muội; Vì nó sẽ khinh dể sự khôn ngoan của các lời con.
10 Don’t move the ancient boundary stone. Don’t encroach on the fields of the fatherless,
Chớ dời đi mộc giới cũ, Ðừng vào trong đồng ruộng của kẻ mồ côi;
11 for their Defender is strong. He will plead their case against you.
Vì Ðấng cứu chuộc của họ vốn quyền năng, Sẽ binh vực sự cáo tụng của chúng nó nghịch với con.
12 Apply your heart to instruction, and your ears to the words of knowledge.
Hãy chuyên lòng về sự khuyên dạy, Và lắng tai nghe các lời tri thức.
13 Don’t withhold correction from a child. If you punish him with the rod, he will not die.
Chớ tha sửa phạt trẻ thơ; Dầu đánh nó bằng roi vọt, nó chẳng chết đâu. Khi con đánh nó bằng roi vọt,
Aét giải cứu linh hồn nó khỏi âm phủ. (Sheol h7585)
15 My son, if your heart is wise, then my heart will be glad, even mine.
Hỡi con, nếu lòng con khôn ngoan, Thì lòng ta cũng sẽ được vui mừng;
16 Yes, my heart will rejoice when your lips speak what is right.
Phải, chánh ruột gan ta sẽ hớn hở Khi miệng con nói điều ngay thẳng.
17 Don’t let your heart envy sinners, but rather fear Yahweh all day long.
Lòng con chớ phân bì với kẻ hung ác; Nhưng hằng ngày hãy kính sợ Ðức Giê-hô-va.
18 Indeed surely there is a future hope, and your hope will not be cut off.
Vì quả hẳn có sự thưởng thiện, Và sự trông đợi của con sẽ chẳng thành ra luống công.
19 Listen, my son, and be wise, and keep your heart on the right path!
Hỡi con, hãy nghe và trở nên khôn ngoan, Khá dẫn lòng con vào đường chánh.
20 Don’t be among ones drinking too much wine, or those who gorge themselves on meat;
Chớ đồng bọn cùng những bợm rượu, Hoặc với những kẻ láu ăn;
21 for the drunkard and the glutton shall become poor; and drowsiness clothes them in rags.
Vì bợm rượu và kẻ láu ăn sẽ trở nên nghèo; Còn kẻ ham ngủ sẽ mặc rách rưới.
22 Listen to your father who gave you life, and don’t despise your mother when she is old.
Hãy nghe lời cha đã sanh ra con, Chớ khinh bỉ mẹ con khi người trở nên già yếu.
23 Buy the truth, and don’t sell it. Get wisdom, discipline, and understanding.
Hãy mua chân lý, Sự khôn ngoan, sự khuyên dạy, và sự thông sáng; chớ hề bán đi.
24 The father of the righteous has great joy. Whoever fathers a wise child delights in him.
Cha người công bình sẽ có sự vui vẻ lớn, Và người nào sanh con khôn ngoan sẽ khoái lạc nơi nó.
25 Let your father and your mother be glad! Let her who bore you rejoice!
Ước gì cha và mẹ con được hớn hở, Và người đã sanh con lấy làm vui mừng.
26 My son, give me your heart; and let your eyes keep in my ways.
Hỡi con, hãy dâng lòng con cho cha, Và mắt con khá ưng đẹp đường lối của cha.
27 For a prostitute is a deep pit; and a wayward wife is a narrow well.
Vì kị nữ vốn là một cái hố sâu, Và dâm phụ là một cái hầm hẹp.
28 Yes, she lies in wait like a robber, and increases the unfaithful among men.
Nàng đứng rình như một kẻ trộm, Làm cho thêm nhiều kẻ gian tà trong bọn loài người.
29 Who has woe? Who has sorrow? Who has strife? Who has complaints? Who has needless bruises? Who has bloodshot eyes?
Ai bị sự hoạn nạn? Ai phải buồn thảm? Ai có sự tranh cạnh? Ai than xiết? Ai bị thương tích vô cớ? Ai có con mắt đỏ?
30 Those who stay long at the wine; those who go to seek out mixed wine.
Tất những kẻ nán trễ bên rượu, Ði nếu thứ rượu pha.
31 Don’t look at the wine when it is red, when it sparkles in the cup, when it goes down smoothly.
Chớ xem ngó rượu khi nó đỏ hồng, Lúc nó chiếu sao trong ly, Và tuôn chảy dễ dàng;
32 In the end, it bites like a snake, and poisons like a viper.
Rốt lại, nó cắn như rắn, Chít như rắn lục;
33 Your eyes will see strange things, and your mind will imagine confusing things.
Hai mắt con sẽ nhìn người dâm phụ, Và lòng con sẽ nói điều gian tà;
34 Yes, you will be as he who lies down in the middle of the sea, or as he who lies on top of the rigging:
Thật, con sẽ như người nằm giữa đáy biển, Khác nào kẻ nằm trên chót cột buồm vậy.
35 “They hit me, and I was not hurt! They beat me, and I don’t feel it! When will I wake up? I can do it again. I will look for more.”
Con sẽ nói rằng: Người ta đập tôi, nhưng tôi không đau; Người ta đánh tôi, song tôi không nghe biết: Khi tôi tỉnh dậy, tôi sẽ trở lại tìm uống nó nữa.
