Proverbs 23
1 When you sit to eat with a ruler, consider diligently what is before you;
Khi con ngồi ăn uống với người quyền thế, hãy để ý cẩn thận người ngồi trước mặt con.
2 put a knife to your throat if you are a man given to appetite.
Nếu con ham ăn, hãy để con dao nơi họng con.
3 Don’t be desirous of his dainties, since they are deceitful food.
Chớ thèm các món cao lương mỹ vị, vì của ngon rượu ngọt là cạm bẫy giăng.
4 Don’t weary yourself to be rich. In your wisdom, show restraint.
Đừng nhọc công khổ trí làm giàu. Hãy sáng suốt khôn ngoan biết lúc phải dừng lại.
5 Why do you set your eyes on that which is not? For it certainly sprouts wings like an eagle and flies in the sky.
Con có liếc mắt nhìn sự giàu sang, thì giàu có phù du hết rất mau, như đại bàng vỗ cánh bay mất.
6 Don’t eat the food of him who has a stingy eye, and don’t crave his delicacies,
Chớ ăn của người có lòng keo kiệt; cũng đừng thèm cao lương mỹ vị họ mời.
7 for as he thinks about the cost, so he is. “Eat and drink!” he says to you, but his heart is not with you.
Miệng mời nhưng lòng họ chẳng muốn con ăn, điều họ nghĩ mới chính thật con người của họ.
8 You will vomit up the morsel which you have eaten and waste your pleasant words.
Con sẽ phải nôn hết món ăn ra, và phí cả lời khen tặng con đã nói.
9 Don’t speak in the ears of a fool, for he will despise the wisdom of your words.
Đừng tốn công nói với người dại, vì hắn sẽ khinh thường lời khôn ngoan của con.
10 Don’t move the ancient boundary stone. Don’t encroach on the fields of the fatherless,
Chớ dời ranh giới cũ; và đừng chiếm đoạt đất người mồ côi.
11 for their Defender is strong. He will plead their case against you.
Vì Đấng Cứu Chuộc họ là Đấng năng quyền; sẽ bênh vực họ và khép tội con.
12 Apply your heart to instruction, and your ears to the words of knowledge.
Chuyên lòng tiếp nhận dạy dỗ; lắng tai đón nghe tri thức.
13 Don’t withhold correction from a child. If you punish him with the rod, he will not die.
Đừng bỏ qua việc sửa dạy con cái. Roi vọt không làm nó chết đâu.
Người dùng roi sửa dạy con, là cứu linh hồn nó khỏi hư vong. (Sheol h7585)
15 My son, if your heart is wise, then my heart will be glad, even mine.
Con ơi, nếu lòng con khôn ngoan, thì chính lòng ta cũng vui mừng;
16 Yes, my heart will rejoice when your lips speak what is right.
Phải, lòng dạ ta sẽ mừng rỡ, khi miệng con nói điều ngay thẳng.
17 Don’t let your heart envy sinners, but rather fear Yahweh all day long.
Chớ hiềm tị vì người gian được may mắn, nhưng đem lòng kính sợ Chúa Hằng Hữu ngày đêm.
18 Indeed surely there is a future hope, and your hope will not be cut off.
Tương lai con sẽ trong sáng; hy vọng thành đạt là điều chắc chắn.
19 Listen, my son, and be wise, and keep your heart on the right path!
Con ơi, hãy lắng nghe và trở nên khôn ngoan: Hãy hướng lòng con vào đường chính đáng.
20 Don’t be among ones drinking too much wine, or those who gorge themselves on meat;
Chớ kết bạn với người nghiện rượu, hoặc với người ham ăn,
21 for the drunkard and the glutton shall become poor; and drowsiness clothes them in rags.
vì tương lai họ khó khăn, cơ hàn, và người mê ngủ sẽ rách rưới tơi bời.
22 Listen to your father who gave you life, and don’t despise your mother when she is old.
Lắng tai nghe lời khuyên dạy của cha, khi mẹ yếu già, con chớ khinh khi.
23 Buy the truth, and don’t sell it. Get wisdom, discipline, and understanding.
Phải mua chân lý và đừng bao giờ bán nó; cũng đừng bán khôn ngoan, học thức, và lương tri.
24 The father of the righteous has great joy. Whoever fathers a wise child delights in him.
Có con ngay lành, lòng cha mừng rỡ. Có con khôn ngoan, vui lòng hớn hở.
25 Let your father and your mother be glad! Let her who bore you rejoice!
Nguyện cha và mẹ con vui mừng! Nguyện người sinh ra con được rạng rỡ vui mừng.
26 My son, give me your heart; and let your eyes keep in my ways.
Con hãy dâng lòng con cho cha. Để mắt con chăm chú đường lối cha.
27 For a prostitute is a deep pit; and a wayward wife is a narrow well.
Vì gái điếm là hố sâu, dâm phụ là giếng thẳm.
28 Yes, she lies in wait like a robber, and increases the unfaithful among men.
Nó rình rập mồi ngon, gây cho số người bất nghĩa gia tăng.
29 Who has woe? Who has sorrow? Who has strife? Who has complaints? Who has needless bruises? Who has bloodshot eyes?
Ai phiền muộn? Ai đau khổ? Ai tranh cạnh? Ai thở than? Mắt đỏ ngầu, mình thương tích?
30 Those who stay long at the wine; those who go to seek out mixed wine.
Đó là người chè chén, la cà, nhấm nháp các thứ rượu pha.
31 Don’t look at the wine when it is red, when it sparkles in the cup, when it goes down smoothly.
Chớ mê mẩn nhìn ly rượu hồng, nó đỏ đẹp thật, nó óng ánh làm sao; tuôn chảy dễ dàng.
32 In the end, it bites like a snake, and poisons like a viper.
Nhưng rồi ra con sẽ bị rượu cắn như rắn; nọc độc nó như rắn lục.
33 Your eyes will see strange things, and your mind will imagine confusing things.
Mắt con sẽ thấy những điều kỳ lạ, và lòng con đầy dẫy điều xấu xa.
34 Yes, you will be as he who lies down in the middle of the sea, or as he who lies on top of the rigging:
Con sẽ như người đi giữa biển cả, dập dồi như thể leo lên cột buồm.
35 “They hit me, and I was not hurt! They beat me, and I don’t feel it! When will I wake up? I can do it again. I will look for more.”
Con nói: “Họ đánh tôi, nhưng sao tôi chẳng đau. Tôi không cảm biết khi bị họ đánh. Bao giờ tôi tỉnh lại đây để tôi còn tìm uống nữa?”
